Маданият

Озгъан шабат кюнде Малкъар халкъны политика репрессияланы кезиулеринде жоюлгъанларына аталгъан мемориалда кёп болмай 85-жыллыкъ юбилейине тюбеген белгили малкъар жазыучу Шауаланы Исмайылны жашы Хасанны чыгъармачылыгъына жораланнган адабият эришиу баргъанды. Аны Нальчик шахарны жер-жерли администрациясыны Билим бериу департаменти бла Мемориалда ишлегенле аны директору Теммоланы Фаризатны башчылыгъында къурагъандыла.

 Хапар

Арт жыллада тыш къыраллагъа барып солугъан тёре болуп къалгъанды. Раузатны нёгерлери да алай этиучюдюле. Ол а тенгиз жагъаны сюймейди, узакъгъа кетерге да аны жюреги артыкъ бек  тартмайды. Солур заманы жетгенлей, къыз элде жашагъан ата эгечине барыучуду. Бу жол да алай этди.  Ой, анда бир къууанч бар эди да, алай жарыкъ тюбейди! Ол жангыз кеси турады, жууукъдан-ахлудан ким келсе да, ыразыды,алай Сакинатны  уа башхаладан энчи сюеди.

Бирде бош затчыкъгъа окъуна сёз устала чам жыр тагъарла да, ала уа, жигитлерин хиликкя эте, кёп жылланы халкъ ауузундан кетмей турурла. Андан къоркъуп, эл жырлыкъ болмайыкъ деп, адамла бет жоярыкъ, айыплы ишледен кери тургъандыла, кеслерин сакълагъандыла.

Арт кезиуде жаш тёлюню маданият бла къаршы шагъырей этер мурат бла къыралда кёп тюрлю проектле жашауда бардырыладыла. Аладан бири «Пушкинская картады». Аны хайырлана, акъылбалыкъ болгъан сабийле концертлеге, театрлагъа, кёрмючлеге барыр амал табадыла. Элли, шахарчы школчуланы да онглары бирчады аны жюрютюуде.

Бу кюнледе Суратлау искусстволаны  А. Л. Ткаченко атлы музейинде «Нартла журтуну хазналары» деген ат бла сурат кёрмюч бардырылады. Аны Къабарты-Малкъарны, Къарачай-Черкесни да маданият министерстволарыны болушлугъу бла регионла аралы маданият эм жарыкъландырыу совети, Къабарты-Малкъарны, Къарачай-Черкесни художникле союзлары къурагъандыла.

Халкъ жырлада Кёнделенни аты бир ненча кере сагъынылады. Белгилисича, ол жукъгъан аурууланы, башкеслени хаталарындан жети кере жокъ болуп, сегизинчи кере 1868 жылда жангыргъанды. Баям, атлары да тюрлене баргъанды: – анга Тогалан, Юрдю (Урду), Алмалы, Ачемез-Къабакъ да дегендиле.

Газетде атлары айтылгъан адамларыбызны сагъыннганлай туруу бизни сыйлы борчубузду. Ол халкъны жашауунда магъаналы шартланы, белгили атланы тарыхда сакъланыуларына, аланы юсюнден келлик тёлюле билирча этиуде да уллу себеплик болгъаны бла даулашырыкъ чыгъарыкъ тюйюлдю.  Алайды да, бюгюн  биз булбул ауазлы жырчыбыз КъМР-ни сыйлы артисти Беппайланы Сергейни эсибизге тюшюребиз. Аны юсюнден сагъышларын РФ-ни сыйлы артисти Бапыналаны Зариф жазгъанды.

(Норвегиялы жомакъ)

Эртте заманлада бир кюйсюз, кючбюсюреу киши жашап болгъанды. Ол къатыныны юйде этген ишлерине бир заманда да бюсюремегенди. Аны къой, къатын юйде абери этмеген сунуп тургъанды. Бир жол киши чалгъыдан юйге келеди да, къатыннга къызады аяусуз, айтмагъан аманы къалмайды.

3 часть

Сабий юйде ёлмез эдинг болуп ач,

Алай жюрек, юсюнг кибик – жаланнгач.

Болсада аз, бергендиле бир къабын,

Къадар манга къызгъанмады да табын.

Ол итле бла юйреннгенденми, къайдан,

Аны айтыр менден сора жокъ къалгъан,

Башхаладан жигит эдим, къатычыкъ,

Неден да мен юлюш юзюп алгъанчыкъ.

Алай эте, ана тилни унута,

Къазах болуп къалдым, аузум тутула.

Бирде камис болуп келген эдиле,

Анда ГЭС ишлерге деген эдиле...

Андан биреу мени элтди юйюне,

Элтип, тюртдю мени жангы кюйюме:

Къууанмады бийче манга, киргенлей,

Тюз да мени сыфатымы кёргенлей,

Хахай этди, къычырыкъгъа къалдырды,

Чыгъа тургъан жанымы да алдырды: