Маданият

Сейир адамлагъа тюбейсе жашай барсанг. Россейни устасы, КъМР-ни культурасыны сыйлы къуллукъчусу, художник, жазыучу, музыкант Мокъаланы Владимир бла эрттеден танышма. Алай ол мени сейирсиндиргени таркъаймайды. Ол алай оюмлайды, ишлейди, жашайды.

Жууаш, чачы кюмюш бет ала башлагъан, орта жыл санлы эр киши ара мюлкде бухгалтерди. Сабырды, бир артыкъ сёз ауузундан чыгъармаз. Айтса да, хар сёзюне жюз сагъыш этер. Уллугъа – уллуча, гитчеге гитчеча сёлеше биледи, ариу тиллиди. Аны битеу эл да сюеди, хурмет этеди.

Сахна культура деген ангылам бусагъатда бир кесек унутулуп къалгъанчады. Нек дегенде аны баш тапкасында орунну искусствону хайыры бла ахча ишлерге сюйгенле бийлегендиле. Ол, былай алып къарагъанда, санагъатха (ремесло) ушап къалгъанды. Буруннгудан келген маданиятны магъанасы жарыкъландырыуда, юйретиуде болмай, асламланы кёллерин кётюрюуде, жамауатны оюмуна эс бурмагъанлай, аны кесини жорукъларына бойсундурууда, сахнада кеслерин гяпчилеча жюрютюп, аны ючюн ырысхы жыйыуда эсе, аны къыйматы къалмайды. Алай ол бусагъатда шоу-бизнесчилени уллу жарсытамыды да?!

Бу жомакъны манга ыннам сабий заманымда айтыучу эди. Бек жаратып, уллу болгъанымда да эсгере, устазлыкъ ишимде да хайырлана тургъанма. Сабийле, окъуучуларым бек сюйюп тынгылап, къайтарып айтырымы тилеучю эдиле. Ишлей тургъан устазлагъа хайыры тиер деген акъыл бла бюгюн  аны газетибизде басмалайбыз.

Алгъын жыллада чыгъарылгъан басма изданияланы бетлеринде бирде бир сейир материаллагъа тюбеп къаласа. Аланы окъуй, сагъышлы да боласа, заманны барыууна да энтта бир тюшюнесе. Аллай бир тарых магъаналы материалны озгъан ёмюрню сексенинчи жылларында профессор, тарых илмуланы доктору В.Б. Виноградов бла КъМР-ни Миллет музейинде ишлеген Деппуланы А.Б. жазгъандыла. 

Малкъар халкъны фольклору не жаны бла да байды. Сейир таурухла, халкъ жырла, жомакъла, адетлерибиз - была бары да миллетибизни буруннгулуладан болгъаныны юсюнден хапарлагъан шартладыла. Ол жомакъланы бла таурухланы кёбюсюнде эр кишилерибиз уучулача суратланадыла. Ма бюгюн биз сизни шагъырей этерге сюйген жомакъ да мараучуну  юсюнденди.

Сёз устала, жазыучула, назмучула, жырчыла, къобузчула, къол устала. Миллет жашагъан къадарда ала да бардыла. Ахшы ишлери бла белгилидиле эм жамауатда айтылгъанлай турадыла. Ала кеслери дуниядан кетселе да, унутулмайдыла. Ма аллай адамладан бири Къазийланы Билялды.

 Бюгюн жигитибизни Къадырланы Альбертни къызы Джанитаны интернет сайтлада  видеороликлерин, белгили жырларыбызны макъамсыз айтханын  эшитмеген, сюймеген да хазна адам болмаз.

Бёзюланы Солтан Москваны Къырал маданият институтунда эстрада-джаз жырлау факультетни бошап, бюгюнлюкде кеси юйретеди студентлени. Ол назмула, жырла да жазгъанлай, къараучуларын сейир клипле бла да къууандыргъанлай турады.

Малкъар адабиятны мурдорун салгъан жазыучуладан бири Этезланы Омар ёлгенли быйыл 60 жыл болады. Уллу Ата журт урушха 20 жыллары да толгъунчу къатышханланы къауумундан эди ол.