Жюреклеге жылыу берген насып

Тёппелары бюгюнлюкде Шалушкада жашайдыла. Тёрт сабийни ата-анасыдыла. Юйюрню башчысы Хусей Акъ-Сууда уллу эмда шуёх юйюрде ёсгенди. Ата-анасы уа колхозда, эл аллында да ишлей, сабийлерин тау адетледе юйретгендиле.

Хусей туугъан элинде школну жетишимли бошап, Прохладныйде КъМКъАУ-ну филиалында юристле хазырлагъан факультетинде окъугъанды. Ызы бла уа билимин Армавирде институтда ёсдюргенди. Энди ол ич ишле органланы бёлюмлеринде къуллукъ этип келгенли отуз жылгъа жууукълашханды. Анча заманны ичинде «Полицияны отличниги» майдалгъа эки кере тийишли болгъанды. «Къазауатла баргъан жерлени ветераны» деген белги бла да саугъаланнганды.

Къырал ишде юлгюлю болгъанындан сора да, Тёппе улу юйде тамамланыргъа керекли хар жумушха да устады. Сёз ючюн, ток, суу, газ ызланы да кеси тартады. Къурулуш жаны бла да хунерлиди, арбазгъа плитканы да салады. «Ол эте билмеген жумуш жокъду дерчады, тышындан ишчиле неда бир болушлукъ излемейбиз. Бахчада жубаныргъа да бек сюеди, тереклерибиз да кёпдюле. Къол хунерге, менден эсе да, ол устады», - дегенди юйдегиси бизни бла ушагъыны кезиуюнде.

Ханифа уа республикабызда эм белгили устазларыбызны сатырындады. Ол бюгюнлюкде Нальчикни экинчи номерли лицейинде сабийлени малкъар тилден бла адабиятдан окъутады. Ишлей тургъанына да къарамай, Гуманитар тинтиуле бардыргъан институтубузну Шимал Кавказны халкъларыны адабиятлары секторуну аспирантурасын бошагъанды. Жууукъ заманда «Къарачай-малкъар хапар. Аны жаратылыуу эмда миллет энчиликлери» деген темагъа кандидат диссертациясын къорууларыкъды. Андан тышында да, СКГИИ-ни искусствола колледжинде бла кадет корпусунда окъутады.

Ишинде Ханифа Мустафаевна жетишимлери бла айтылгъанлай келеди. Сёз ючюн, 2021 жылда «Биз башхалабыз, алай эсе да, тенгбиз!» деген ат бла бардырылыучу Шимал Кавказда ана тилледен окъутханланы халкъла аралы конкурсларында ючюнчю даражагъа чыкъгъанды. Быйыл да Ана тиллени халкъла аралы кюнюне аталып, Владикавказда бардырылгъан «Окъутууну эм хайырлы амаллары» деген фестивальгъа кесини сынамына кёре доклад хазырлап къатышханды.

Хар заманда да жашланы бла къызланы назму окъуудан эришиулеге хазырлап, жетишимли болгъанлары бла бирге, жаш тёлюню ана тилибизге сюймекликлерин кючлейди, акъ сёзню магъанасын ангылатады. Ол дагъыда «Ана тилим – жаным-тиним, мени дуниям!» атлы фестивальгъа багъа салгъан жюрини санында да болгъанды.

Ханифаны ёз сабийлери да ол кеси ишлеген лицейде билим аладыла. Таматалары Милена, аны иги бошап, бюгюнлюкде КъМКъУ-ну юристле хазырлагъан факультетини ючюнчю  курсундады. Атасыны жолун сайлар муратдады.
Андан сора да, ол суратны ариу ишлейди. Бу хунерге Нальчикде Сабийлени бла жаш тёлюню чыгъармачылыкъларыны юйюне жюрюп тюшюннгенди. Ол ишлеген сурат Францияда ЮНЕСКО-ну башламчылыгъы бла бардырылгъан фестивальда экинчи жерге тийишли болгъанды. Дагъыда тигиу этерге хунери барды. Кесине, эгешчиклерине да жыйрыкъланы тигеди. Бюгюнлюкде дагъыда программистге да юйрене турады. Алихан а лицейни быйыл бошагъанды.
Алай эсе да, тогъузунчу классны жетишимли тауусханындан сора, алыкъа окъуучу болгъанына да къарамай, Назраньда Экономика эмда право колледжни  заочно амал бла. Энди уа  тауусуп, бюгюнлюкде КъМКъУ-ну компьютер технологияла бёлюмюнде билим алады.

Дарина уа онунчу классха жюрюйдю. Ол жаланда «бешлеге» окъуйду. Кеси да тиш доктор болургъа сюеди, аны ючюн а химия бла биология дерследен терен билим берген классха, репетиторлагъа да жюрюйдю. Назму окъуу, кёлден жазма эмда эссе жазыу эришиуледе да белгиленнгенлей келеди. «Зори Кавказа» ансамбльде тепсеп да тургъанды.

Юйюрню ийнагъы Айданачыкъ алтынчыгъа барады. Ол да къуру «бешле» алады. Жумушакъ илляула тигерге хунери барды. Анга уа, кеси аллына тюшюннгенинден сора да, Сабийлени бла жаш тёлюню чыгъармачылыкъларыны юйюне да жюрюйдю.

Сабийле тёртюсю да иги окъуп, ата-аналарын къууандыргъанларындан сора да, алагъа юйде хар жаны бла себеплик этедиле. Огъарыда биз Тёппелада бахча, терек бахча болгъанын да сагъыннганбыз. Юйюр а алада битдирмеген зат жокъду дерчады. Къушхамиш, чум, шаптал, наныкъланы бла баллилени хар тюрлюсю, башха затла да бардыла. Ала сангыраукъулакъла (грибле) окъуна ёсдюредиле.

«Энди бизге лимон бла гранат терекле керекдиле», - дейдиле сабийле уа. Шахардан биргелерине окъугъан тенгчиклери келселе да, гюлледен бла кёгетледен толу бахчаларын алагъа да кёргюзтедиле, къууанадыла.
- Хар нени да бахчада ёсдюрюрге кюрешгенибизни магъанасы эм алгъадан сабийле бош хансны бла кёгетни чапыракъларын бир да болмаса да бир бирден айырмай турмасынла дегенибиздеди. Энди уа ала, аслам зат битдиргенибизге къууаннганларындан сора да, тирликни сюйюп, сейир да этип жыядыла. Бютюнда жашчыкъ сюеди бахчаны. Къызла да бир жумушдан артха турмайдыла, - дейди аналары уа.

Ёмюрледен бери да миллетибизде сабийлени иш юсюнде чыныгъыулукъда ёсдюрюуге энчи эс бура келгендиле таматаларыбыз. Алай болса, жаш тёлю жашау жолларында апчымазлыкъларын ала билгендиле. Тёппеланы юйюр да, ёсюп келгенлени ол халда юйрете, ала, телефонладан сора да, дунияда аслам сейир зат болгъанын кёрселе, ангыласала излейдиле.

Сёз ючюн, Айдана барысындан да кичи эсе да, эрттенликде эртте къобуп, юйдегилени тылыдан этилген татлы ашарыкъла бла сыйларгъа сакъды. Сабийлени барысыны да бахчаны сюйгенлери, къол усталыкъ жаны бла хунерлери да ынналары Айшатдан кёчгенди. Ала аммаларына Акъ-Суугъа да терк-терк барадыла, аны кёлюн да кётюредиле.

– Араларында бир бирге эгеч-къарындаш сюймекликлери, шуёхлукълары да игиди. Юйюр – ол жюрекге жылыу берген эмда хошлукъ сезимге бёлеген насып болгъанын ангылайдыла. Кесим жангыз сабий болуп ёсген эсем да, ала манга адам излетмейдиле, - дейди Ханифа.

Кертиди, уллу, шуёх да юйюр – ол, аланы кеслерине насып болгъанындан сора да, халкъыбызгъа байлыкъды. Аллайларыбыздыла миллетибизни берекети, аны тамблагъы кюню да.