Газ сансызлыкъны унамайды

Угар газ адамгъа бек къоркъуулу уулу затладан бирине саналады. Ол барыбыз да билген кёк отлукъ неда башха абери кюйгенде, анга кислород жетмесе къуралады. Сёз ючюн, ожакъ бегитилсе, тютюн артха отоугъа къайтып, хауада кислородну азайтып тебирейди. Ол а къоркъуулу мардасына жетсе, жана тургъан кёк отлукъдан углекислый угъай, угар газ чыгъып башлайды. Къысхасы: не зат да кюйдюрюгюз – анга кислород керекди, ол жетмесе уа, угар газ боллукъду.

Углекислый газ биз солугъанда тылпыу бла да чыгъады. Аны жаны болгъан бир затха да къоркъууу жокъду, терекле, битимле, хансла уа аны хайырланып ёседиле. Угар газ а ууду! Ол кёзге кёрюнмейди, бир тюрлю ийис этмейди, аны татыуу да жокъду. Кеси да хауадан аз женгилирекди. Быллай ышанлары ючюн анга дагъыда «жашырын мурдар» деп айтадыла.

Угар газны хатасы недеди? Адам солугъанда, аны ёпкелерине хауа барады, ызы бла кислород къаннга ётюп, ол анда гемоглобиннге жабышады. Бу уа кислородну санлагъа, шаугютлеге, чархда хар неге да жетдиреди. Ёпкелеге угар газ жетсе уа, гемоглобиннге кислороддан эсе ол теркирек жабышады. Башхача айтханда, къанны адамны жашаууна эм хайырлы кючюн бегитип къояды.

Быллай газ хауада бираз болса, адамны къолу-саны аз-аздан тюшюп тебирейди. Угар бла ууланнганны биринчи ышанлары: адамны башы ауруп тебирейди, кёлю аман этип башлайды, кёзю-башы тёгерек айланады, атлагъаны, къымылдагъаны къыйын болады. Тюз да ол затланы эслегенлей, олсагъат окъуна отоулада эшиклени, терезелени кенг ачып, хауаны тазаларгъа керекди. Ызы бла мычымай газ оборудованиягъа къарап, ол ёчюлмеген эсе, ёчюлтюрге.

Хауада газны ийиси сезиле эсе, не чыракъ жандырыргъа неда сирнек къабындырыргъа арталлыда жарамайды - ол уллу хатагъа келтирирге боллукъду. Терк окъуна 04 номер бла газ службагъа, 03 номер бла уа терк медицина болушлукъ бергенлеге сёлеширге керекди.

Угар газ бла ууланмаз ючюн отоуланы жылытама деп печьлени неда духовой шкафланы бошуна ишлетирге жарамайды. Конфоркаланы барын да бирча жандырып туруу печьни кесине, ол отоуда тургъан адамлагъа да иги тюйюлдю. Дагъыда газ колонканы ванный отоуда орнатыргъа керекмейди. Ожакъланы уа дайым тазалап турургъа тийишлиди.

Газ оборудованиягъа кесигиз ремонт этерге кюрешмегиз, ол тийишли специалистни ишиди. Уллу басым бла сыналып кёрюлмеген эмда хайырланыу болжалы бошалгъан газ баллонланы абериге жаратыргъа жарамайды. Ожакъда тартыу иги болгъанын бла къалгъанын къагъытны жандырып, котёлну аллында тешигине жууукъ келтирип кёрюрге боллукъду. Тартыу жокъ эсе неда аны къоркъуусузлукъ автоматикасы тап тюйюл эсе, котёлну ишлетирге жарамайды! Юйде неда тышында хауада не аз да газ ийис сезиле эсе, уллу кёллю болмай, терк окъуна тийишли службагъа сёлешигиз.