Жашаууму байрагъы

«Заманнга» - 100 жыл

Шауаланы Исмайылни жашы Хасан «Коммунизмге жол» («Заман») газетни маданият бёлюмюне отуз жыл чакълы бирни башчылыкъ этгенди. Газетде ишлеп къалай башлагъаныны юсюнден ол былай эсгереди:  «Сёзсюз, бюгюн, газетибизни къууанчын этген кюнюбюзде, бек алгъа мени эсиме озгъан заманла тюшедиле. Ала жазыу ишимде къанат къакъдыргъан, юйретиу дерслени къазанында къайнатхан, жууаплылыкъны иги ангыларгъа борчлу этген, кюн сайын да тынгысызлыкъны туудургъан жылла эдиле... Бир тюрлю даулашсыз, жашауда кёп затла унутулургъа болурла, алай 1961 жылда 18 июльда мени «Коммунизмге жол» газетни редакциясына чакъыргъанларында сынагъан къууанчым а бир заманда да эсимден кетерик тюйюлдю. Газетни баш редактору Кациланы Хабуну кабинетине кирген сагъатымда жунчугъаным да алай.

Тюз да мен босагъадан атлагъанымлай, ол асыл адам  олтургъан жеринден ёрге турду да, аллыма келип, аз ышара саламлашды мени бла. Аны бетинден бир сейирлик жылыу урду; жюрегим жылынды, жунчугъаным аз-маз кетди. Хабу бир жумушакъ шинтикни уллу столгъа (анамдан туугъанлы андан ариу стол кёрмеген эдим) жууукъ салды да, мени анга олтуртду. Сора хычыуун ышара, ушакъ этип башлады: ишимден (ол заманда Элбрус элни школунда устаз эдим), жашауумдан, журналистикагъа кёз къарамымдан хапар сорду. Ахырында былай айтды:

- Хасан, Элбрус районда ишлерге энчи корреспондент керекди бизге. Сенден сора да экеуленни чакъыргъанбыз. Ючюгюзню да бир айны ичинде сынарыкъбыз да, къайсыгъыз онглу болсагъыз,  аны аллыкъбыз ишге... Алай сени юсюнгде чырмаргъа боллукъ дагъыда бир зат барды: алгъаракълада бизни газетде басмаланнган фельетонунгу юсюнден тюз жазылмагъанды дегенни айтып, тарыгъыула келгендиле. Къайсыгъыз – тюз, къайсыгъыз - терс болгъаныгъызны тохташдырыр муратда комиссия къурагъанбыз. Жанынга тиймесин, фельетонунг («Кереклини шинтиги бийик») тюз болуп чыкъса – насыбынг, терс эсе уа... Мен санга болушаллыкъ тюйюлме.

Ары дери да сокъуранып эдим ол ишиме, Хабуну кабинетинден чыкъгъандан сора уа бютюнда сагъышлы болдум. Фельетонну кёп сабийи бла къатынын къойгъан адамны – кесим иги таныгъан, биргесине ашап-ичип тургъан адамны юсюнден, школда биргеме ишлеген – къоюлгъан тиширыуну къарындашыны тилеги бла жазгъан эдим. Жашлыкъ! Нек эсе да ол жыллада къатын къойгъан эр кишиге сёгюм салгъан материалла «Коммунизмге жол» газетде терк-терк басмаланыучу эдиле.

Да насыбым тутду: фельетонда айтылгъан шартла тюз болгъанларын тохташдырды комиссия, бир айлыкъ сынауда да ол эки нёгеримден эсе мен онглугъа саналдым.

Ма алай бла башланнганды кесими жашаууму байрагъына саналгъан газетибизни редакциясында биринчи атламларым. Былайда «Редакцияда – 37 жыл» (аллай бир заман ишлегенме ёз газетибизде) деген китабымы ал сёзюнден бёлек тизгинни юлгюге келтирирге сюеме.

«...Бу китап повесть, не роман тюйюлдю, жашаууму озгъан кезиуюню хапарыды. Мында жалгъан сёз, керексиз кокаланыу, кёзбау, омакъ суратлаула да жокъдула. Биреуге жакъ басыу, биреуню уа чёкдюрюу дегенча учхара амалладан да кенгдеди китап. Жашауну, ишни, адамланы юслеринден да керти сёз айтылады «Редакцияда – 37 жыл» деген китапда. Анда мудах, жиляу кюнлерим да бар, адамланы араларында болургъа, аладан ишлерге, жашаргъа, намысха-сыйгъа, газетни чексиз уллу кючюне багъа бичерге, китап жазаргъа юйренирге окъуучуларымы хурметлерин сынаргъа онг берген къадарыма баш уруу да бар.

Китабымда урушну, кёчгюнчюлюкню зарауатлыкълары да белгили жерни аладыла: сабийлигими ауазы, зорлукъ, ачлыкъ, жаланнгачлыкъ, бушуу, туугъан журтха термилиу, ана тилибизге къоркъуу тюшген кезиулени уллу тынгысызлыгъы да бар, жашлыкъны эмилик аты битеу къыйынлыкъларымы унутдургъан сагъатчыкълары, гюллени ариу чакъгъанлары, сабийлени ышарыулары да кёргюзтюледиле.

Мен журналист, жазыучу къадарымда не аз да иш эталгъан эсем, ол бек алгъа миллет газетибизни, анда ишлеген адамланы хайырларынданды. Газетибизни кючю бла дуниягъа атлары айтылгъан адамланы – биргелерине хант къангада олтурургъа, аланы хапарларына тынгыларгъа, бир-бирде ушакъгъа къошулургъа онг тапханма. Редакция жиберип,  Москвада «Правда», «Известия», «Экономическая газета», «Комсомольская правда» газетлени редакцияларында, СССР-ни Журналистлерини союзуну  ара юйюнде бардырылгъан семинарлагъа, кенгешлеге къатышханма, Дондагъы Ростовда бийик партия школда айлыкъ курслада бир ненча кере болгъанма, Бакугъа, Фрунзеге, Ашхабадха, Ташкентге, кёп башха шахарлагъа командировкалагъа баргъанма...

Газетибиз мени Къабарты-Малкъарны бек кёп адамы бла шагъырей этгенди. Республикада мен бармагъан эл неда мюлк жокъду. Хар жерде да ахшы адамла – очерклерими жигитлери –  ёмюрлюк шуёхларымдыла. Редакцияда ишлеген жылларымда жалгъан, ётюрюк фатыуала бла кюрешмезге сакъ болгъанлай келгенме, алайсыз сёзюме киши хурмет этмез эди; жазгъан затынгы (ол суратлау чыгъарма неда газет материал болсун) окъуучунг сансыз этип къоя эсе – сен насыпсызса...»

Бюгюн мен отуз жети жылны ичинде «Коммунизмге жол» («Заман») газетни редакциясында биргеме ишлеген адамланы барысына да жюрек ыразылыгъымы билдиреме. Кациланы Хабу, Малкъондуланы Хамит, Черкесланы Сарбий, Мирзойланы Алий, Шауаланы Миналдан, Ностуланы Магомет кибик устазларыма, Къудайланы Хасаннга, Маммеланы Магометге, Моттайланы Биляннга, Батчаланы Шахидатха, Чочайланы Мисаратха, Отарланы Исмайылгъа, Зокаланы Зейтуннга, Батчаланы Думасаргъа, Ёзденланы Абдуллахха, менден ариу сёзлерин аямагъан ахшы адамлагъа, баш урама.

Бюгюнлюкде редакцияда ишлегенлени, газет окъуучуланы барысын да байрам бла алгъышлайма. Билеме, бу къыйын заманда окъуна газетибизни окъургъа сюйгенле аз тюйюлдюле: былтырдан эсе быйыл кёп адам алады аны. Аллай шартладыла миллет ёхтемликни туудургъан, ана тилибизге, культурабызгъа, литературабызгъа сюймекликни бютюнда бек айнытхан.

Газет халкъны бетиди, ол бизни тарыхыбызды, хар ишчини, эллини, устазны, алимни, жазыучуну, журналистни, врачны, артистни, школчуну, студентни да кюзгюсюдю. Ала «Заманны» къолларына алгъанлай миллетни жашауун, дунияда бола тургъан ишлени ачыкъ кёредиле. Аны себепли тилейме «Заманнга» узакъ ёмюр!»