Фатиматчыкъ

Ынамы жомакъларындан

Бу жомакъны манга ыннам сабий заманымда айтыучу эди. Бек жаратып, уллу болгъанымда да эсгере, устазлыкъ ишимде да хайырлана тургъанма. Сабийле, окъуучуларым бек сюйюп тынгылап, къайтарып айтырымы тилеучю эдиле. Ишлей тургъан устазлагъа хайыры тиер деген акъыл бла бюгюн  аны газетибизде басмалайбыз.

 Авторну сёзлери:

Эртте-эртте бир элде Фатиматчыкъ деп  бир ёксюз къызчыкъ жашап болгъанды. Аны анасы ёлгенден сора, атасы башха къатын алгъанды. Ол къатынны да кесини Сафият деп  бир къызы болгъанды. Ёге ана ёгелигин этгенди. Фатиматны ариу сабийлигин сыйырып, юйню уллу жумушларын, ауарасын да сабий къызны боюнуна атханды. Бир кюн, тёредеча, эртте тургъузуп ол  къызчыкъны, ийнек кютерге, тёшге ашыргъанды. Анда заманын бошуна ётдюрмезча, Фатиматчыкъгъа бир уллу гюлте жюн бергенди.

Ёге ана: - Ма бу жюнню ийирип, эки къатлы ариу халы этип келмесенг не боллугъун билесе! Хуржунунга да ол алайдагъы къатхан гыржын кесекни сал. Суугъа батдырсанг, жумушатып ашарса!

Фатимат: -Охо, анака! Сен айтханча болсун!

Авторну сёзлери: Алай бла Фатиматчыкъ, ийнекни да аллына сюрюп, тёшге атланды. Ийнек кютгюнчю, къазауат этип, гитче къолчукълары бла урчукъну бурургъа кюреше, халычыкъ этеди. Бир заманда  къайдан эсе да  бир аммачыкъ,  таягъына таяна, Фатиматчыкъны къатына жанлады.

Аммачыкъ: - Къызым, ишинг къолай болсун!

Фатиматчыкъ: Сау бол, аммачыкъ, къолайлы бол! Кел,  олтур! Бу узакъ тёшге къалай келгенсе? Не жарсыуунг барды?

Аммачыкъ: -Да къызым, бу къуругъан бутларым баралмайдыла. Хайырсыз бузоуум а, кёремисе, къалай узакъгъа кетип кютеди. Энди аны сюрюрге чыкъгъан эдим да, арып келдим къатынга.

Фатимат: -Сен жарсыма, аммачыкъ. Бу гыржынчыкъдан да къаба,  жюнчюгюмю ийире турсанг, мен чабып сюрюп келейим бузоучугъунгу. Аммачыкъ: - Ай сау къалгъын сен! Бар, къатайым, бар!

Автор:  Фатиматчыкъ чапханлай, аммачыкъны жумушуна кетди. Аммачыкъ да терк окъуна аны жюнюн ийирип бошап, бир гитче юзмелтчик къойду. Къатхан гыржынчыкъдан да аз-маз къапды. Фатиматчыкъ бузоуну сюрюп келди.

Аммачыкъ: -Къызым, бу гыржынны нек къатдыргъанса?

Фатиматчыкъ: -Охо да, аммачыкъ, суугъа сукъсам, жумушайды, анака муну берип ашыргъанды.

Аммачыкъ:- Охо, къызым, хайыр иш эт!

Автор:  Бузоуну сюрюп, аммачыкъ кёзден тас болуп кетди. Бир заманда, шайтан желчик уруп, Фатиматны юзмелтчигин тёшден тёнгеретип, бир дорбуннга элтди. Къыз да анакасындан къоркъуп, аны ызындан тюшюп, дорбуннга келди. Эшикни ачып кирсе, анда уа  аммачыкъ жатып тура эди.

Аммачыкъ:- Келдингми, къызым?

Фатимат: - Хау, аммачыкъ, жел жюнчюгюмю бери алып келгенди да, мен да аны къуууп жетдим.

Аммачыкъ:- Охо къызым, келген эсенг, мени чорбатда бир тёбем барды. Анда уа алтын бла кюмюш ахчаларым къатыш болгъандыла. Аланы айыра барсанг эди!

Фатимат:- Охо, аммачыкъ, ашыкъгъан а этеме, алай сени жумушунгу терк окъуна этейим.

Автор: Къызчыкъ  терк окъуна ахчаланы айырып тюшдю.

Фатимат:- Аммачыкъ,  айырдым, энди кете барайым.

Аммачыкъ:- Урлагъанчыкъ иш этген болурмуса? Келчи, бел баучугъунгу бир тешип къарайым!

Автор:Къызчыкъ жукъгъа да тиймегенин кёргенден сора, анга:

Аммачыкъ:- Ай аперим, сен къаллай иги къызчыкъса, барчы ол алайда келген акъ суучукъ бла бетинги бир жуу!

Автор: Фатимат бетин жууаргъа ууучуна суу алып бир жаягъын сылагъанында, ол жаякъ, отча жана, бир ариу болду. Экинчи жаягъын сылагъанында уа, айча жылтырады. Аммагъа ыспас этип, жолуна, ийнегин да аллына сюрюп, тебиреди юйю таба. Къызчыкъ орамда баргъанда, адамла, жаныуарла да чабып, Фатиматчыкъ келген жолгъа къарагъандыла. Ол къызчыкъны ариулугъундан кезлерин айыралмай  къууаннгандыла. Юйге келгенде уа, Сафият, Фатиматны ариулугъун кёрюп, уллу къычырыкъ этип жилягъанды.

Сафият: - Мен да сюеме быллай  ариу къыз болургъа! Тамбла мен барлыкъма ийнек кютерге!

Автор: Экинчи эрттенликде, ёге ана юйде тапхан иги ашланы Сафиятны четенине салып, бир гитче юзмелт жюнчюк да берип:

Ёге ана:- Ма,  къызым, ма аурууунгу алайым сени, бек къыйнама кесинги, эрикген иш этсенг да дегенден салама бу жюн юзмелтни.

 Автор: Алайды да Сафият, тёшге ёрлеп, ийнек бла да бир иши, ауарасы къалмай, кесин  ашха жарашдырды. Ол кезиуде  биягъы аммачыкъ акъсай-акъсай Сафиятны къатыны жанлады.

  Аммачыкъ:- Аш татлы болсун, къызым!

  Сафият:- Не керегин терк айт да кет!

Аммачыкъ:- Манга да бир туурамчыкъ берсенг а, ачдан да ёлеме!

Сафият:- Кет, сыртынгндан атылгъын! Кесиме да азлыкъ этеди ашым. Сен кесинги бери сукъмасанг болады!

 Аммачыкъ:- Охо, къызым, сен ачыуланма, андан эсе ол анда тёшде отлай тургъан бузоууму сюрюп келтирсенг эди!

  Сафият:- Кесинги уа аякъларынгмы къуругъандыла? Бар да сюр, кёрмеймисе иш этеме, азыгъымы ашайма!

Аммачыкъ:- Охо, къызым, охо!

  Автор:- Алай бла  аммачыкъ терк окъуна дорбунуна ашыкъды.  Биягъы шайтан желчигин жиберип, Сафиятны жюн юзмелтин чулгъап-булгъап, учуруп, дорбуннга келтирди. Ызы бла ол къыз да келалгъаныча къууулуп жетди. Эшикни ачып киргенде, аммачыкъны кёрдю.

Аммачыкъ:- Келдингми,  къызым?

Сафият:-Санга келмегенме, жел жюнюмю алып кетгенди да, аны къуууп келгенме.

Аммачыкъ:- Охо, къызым, охо. Алай, келгенден ары, мени чорбатда алтын бла кюмюш ахчаларым къатышып къалгъандыла, аланы айырыргъа болуша барсанг эди, къарт аммачыкъ бек ыразы боллукъ эди санга!

Сафият:- Алтынмы дейсе? Кюмюшлеми? Охо, болушайым!

Автор: Сафият чорбатха ёрледи да, ахчаланы сайлап башлады. Алтынны тёбесине  ючюсюн салса, къоюнуна уа  бир ууучун тёге, кюмюшлеге да аллай кюн келтире, энишге тигеледи.

Сафият:- Мен кете барайым, бошадым!

Аммачыкъ:- Ай сен иги къыз, келчи аллыма!

Сафият:-Не керекди менден, болушдум, энди ашыгъып турама, кетерге керекме!

Аммачыкъ:- Охо, бусагъат бараса, бел бауунгу тешип кёрейим, урлагъанчыкъ иш этген болурмуса?

Сафият: Кет –кет, аман бла къалгъын! Сени чириген ахчаларынг кимге керекдиле?

Автор: Ол кезиуде аммачыкъ бел бауундан тартып тешди. Къызны къоюнундан ахчала жерге шырылдап  тёгюлдюле. Алай къызны бети уялмады. Ол заманда аммачыкъ:

Аммачыкъ: Барчы, къызым, ол алайда келе тургъан суучукъ бла бетинги бир жуу!

Автор: Сафият тепсей-тепсей барып, бетин жууду. Бир жаягъын сылагъанда, аны саулай тюк басып, маймул жаякъ болду, экинчи жаягъын сылагъанда уа, ол да айыу жаякъ болду. Аммачыкъгъа жукъ да айтмай, къубула-къубула чыгъып кетди дорбунда  юйю таба. Жолда муну кёргенле, адамла, малла, итле, къойла, тауукъла – барысы да бирча къача эдиле. Сафият а, кючюнден келгенича жырлап, сюзюле баргъанды.

Сафият:-Лаааааа-лалалалалалалааааааа, нечик ариу къыз болгъанмаааааа

Лааааааааааааа-лалалалалалалала, бек сейир ариу болгъанмааааааа!

Автор:Алай эте, жашагъан жанланы,жаныуарланы да барын юркюте, юйюне жетди.

Ёге ана: Оу,  мени кюнюм къаппа-къарангы болду! Оу, энди уа не этейим, кимге не мадар излейим, не болуп къалды жангызыма, кёзюмю жютю чырагъына?

Сафият:- Кёремисе, анака, мен нечик ариу болуп келеме? Лааааа-лалалалалалалала!

Автор: Алай эте, кесин кюзгюде кёргенинде, жюреги тутаргъа жетди. Фатиматчыкъ да, анакагъамы, Сафиятхамы болушургъа билмей, жиляды.

Ёге ана: Фатиматчыкъ, къызым, бар ол къарт къатыннга ариу айт да, къызымы алгъын кебине келтирсин! Тиле, къатайым!

Фатиматчыкъ: Угъай, анака! Баралмам, ол манга: «Сен келсенг, сени андан да аман этип ашырлыкъма», - дегенди, мен къоркъгъан этеме!

Автор: Ма алай бла Сафият эл кюлкюлю болду.  Фатиматчыкъ да ол элден бир къолайлы, ариу жаш бла аламат юйюр къурап, насыплы жашап къалдыла!

Автор: Бу жомакъны магъанасы, баш оюму – адамны адам этген да, насыплы этген да аны иги ишлеридиле! Халал жюрек игиликге тюбейди!