Усталыгъын кёлю бла сюйген инсан

Алтууланы Халимат Къулийланы Къайсын атлы Малкъар къырал драма театрны эм фахмулу актрисаларындан бириди. Аны  «Ташны къычырыгъы», «Нарт Ёрюзмек», «Тартюф», «Къонакъ юйню бийчеси», «Ревизор», «Ма санга инопланетянин» дагъыда  башха пьесалада уста ойнагъаны бла   халкъыбызда  танымагъан да болмаз.   Фахмулу  инсан неде  да  фахмулуду,  деп  бошдан айтылмайды. Ол аламат жырла  бла да  къууандырады,  2020 жылда  уа битеуроссей эришиуледе «Россейни эм ариу къызы» деген  атха  тийишли болгъанды.   Аны  бла да чекленмегенлей,  Халимат ауругъанлагъа  эм сакъатлагъа  болушхан «Милосердие-07» жандауурлукъ фондну директоруду.  Бюгюн ол бизни редакциябызны къонагъыды.

-  Халимат сен актриса  усталыкъны  къалай сайлагъанса? Юйюнгде  уа  ыразымы  эдиле?

- Сабий заманымдан бери   актриса боллукъма деучю эдим. Юйдегиле  анга уллу кёл бермегенликге, мен а жашауумда  ол ишни сайларыгъыма толу ийнаннганма.   Таматаракъ класслада окъугъаныбызда, асламысында бир кюннге  жети дерсибиз бола эди. Биргеме окъугъанла уа: «Халимат актриса боллукъма дейсе, дерсибиз болмазча  эсинг аугъанча этчи»,- дейдиле. Сора дерс башланнганлай, эсим азгъанча этип, устазыбыз мен къайгъылы болуп, барысында юйлерине  жибереди.  Уялып алдагъаныма, талай кюнден  айтхан эдим устазыма ойнап этгеними. 

Анам, жууукъларым да   медицина жаны бла барсам сюе эдиле.    Школдан сора да актриса болама дегенимде, жангыз  атам ыразы  болгъан эди. Адам  сайлагъан  ишин  сюерге  керекди, кёлюн салып  кюрешсе, иги жетишимлеге жетерикди деп, ыразылыгъын берген эди. Аны себепли жюрегим бла итиннгениме, СКГИИ-де театральныйге барама.  Аладан  бирине  тамсил  билип айтыргъа керек эди .  Крыловну «Мышь и крыса» дегенин юйде  окъугъанда, безиреп «Мыс и крыша» деп турама да, сахнагъа чыкъгъанлай,  ажашдырып,  терс айтып иеме.  Комиссияда олтургъанла уа  мени керти да алай хазырлагъан сунуп  кюледиле. Ызы бла уа бир тепсеу кёргюзтюрге керек эди, мен а бюгюн сейир да этеме кесиме, уялмай тюз тепсеуге  комиссияда  олтургъан Рахайланы Анатолийни чакъыргъан эдим. Окъуугъа  кирирча тёрт экзаменден онеки балл алыргъа керек эди, манга уа жыйырма  салгъан эдиле.  

- Малкъар театргъа уа не заман келгенсе? Биринчи нени ойнагъанса?

-  Окъуудан сора кесибизни театрда ишлерча эди умутум.   Алай  аны юсю бла  кимге барайым, не зат жазайым   деп  сагъышлы эдим. Окъууну бошай туруб а  диплом спектакльге  къараргъа  Атмырзаланы Магомет да келеди.  Ойнап бошагъаныбыздан сора,  «Халимат, бизни театргъа келликсе деп ышанама»,- дегенин мен бюгюн да унутмайма.   Биринчи ролюм а «Шамай къалада» баш жигит  Асланны анасын ойнагъан эдим.

Артистлеге спектакльни ахырында гюлле бергенле да аз болмайдыла, ол бек иги кёрюнеди. Манга  уа эм биринчисин   сабийлеге салгъан оюндан сора   бир гитче къызчыкъ,  сахнагъа да минип,  ёзенде ёсген гюлчюклери бла саугъалагъаны бек хычыуун кёрюннген эди.

Ишими, биргеме  сахнада  ойнагъанланы  да  сюйгеним  баямды.  Хар  бирини да  ахшылыгъын айтып  бошарча тюйюлдю.  Алай   Къулийланы Борис театрны энчи  жулдузу  болгъанды, тюзлюкге итиндирген, ишде кёллендирген инсан эди.  Ары  жаш  адамла жарау этерге келселе  да,  бек  къууана  эди. Бир  жол  а   атам  ауруп, анга  къарар ючюн,  ишден  кетерге заявление  жазып,  Борисге  берирге  уялып, секретарьгъа  къоюп  кетеме.  Алай  жарты  жолумдан  сёлешип,  артха  чакъырадыла.  Къулий улугъа  киргенимде,  ол  къагъытны  да  жыртып: «Бу  жазыуланы  мындан  ары  кетер»,-  дейди.  Сен  терс  оноу  этгенсе, фахмулу  инсан  не  болса да  ишин бардырыргъа  керекди деп, театрдан  не  болса да  кетмезге  сёз бердиртген  эди.  Аны  ючюн, не  болса да,  устазыма берген сёзюм  эсиме  тюшюп,  театрда ишими бардыргъанлай  турама.      

-  Ойнагъан жигитинги  ич сырын кёргюзтюрге,  оюмун, сезимин  къараучулагъа жетдирирге уа  къыйынмыды?  Эмда кимни  ойнаргъа сюерик эдинг?

-  Окъугъан заманымда  бир спектакльни да къоймаучу эдим. Ойнай тургъан   бир энчи жигитни ролюнда кесими кёрюп, мен а былайда башха тюрлю этерик эдим, деп сагъышлы эдим.

Режиссёр  бир пьесаны салырдан алгъа окъургъа берсе, аладан бир жигитде кесими кёрюп, жюрегим бла сюеме. «Ташны къычырыгъы» деген чыгъармада  Алтынайны  ойнагъанма. Битеу халкъ кёчгюнчюлюкге кетип,  ол а кеси жангыз таулада къалады.   Ол тиширыуну керти  сынагъан къыйынлыкълары  кёз аллыма келип,  жилярыгъым тамагъыма жетип къалыучуду сахнада.

Хар ойнагъан ролюму  да  сюеме,  хар бир да бири энчи магъана тутадыла. Аманны, игиликни сыфатлагъан жигитле  да  къараучуну тюзлюкге чакъырадыла. Бегирек жаратхан а  «Къонакъ юйню бийчесинде»  Венераны сыфатыды. Ненча кере кёргюзтсенг да бир чыгъарманы,  хар заманда биринчи кере ойнагъанча болама,   къараучула да бюсюреселе сюеме.  Мындан ары уа белгили  Жанна  д Аркны ойнап кёрюрге сюерик эдим.

- Сен « Милосердие 07» деген  жандауурлукъ  фондда  да  жарау  этесе.  Аны  юсюнден  да  айтсанг эди.

- Экинчи  бийик  билимим психология  бла  байламлыды.  Фондда  ол къуралгъанындан бери  ишлейме.  Актёр усталыкъдан  да юйретеме,  педагог -психолог, клинический  психолог  да болуп  ишлейме.   Уллугъа, гитчеге  да  себеплик этебиз, адамла саулукъларына  къаратыргъа бек  сюйюп  келедиле,   кетерге сюймегенле  да  бардыла. Аланы  хар  бирини  да  кесини  жюрек  жарсыуу,  къыйынлыгъы  барды, алагъа  психология  жаны  бла  себеплик  этебиз. 

Дагъыда  айтыргъа  сюйгеним,  жарсыугъа,  шёндю аутизм бла  къыйналгъан сабийле  кёпдюле.  Алай  ол  да  кёпле  суннганча  кетмез  ауруу тюйюлдю.  Хар  анагъа  да  айтыргъа сюеме,  аны  къорууларгъа  амалла  бардыла.  Жангыз  дарманла  бла  угъай,  сабийни  айнытхан  программалагъа, кружоклагъа  жюрюселе иги айныйдыла.  Аслам сабий тири  кюрешип  турсала,  аурууну  хорлайдыла. Арабыз  Искождады, келирге  сюйгенлени  къайсы  бирине  да  бек  ыразы болабыз.

- Сен « Россейни эм ариу  къызы» деген  атха  тийишли  болгъанса.  Къыйынмы эди, къаллай энчиликлери бар эди?

- Эришиу  жайда,  июнь айда  бардырылгъан  эди.  Ары  барыргъа  манга  себеплик  этген Аппайланы Ларисагъа, Ёзденланы Маратха эмда Энеейланы Магометге  ыразылыгъымы  билдирирге  сюеме.  Эришиуге  керекли  миллет  кийимлени  табаргъа  иги себеплик  этген  эдиле.  Конкурс  талай бёлюмден къуралгъан эди, усталыкъгъа, фахмугъа  да  энчи эс бериле  эди.  Алай  бир  турну аллындан  да  айтып  къойгъан  эдим,  таулу  къызма, ич  кийимледе  сахнагъа  чыгъаргъа  унарыкъ тюйюлме  деп, ала да  анга  ыразы  болгъан  эдиле.  Эришиуню  ахырында   уа  биринчи  жерге  мени  тийишли  кёргенлеринде,  бек  къууаннган  эдим. Бек  сау  болсунла. 

 Юйге  уа  27-чи июньда  къайтама,  кеси  да  эгечими - Аминаны  туугъан  кюню  эди. Огъары Малкъаргъа  келгенимде,  жууукъларым, тенглерим  да мени алгъышларгъа  жыйылгъанларын кёргеним бек къууандыргъан  эди. Олду манга бек бийик саугъа.

- Мындан ары уа къаллай муратларынг бардыла?

- «Адамны  къатында  адам  ёлмейди»,  деген  сёз  барды. Ким  къаллай  бир  жашайды  дунияда,  жангыз  дунияны жаратхан биледи.  Адамгъа хайыр  келтиргенде,  кёлюн жарыкъ этгенде жашаууму  мурдоруча  кёреме, эм  алгъа  тёгерегимдегилеге  игилик  этерге  излейме.   Огъарыда  айтханымча,  ауругъан сабийле  бла  да  кёп  ишлейме,  аланы  кёллери  жарыгъаны,  аналарыны  къууаннганлары  манга  бек  уллу  жетишимди.  Къайры  барсам да,  къайсы  ишимде  да  тёгерегимде   огъурлу, халал, таза жюрекли  адамла  болгъанлары, не  жумушумда  да  себеплик  этгенлери манга бек уллу саугъады. Мындан  ары  да  ишими бардырып,  менден  болушлукъ  излегенлеге  себеплик  этерге умутлума.