Миллетини ёхтеми болгъан жигитУллу Ата журт урушда борчларын бет жарыкълы толтуруп, миллетини ёхтеми болгъан жигит уланларыбыз да кёп болгъандыла. Мен да бюгюн сизге аллай жашларыбыздан бири Залийханланы Ибрахимни жашы Магометни юсюнден айтыргъа сюеме. Петербургда Уллу Октябрь революция болгъан кезиуде Кавказда да азатлыкъны кюню тиеди. Ол кюнледе огъары басханчы Залийханланы юйюрю бютюнда насыплы эди. Сейирмиди… Ибрахимге тулпар жашчыкъ тууады. Кесине да Магомет деп атайдыла. Аны сабийлиги, акъылбалыкъ болгъан жыллары да Минги тауну этегинде ётедиле. Жашауунда биринчи таукел атламланы уа ол Пятигорск шахарда устаз курсладан башлайды. Аланы бошагъандан сора, Залийхан улу Элбрус районда комсомолну секретары болуп ишлегенди.
Залийхан улу бла Атмырза улу кеслерини аскер борчларын толтура, берген антларына кертичи боладыла. Аны ючюн ала Къызыл Байракъны орденлери бла саугъаланадыла. Уллу Ата журт урушну юсюнден жарсыулу хапар а Магометге Калугада жетеди. Фашистле бла биринчи кюйсюз сермешлеге ол Смоленск шахарны тийресинде кирип, къазаутны кезиуюнде жаралы болады. Хали онглуракъ болгъанлай биягъы артха урушха къайтады. Стратегия магъаналы жолланы биринде ол 40 сагъат тохтаусуз бардырылгъан сермешге къатышады. Ол урушну кеси кёзлери бла кёргенле гитлерчиледен сау къутулгъан болмагъанын айта эдиле. Магометни бригадасына бу буйрукъ берилгенде, аскерчиле андан артха чыгъарла деп хазна ийнаныу жокъ эди. 1941 жылда бардырылгъан битеу кюйсюз сермешлени кёбюсюне къатышханды, ол санда Москва шахарны къоруулаугъа да. Сынамлы танкачы тактикасыны бла урушну тап ётдюре билиую бла бек иги аскерчиге саналгъанды. Генерал-майор Родинни Биринчи гвардиялы танк корпусу Дон сууну ётюп, душманнга къажау уруш бардыргъанды. Къалач шахаргъа кирген танкчыланы къауумунда Залийхан улу да болгъанды. Генерал Родин анга «Кишилиги ючюн» деген майдалны саугъалай туруп, лезгинканы тепсерин тилейди. Басханчы жаш аякъ бюгюп башлагъанда, генерал, кеси да чыдаялмай, аны бла бирге тепсеп тебирейди. Фашист ууучлаучула техника жаны бла не бек кючлю болсала да, Курская Дуга тийресинде бардырылгъан сермешде окъуна айыплы хорлатып, ызларына айланадыла. Немислилени къууа, ала Чернигов, Гомель, Бобруйск, Минск, Калининград шахарланы азатлагъандыла. Сёз ючюн, Калининградны къоруулаугъа салгъан къыйынлары ючюн атлары тарыхда къалгъан 11 таулуну тукъумларыны араларында Магомет да барды. Урушну хар кюню да къанлы эди. Ары дери жашауунда кюйсюзлюкню сынамагъан Залийхан улу кюн сайын аскерчи тенглерин асырай эди. Ол болум аны жюрегинде терен ыз къойгъанды.Чехославакияны бла Польшаны шахарларын азатлагъаны ючюн урушну ахыр айларында Залийхан улу Польшаны «Крест Заслуги» орденине тийишли болгъанды. Гвардиялы капитан Залийханланы Магомет урушну Балтий тенгизни жагъасындагъы Росток деген шахарда бошагъанды. Тенгизни тузлу сууундан ичип, жигит жаш жюреги бла Уллу Хорламгъа къууанып, Ата журту бла ёхтемленнгенди. Ол Къызыл Байракъны, Къызыл Жулдузну, Ата журт урушну 1 эм 2 даражалы орденлери бла, кёп тюрлю майдалла бла да саугъаланнганды. Ата журтуну хорлаууна къууанса да, кесини ёз миллетини жашагъан жеринден къысталып, ёмюрде танымагъан, билмеген жерлеге элтип тёгюлгенине уа бек эзиле эди жюреги. Урушдан сора къырал къуллукълада къалыр онгу болгъанлыкъгъа, басханчы жаш миллети бла, халкъы бла бирге болургъа сюйгенди. Ол юйюрюн излей, Къыргъызгъа келеди. Анда тукъумуну адамлары башха-башха эллеге тюшгенине да бек жарсыйды. Алай Магометни, чынтты офицер болгъаны себепли, анда окъуна даражасы жюрюй эди. Не да этип, ол тукъумуну адамларын бир жерде жашарча излегенди. Бу тилек бла комендантха баргъанында, ол а: «Жанынгдагъы керохунгу берсенг, сени тилегинги да къабыл этерме!» - деп жууаплайды. Ол керох, Калинин кеси къолу бла бергени ючюн, анга не сыйлы болса да, тукъуму, ахлулары ючюн берген эди. Бирликде-тирлик дегенлей, Залийханлары бир жерде жашап башлагъандан сора, не да женгил кёрюне эди. Бир бирге билеклик эте, болуша, юйлерине къайтхынчы уруна, керти, халал къыйынлары бла жашагъандыла. Мамыр жашауда Магомет Къабарты-Малкъарны туризм жаны бла советинде ишлеп тургъанды. Регионну спорт жаны бла битеусоюз даражагъа чыгъарыр ючюн уллу къыйын салгъанды. Билим берген кёп учреждениялада да сыйлы къонакъ эди. Ариу тилли, жарыкъ кёллю, огъурлу Залийхан улу хар сабийге ариу тилекле этиучю эди. Мени жигитим керти да насыплы адам эди. Ол алты сабий ёсдюргенди: Владимир, Елена, Любовь, Фатима, Мадина, Руслан. Урушдан сау-саламат келип, халкъына жарап, туугъанларыны, туудукъларыны эслеринде кёп жыллагъа сакъланнганды.
Поделиться:
Читать также:
17.02.2025 - 07:30 →
Буруннгу журтубуз
14.02.2025 - 16:27 →
Малкъар жолу
13.02.2025 - 10:34 →
Къазауат жылланы отларында
13.02.2025 - 07:40 →
Миллетибизни жаратылыуу эм тилини къуралыуу
|