Миллет газетни сакълау эм айнытыу амалланы сюзгендиле

«Къарачай» газетни 100-жыллыгъына жораланып Карачаевск шахарда орналгъан къырал университетде илму практикалы конференция бардырылгъанды.  Аны баш темасы миллет тилледе чыкъгъан басманы бюгюнлюкде хали эмда айныу жолу деп алай болгъанды.  Къабарты-Малкъардан конференциягъа «Заман» газетни баш редактору Къонакъланы Хасан бла Гуманитар тинтиуле институтуну къарачай-малкъар тил бёлюмюню таматасы, филология имуланы доктору Мусукланы Борис баргъандыла.  

Жыйылыугъа илму бла кюрешгенле, жамауат биригиулени оноучулары, журналистле, устазла эмда миллет газетлени айныуларына себеплик этген жамауат биригиулени келечилери къатышхандыла.  

Университетни ректоруну къуллугъун толтургъан Ёзденланы Таусолтан  конференцияда сёлеше, миллет тилледе чыкъгъан газетлени ана тиллени сакъларгъа уллу магъаналары болгъанын чертгенди. «Къарачай» газет да ол жууаплы жумушну 100 жылны ичинде тамамлап келеди, халкъны миллет энчилигини, жашау турмушуну юсюнден таймай жазады, дегенди. 

Конференцияда газетни тарыхына эм айныу жолуна жораланып докладла да этилгендиле. «Къарачайны» баш редакторуну къуллугъун толтургъан Къоркъмазланы Салима Къарачай-Черкес Республиканы миллет газетлерини 100-жыллыкъ тарыхларыны эм бюгюнлюкде ишлерини юсюнден айтханды. Газетле ана тилни сакълаугъа эмда миллет маданиятны айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенлерин белгилегенди.

Къонакъланы Хасан миллет газетле 100 жылны ичинде халкъны харкюнлюк  тарыхын зарфха салып келгенлерин, аны кюзгюсю болгъанын, миллетни маданият хазнасын туура этиу жаны бла уллу иш бардыргъанларын чертгенди. Къарачай-малкъар тилде чыкъгъан «Къарачай» бла «Заман» газетле мындан ары да ана тилни сакълаугъа эм айнытыугъа аслам эс бурлукъларын, газетни коллективи уа  эки къарындаш халкъны арасында маданият байламлыкъны жюрютюрге  къошумчулукъ этерге хазыр болгъанын белгилегенди.

«Бек башы биз газетледе басмаланнган материалларыбыз бла окъуучуларыбызны къууандырыргъа, аланы санын жылдан- жылгъа кёбейте барыргъа керекбиз. Муратыбыз «Къарачай» эм «Заман» газетлени хар таулу юйюрде алырча этиудю», – дегенди ол.

Черкес тилде чыкъгъан «Черкес хэку» газетни баш редактору Люсана Абидокова,  «Къарачай Алан Халкъ» жамауат биригиуню таматасы Боташланы Сулайман,  профессор Къойчуланы  Аскербий, Сары-Тюз элни школуну устазы Доюнланы Абдурахман эм башхала къарачай тилде газетни миллетни тарыхын сакълауда уллу магъанасы болгъанын,  издание мындан ары да окъуучуларын ахшы хапарла бла къууандырып турлугъун айтхандыла.

Мусукланы Борис газетни къарачай-малкъар литература тилни тюз хайырланыууна, сакъланыууна эм айнытыууна уллу къошумчулукъ этгенин юлгюле келтирип айтханды. Илму жаны бла да конференцияны магъанасы барды, «Къарачай» бла «Заман» газетлени 100 жылдан бери этген ишлерин сюзерге онг болгъанын да айтханды Мусук улу.

Конференцияны пленар жыйылыуу бошалгъандан сора, иш «Къарачай» газетни чынтты шуёхлары  бла бардырылгъанды. Газет сау жылны ичинде къурагъан тюрлю -тюрлю конкурслагъа къатышып, алада хорлагъанланы бир къауумуна Салима Хасановна саугъала юлешгенди эм сау жылгъа газетге хакъсыз жазылыргъа сертификатла бергенди.

 Андан сора регион миллет газетлени шёндюгю заманда айныуларына эм проблемаларына жораланнган «тёгерек стол» бардырылгъанды. Анга къатышханла информация органлада электрон амалла аслам болуп хорлай баргъанларына да къарамай, 100 жылдан аслам тарыхлары болгъан миллет газетлени мындан ары да сакъларгъа, не да этип айнытыргъа кереклисин чертип айтхандыла. Ол санда газетни келечилерин жаш тёлю бла тири ишлерге чакъыргъандыла. Газет ол аз санлы миллетлени къыраллыкъларыны бир магъаналы белгисиди деген оюм да айтылгъанды жыйылыуда.

Бардырылгъан конференция «Къарачай» газетни тарыхында биринчи кере болгъанды, аны бла бирге миллет басманы, къарачай-малкъар тилни айнытыугъа уллу къошумчулукъ этерге боллугъуна, аны ишине къатышханла уа бир бирден сынау алгъанларына сёз да жокъду. 

Х. Азретов
Поделиться: