«Усталыкъны жюрегинг бла сайларгъа тийишлиди»

Чочайланы Дарина Пятигорскну шахар клиникалы больницасыны мурдорундагъы регион даражалы Къан тамырла араны врачы-кардиологуду, функционал диагностиканы бардыргъан (УЗИ, ЭКГ, суткалы монитор) врачыды. Мында ишлей, билимли, окъуулу да болгъаны бла бирге, саусузлагъа къайгъыргъаны бла жамауатны хурметине, ыспасына да тийишли болады. Бери аны излеп, андан оюмун сорургъа, аурууларына ол бакъса сюйюп, бизни республикадан да кёпле келедиле. Биз а аны бла ишини, башха затланы юслеринден да ушакъ этгенбиз.

– Дарина, саулукъ сакълау бла байламлы юйюрде санга юлгю болгъан адам бармыды, огъесе кеси аллынгамы этгенсе усталыкъ жаны бла сайлауунгу?

– Сабийлигимден да сюйгенме врач болургъа. Нек дегенде юйде атамы эгечи, республикада белгили врач-кардиолог Чочайланы Аминат Юсуповнаны адамлагъа къалай болушлукъ этгенини юсюнден дайым да айтылгъанлай тургъанды. Мен да, ол затланы эшите, аныча акъ халат киерге, саусузланы аурууларын селейтирге да сюйгенме. Кертиси бла да, артда, бу усталыкъны магъанасын иги ангылай тебирегенимде да, ол манга чынтты врачны юлгюсю болгъанды.

Жангы Малкъарда ёсгенме, школну да анда бешлеге бошагъанма. Ызы бла, муратымы толтурур акъылда, Ставропольдагъы къырал медицина университетни «Багъыу иш» бёлюмюне кирип, аны да къызыл дипломгъа тауусханма. Артда да ординатурада усталыгъымы ол окъуу юйню кесинде ёсдюргенме. Андан сора уа анда шахарны ючюнчю номерли больницасында мычымай болушлукъ этген бёлюмде терапевт болуп ишлегенме. Пятигорскга уа юйге, анама да жууугъуракъда болсун деп, мында Къан тамырла арада жер болгъанын билгенимден сора кёчгенме.

– Бюгюнлюкде усталыгъынга кёре кардиологса, энчи бу ызны уа къалай бла сайлагъанса?

– Окъуугъа кире туруп да биле эдим артда ол ыз бла билимими ёсдюрлюгюмю, анга кёре ишлеригими да. Алай эсе да, эм алгъа уа саулукъ сакълауда терапия жанын теренирек, игирек билирге итиннгенме. Нек дегенде, врач болгъанымдан сора да, жаланда кардиолог болуп къалмай, юйде кесими жууукъ-ахлуларыма да жарарча, аланы саулукъларына да керек кюнде болушлукъ этерча, доктор болургъа излегенме.

Ангылатып айтсам, кардиолог – ол хар кимге да керек болуп турмайды, кеси да жаланда жюрек бла байламлы ауруулагъа багъады. Терапиядан билиминг терен болса уа, сен бюйреклеге, ёпкелеге дегенча, башха затха да къараяллыкъса, дарманланы, амалланы да ангыларыкъса. Аны ючюн а ординатурада Ставропольда терапия жаны бла ёсдюрген эдим билимими.

Анда терапияны кафедрасыны башчысы, Европалы эмда Нью-Йоркдагъы илму академияны келечиси Валентин Иванович Ягода болгъанды. Ол кеси да къыралыбызда белгили врачды. Бизни уа къыйын ауругъанлагъа консилиум этип, аланы диагнозларын къалай тюз эмда тап сала билирге, багъыуну ышаннгылы эмда хайырлы мадарларына тюшюндюргенди.

Бизни кёп затха юйретгени ючюн, анга бютюнда ыразыма. Мындан арысында да окъуп, билимими ёсдюргенлей турур муратдама. Дайым да кардиологиядан узакъдан (дистанциялы) бардырылгъан илму конференциялагъа къошулуп, алада айтылгъан жангычылыкълагъа тынгылайма. Жаз башында бла кюз артында Санкт-Петербургда «Кардиологланы школу» деген ат бла окъуу курсла къуралыучудула. Ары саулайда къыралдан даражалары болгъан врачла жыйылып, жангы дарманланы, багъыу амалланы юслеринден сёлешедиле, бир бирге кеслерини иш сынамларыны юслеринден да билдиредиле. Бу курслагъа былтыр да барып, анда аслам затха тюшюннгенме.

– Врачла – ала да психологладыла, деген ангылам жюрюйдю жамауатда. Сен а къалай сунаса?

– Ол кертиди. Сёз ючюн, саусузгъа дарманны буюргъандан, диагностиканы этгенден, аны ауруууна бакъгъандан сора да, алагъа жашауну тохтап къалмагъанын ангылатыргъа да керек болады. Ишлеген бёлюмюм къыйынды, бери инфарктлары болгъанланы келтиредиле да, алагъа кёп затны ангылатыргъа, айтыргъа тюшеди. Палатагъа барсам да, жарыкъ болуп, ариу айтып, алай киреме. Жаланда аурууларыны юсюнден сагъыш этип, депрессиягъа кетмезча, кёллерин да кётюрюрге кюрешеме.

– Саусузну врачха ышаннганыны бармыды магъанасы, алай эсе, ол ышаныулукъгъа къалай бла жетесе?

– Саусузланы врачны сайларгъа эркинликлери болгъанын билебиз барыбыз да. Адамла докторну окъуулусун, билимлисин излейдиле, сынамын да эсге аладыла. Ала сени анга энчи къайгъыргъанынгы да сезерге сюедиле.

Билемисиз, дарманладан, амалладан тышында да, жаланда пациентни врачха угъай, аны да саусузгъа болургъа керекди ышаныулугъу. Арада бир бирге аллай ышаныулукъ болса уа, саулукъ да ахшы жанына терк тюрленип тебирейди. Башхача айтханда уа, пациентни кесини да талпыныулугъу болургъа керекди саулугъу игиге айланырына.

– Ишинг бла байламлы санга не зат багъалыды, не заманда жетишимлиге санаргъа боллукъса кесинги?

– Медицинаны сайлап, ол жанына окъуугъа киргенликге, бирле вузланы да бошамай кетип къаладыла. Окъуп, артда ишлемей, бизнес бла кюрешип башлагъанла да аз тюйюлдюле. Аны айтханым, адам усталыкъны сагъышын эте туруп, аны жюреги бла сайларгъа тийишлиди. Саулукъ сакълауда уа сен адамланы сюймесенг, аланы жууукъ-ахлуларыны орунларында кесинги кёрмесенг, ишлеяллыкъ тюйюлсе. Мен а, айтханымча, гитчелигимден да бир башха усталыкъда кесими кёрмегенме.

Ишим тынч тюйюлдю. Белгилегенимча, инфарктлары болгъанлагъа бакъгъан бёлюмдеме. Бизге арагъа жаланда Пятигорскну кесинден угъай, он-онбир райондан, ол санда Минводладан, Железноводскдан, Зеленокумскдан да саусузланы келтиредиле.

Мында бёлюмюбюзню башчысы сынамлы врач-кардиолог Бостанланы Баттал Алиевичди. Бу шахаргъа келгенимде да, биринчи аны къолунда ишлеп башлагъан эдим. Ол билимли доктор болуп, жаш тёлюге насийхатчылыкъ этгенинден сора да, бёлюмню иши къуралыулу барырча да этгенди. Кёп жылланы ишлеп, ахшы сынам жыйышдыргъанындан тышында да, аны башхалагъа юйрете билген адамды. Медицина илмуда тюрлениулени, жангычылыкъланы барысын да билгенлей турады, бизден да ол ышанны айнытырыбызны излейди.

Бёлюмюбюзде жюрекни къан тамырына стент салгъан операцияла этиледиле. Экстренный бёлюм бла байламлы болгъаны себепли ишим, бери саусузну келтирселе, анга мычымай, заманны оздурмай, къыйналып тургъаннга болушлукъ эталсам, ол кезиуде къууаннганымы сёз бла айтып ангылатыргъа къыйынды. Биреуню жанын сакълап къалыргъа себеп болалдым эсе деп, ишими магъанасын, аны къаллай бирге жууаплылыкъ даражасы барлыгъын да быллай чакълада бегирек ангылайма. Саусузну санга ышаннганын, ийнаннганын да сезсенг а, бютюнда кёлленип ишлейсе.