Маданият

(Баргъаны)

Фразеология айланчла – ана тилибизни инжилеридиле. Алада халкъыбызны эс тарыхы сакъланады, аны айныу жолу кёрюнюп турады. Аланы билиу, хайырланыу бизни да бай этеди.

Къабарты-Малкъарны, Ингушетияны да сыйлы артисти Апполаны Юсюпню жашы Альберт Акъ-Суу элде туугъанды.  Сабийлигинден да ол миллет къобузну макъамларына тынгыларгъа бек сюйгенди.  Жашауун искусство бла къаты байлап, 1988 жылдан 2003 жылгъа дери жаш «Балкария» фольклор-этнография къырал тепсеу ансамбльни концертмейстери болуп тургъанды.  

Кюн – къызыл суу ичирилген алтын топ, юй гаккыны сарысы кибик, билмей тургъанлай чыгъып къалды тауну башына. Энди ол андан тёнгересе, суугъа тюшерикди. Суу а узакъгъа барады, ашыгъып. Алыр да кесини къоюнуна, къызыл суу ичирилген алтын топну узакъгъа элтир. Тенгизге дери. Анда уа кюн бютюнда керекди.

(Баргъаны)
 
Фразеология айланчланы къуралыулары, тилге кириулери миллетни жашауу бла терен байламлыдыла. Алада аны жашау болуму, къууанчы, жарсыуу, оюмлары да сакъланадыла.

Бюгюннгю малкъар литературада проза жанр айныпды, анда кётюрюлген темала магъаналыдыла, халкъны жарсыуларына бурулупдула. Къайсы заманда да адабият эм алгъа культураны,  миллет къылыкъны сакълагъанлай келеди. Белгили орус жазыучу Ф. Абрамов битеу да жазгъанларым миллет ышанланы ачыкълаугъа итиниулеримдиле, дегенди.

Ашыкъ оюн халкъыбызда келген оюнладан бек эрттегилиди десек, ётюрюк болмаз. Аны уллу, гитче да бек сюйгендиле. Анга кёп адам къатышыргъа болады. Бюгюннгю жаш тёлю аны къалай ойналгъанын хазна билген да этмейди, жарсыугъа. Ол себепден юйретиучюле, сабийле да аны юсюнден бираз толуракъ билсинле деген мурат бла бу къысха статьяны жарашдыргъанбыз. 

(Баргъаны)
 
Бизни халкъыбыз жашап тургъан минг жылланы ичинде къуралгъандыла бу фразеология айланчла. Ата-бабаларыбызны кёз жютюлюклери, оюм теренликлери орналыпды алада.

ХАПАР

– Сталинни юсюнден кино боллукъду, дейди Ачемез. Мен унутсам да, сен унутма.
– Не этесе, къызчыкъ, муну? Ол бизге этген бла… Аты къурусун!
– Не дей болурла энди ол мурдаргъа деп…

Заманны ауурлугъу гуппур этген къатынчыкъ, уллу къара жаулугъун да аркъасына къаплап, босагъада, сол къолун да жаягъына тиреу этгенлей, къарамын тардан келген жолдан айырмай, мудах олтурады. Кёп турлукъду ол алайда.

Фразеология сёз тутушла бизни тил байлыгъыбызны туура этген шартдыла. Ала ёмюрлени ичлеринде къурала келгендиле.  Аланы керек жерде хайырланыу тилибизни ариу этеди.