Динни зорлукъ бла угъай, ариу юлгю бла жаяргъа керекди

 «Ислам» деген сёз тёзюмлюк, мамырлыкъ деген магъананы жюрютгени барыбызгъа да белгилиди. Аллахуланы дини муслийманланы тюзлюкге, тенгликге чакъырады, башха динлени аманларгъа, зорлукъ сынатыргъа къоймайды. Анга уа Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, жашауундан юлгюле да шагъатлыкъ этедиле.

Ма аладан бири. Бир жол файгъамбар олтургъан жерле бир чюйютлюню асыраргъа элтгендиле. Мухаммад ёллюкню кёрюп, ёрге тургъанды. Сахабала, анга сейир этип, ол чюйютлюдю, дегендиле. Мухаммад а: «Ол а адам тюйюлмюдю?» - деп, къабырлагъа баргъанланы къаууму кёз алдан кетгинчи сюелгенлей тургъанды.   

Бу юлгю тамамды муслийманланы башха динлени келечилерине не кёзден къараргъа кереклисин ангылатыргъа. Алай, жарсыугъа, бир-бир жаш адамларыбыз исламны кючню, зорлауну болушлугъу бла жаяргъа сюедиле. Эсигиздемиди, жаш адамла ичип тургъан абаданланы тюйгенлери? Ала кеслерини «жигитликлерин» социал сетьледе басмалагъан эдиле.

Тюйюшге къатышханла барысы да республиканы халкъларындан бирини тилинде сёлешгендиле, башхача айтханда, ала бир миллетни, динни келечилеридиле. Сёзсюз, быллай ишле исламны даражасын тюшюредиле, анга кир къондурадыла.  Муслийман ачыкъ жюрекликни, чомартлыкъны, халаллыкъны юлгюсюн кёргюзтсе, абаданлагъа, къарыусузлагъа болушса, жамауатха хурметлигин билдирсе, ол заманда исламгъа сейир ёсерикди. Муслийманла быллай ашхы адамла эселе, мен да алагъа къошулургъа сюеме, дегенле да табылырла, баям.

Былайда уа Сыйлы Къурандан аятны сагъыныргъа сюебиз: «Жазыуну иелери! Динигизде артыкълыкъ этмегиз!» (Тиширыу. 171). Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, ислам динни ариулукъ бла жайгъанды, ол сахабаларын ийманда артыкълыкъладан, зорлукъдан сакълагъанды, радикал ниетлени къоймагъанды. Мухаммад файгъамбар а хар муслийманнга ариу юлгюдю.

Сора дин тенгликге, тёзюмлюлюкге чакъыра эсе, жаш адамланы арасында экстремист къауумла не сылтау бла къураладыла? Бир жанындан, ол дин билимсизлик бла да байламлы болур. Шёндю заманда китапла окъуп, алимлеге барып, аланы оюмларын излер кереклиси болмай къалгъанды. Дин бла байламлы сорууну Интернетде басмаласанг, анга минг тюрлю жууап чыгъарыкъды. Адам аладан кесини кёлюне, халына тап келишгенни сайларыкъды. Кертини излегенден, тенглешдиргенден эсе ол тынчыракъды.

Дин бла байламлы даулашла билимсизликни хатасындан туугъанларыны юсюнден дин къуллукъчула да айтыучудула.

Экстремизмни жайылыууну социал сылтаулары да болурла. Былайда уа юлгюге 2014 жылда бардырылгъан тинтиуню сагъыныргъа сюебиз. «КъМР-де экстремизмни бла терроризмни мурдору, сылтаулары эм болуму – жамауатны оюмуна таянып» деген аналитика отчётда жаш тёлюню арасында  бардырылгъан соруу  басмаланнгандыла. 

Анга 650 адам къатышханды.  Экстремизмни жайылыууну сылтауларыны арасында уа социал кемчиликлени (26,5 процент), жамауат байлагъа бла къолайсызлагъа юлешиннгенин (24 процент), жаш тёлюню излемлери, проблемалары жалчытылынмагъанларын (24 процент) белгилегендиле.

Соруу бардырылгъандан бери он жыл озгъанды, болсада бюгюнлюкде да экспертле   экстремизмни ниетлерини жайылыуларыны сылтауларына жашауда тюбеген чырмаулагъа кёл салмай, ат башындан къарагъанларыны, жашауларына жууаплылыкъдан къоркъгъанларыны, тамата тёлю бла байламлыкъла юзюлгенлерини, жамауат жашаугъа бишмегенлерини санайдыла. Аны бла уа экстремист ниетлени жайыу бла кюрешгенле хайырланып, жашларыбызны аманлыкъчы къауумлагъа къошадыла, аланы келир жашауларын бузадыла. Анга жамауат саулай сакъ болургъа керекди.

 2014 жылда Нальчикде халкъла аралы ислам жыйылыу бардырылгъан эди. Анга   ислам илмуда аты артыкъда белгили алимле, ол санда шейх Али аль Карадаги да къатышхан эдиле. Ол башха къуллукъларыны арасында Муслийман алимлени халкъла аралы союзуна башчылыкъ этгенин белгилерчады.

 Конференцияны ахырында анга къатышханла энчи документни къабыл кёргендиле. Анда зорлукъла, ёлтюрюуле, чачдырыула шериат бла эркин этилмегенлери, исламны жорукъларына, ниетлерине келишмегени жазылыпды. Ол угъай, быллай къужур ишле муслийманлагъа къажау тургъанлагъа исламгъа терроризмни бла зорлукъну дини деген атны атаргъа онг бередиле. «Битеу бу эркин этилмеген жумушла исламны жайылыууна чырмау этедиле, башха динлени келечилерин бизге къажау тургъузтадыла…», - деп айтылады документде.

 Аны сагъыннганыбыз, исламны атындан патрульла къурамай, аны бла адамланы къоркъутмай, абаданланы тюймей, динни магъанасына, излемлерине, жорукъларына   юйренселе, динибизни ариу юлгю кёргюзтюп жайсала, хайырлы болмазмы эди?