Малкъар адабиятха озгъан ёмюрню 60-чы жылларында келген тёлюню арасында Шауаланы Хасан энчи жерни алады. Биринчи жазыучуларыбызгъа къыйын эди. Алай аланы бетлерин жангы жашауну жарыгъы жарытханды, ала аны юсюнден жазгъандыла. Экинчи тёлю, Азияны къумларына тёгюлюп, эки тилли болуп ёсгендиле. Ол себепден алагъа бютюнда къыйын болгъанды.

Хасанны заманында школда окъургъа онгу болмагъанды. Ёксюзлюк сынагъан жаш эгешчиклерин, къарындашын жунчутмаз ючюн, алагъа аналыкъ этген аталарыны эгечи Аминатны да жюгюн женгилирек этер умутда, мал кютюп, жер сюрюп айланнганды.

Кёп болмай Грозный шахарда басмадан чыкъгъан «Академик живописи Пётр Захаров - Чеченец. Библиографический указатель» деген китап Къабарты-Малкъарны Миллет библиотекасына саугъагъа берилгенди. Аны Моххамед–Эмин Саид-Эминович Ибриев жарашдыргъанды.

Хапар

      Экеуленни араларын жаланда бир сёз окъуна бузуп къояргъа болады. Бютюнда кюнден-кюнге сууукъ кёз алагъа къарагъанлай, къатларындан кетмей турса уа, сюймеклик чакъгъан дуния бузлайды.

  Асият бла Оюс къоншуланы сабийлери эдиле. Школгъа хазырлагъан классха биринчи кере баргъан кюнлеринден башлап онончу классны бошагъынчы кюн сайын Оюс кесини, Асиятны да портфелин кётюрюп айланнганды. Ала юйге берилген дерслени да кёбюсюнде бирге этгендиле.

Мариям баш иеси бла жашагъанлы иги кесек жыл болса да, Аллах алагъа сабий бермегенди. Къалай эсе да юйренип къалгъандыла ала былай кеслери жангыз турургъа. Дауур, даулаш да жокъ. Бир кюн бирсине ушай. Эрттенликде кетедиле юйден чыгъып экиси да. 

Хапар

Къадаргъа соруу болмагъанын, болса да, жууап табылмагъанын ким да биледи, алай а, тёгерекге къарасанг, тюзлюк бла терслик, абезехге баргъанча, бир бирден айырылмай, женглери бир бирине тие айланнганларына минглеп шагъатлыкъ табаса.

Хафисатдан ариу къыз дунияда болмаз эди. Анга кёз къаратмагъан жаш да жокъ эди кеси заманында. Бюгюн да аны тюз тургъан аркъасына, ариу таралгъан къысха чачына, къара, жылыулу кёзлерине къарасанг, жумушакъ ышарыуун кёрсенг, жашау анга алай къаты болгъанына сейир этесе.

Хапарны, повестьни жазыу юлгюлерине тюшюннгенден сора Шауаланы Хасан кесин уллу хапарлау жанрда сынагъанды. Аны «Ит жыйын» романы жашау чюйреликлеге аталады. Чыгъарманы психология теренлиги кёп затха эс бурдурады. Адамны ниети аны тыш дуниясыны кюзгюсю болуп келеди. Мардадан чыгъыу аланы экисин да бузады.

Хапар

    Хамитни он  жылы болгъанда, атасы ауушады. Эл таныгъан хажи, ауругъаны да болмай тургъанлай, ёлюп къалды. Инфарктмы болду, инсультму – ким билсин... Халимат, аны юй бийчеси, намазлыгъына, Къуранына да тиймеди. «Бу юй болгъан къадарда, ала жерлеринден кетерик тюйюлдюле», -  деди.

Таулу ашланы кёп тюрлюсюню юслеринден Толгъурланы Бекмырзаны кеси заманында жазгъанларын басмалагъанлай турабыз. Ала бизни тин байлыгъыбызны бир магъаналы кесеги болгъанлары себепли, ол затланы унутмазгъа тийшлиди. Къатлап айтханда хата болмаз, жаланда хайыр эм юйретиу магъана уа сакъланыр дейбиз.  «Биз алай этмесек, баям, миллетде жюрюген алтын аш хазнабыз тас, гунч болуп кетерге къоркъуу барды», - деп тургъанды Бекмырза кеси да жазгъанларында. Ол оюм бла кёлленип, тамата бизге къойгъан къыйматлы материалланы хайырланып, аш-азыкъларыбызны бир тюрлюлерин бюгюн энтта да эсибизге тюшюрейик.

Бу кюнледе республикада «Къабарты-Малкъар–100» деген  Битеуроссей кинофестиваль ётгенди. Аны чегинде тюрлю-тюрлю жанрлы фильмле  кёргюзтгендиле. Нени юсюнден эдиле ала? Не зат къайгъы этдиреди бюгюннгю кинематографияны?

 1943 жыл ноябрьде къарачай халкъ ёмюрледен бери жашагъан жерлеринден зор бла къыстала эди. Хар студебеккерге юч-тёрт юйюрню миндирип, къарачайлыланы алай элте эдиле шахарлада темир жол станциялагъа дери.