Маданият

 "Россейни акъ зурнуклары-2018" деген битеуроссей  конкурсда хорлагъанланы КъМР-ни Жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосунда  къууанчлы халда саугъалагъандыла. Бу даражалы эришиуледе бизден   отуз юч школчу, ол санда  жыр, тепсеу, сабий фольклор  коллективле да, айырмалы болгъандыла.
       Аланы алгъышларгъа башда айтылгъан ведомствону башчысы Ауес Кумыков, КъМР-ни культура министри  Мухадин Кумахов, республиканы Жазыучуларыны союзуну правленини председатели Беппайланы Муталип келген эдиле.

Быйыл Тырныаууз шахарда Къулийланы Къайсын атлы Культура юйню балетмейстери Будайланы Ануарны жашы Русланнга «Къабарты-Малкъар Республиканы культурасыны сыйлы къуллукъчусу» деген ат аталгъанды.  Аны ол махтаугъа тийишли болгъаны сёзсюздю. Ол анга, жашланы бла къызланы бир ненча тёлюсюн тепсерге юйрете, кёп жылланы келгенди. Аны сохталары – миллет тепсеу искусствону тасхаларын билген, не тюрлю эришиуледе, фестивальлада да алда баргъан, къараучуланы къууандыргъан белгили адамла болгъандыла.

  Малкъар эм къабарты жыр искусствону тамырлары, белгилисича, буруннгудан келедиле.  Эрттегили жырла, макъамла, ёмюрледен бери эшитилгенлей,  халкъ ауузунда жюрютюлгенлей, аны жашаууна терен сингендиле.  Алада миллетни тарыхы, маданияты, бир сёз бла айтханда уа, жашауу толу ачыкъланады.

   Тетууланы Рамазанны къызы Мадина  Огъары Малкъарны экинчи номерли школунда ишлегенли иги кесек заман болады. Устаз былтыр Россейде «Жылны бек иги устазы» деген конкурсда хорлап, эки жюз сомгъа тийишли грант алгъанды.  КъМР-ни жарыкъландырыу илму  эм жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосуну, Черек районну билим бериуюню управлениясыны сыйлы грамоталары бла да саугъаланнганды.

Къулийланы Къайсынны жашы Алим Дарио Фону «Свободная пара» деген пьесасына кёре салыннган спектаклини премьерасы озгъан солуу кюнледе Голливудда Stephanie Feury Studio Theatreтеатрда болгъанды. Аны атына белгили режиссер эм актер  «Ёлюм бизни айыргъынчы» деп атагъанды.

•  Адам атланнгандан сора, ызындан юй тюп сыйпаса, ырысды.
•  Адамланы кюндюз жукъулары келсе, кюн бузулады.
•  Адамны сибиртки бла урсала – обур болады неда къаратон къалады.
•  Ана тауукъ юйге айланып къычырса, ол юйге бир къайгъы келир.
•  Асыралгъан хазнагъа тие турма, аны жин бийлейди, зараны жетер.
•  Ат, тагъылып тургъанлай, арт аягъын узатса, – къайры эсе да узакъ жол барыргъа тюшер.
•  Атасына-анасына жууап этгенни къолу-буту къурур.
•  Аллынгдан киштик чыкъса, артха къайт – жолунг аман боллукъду.

Къабарты-Малкъарны культурасыны сыйлы къуллукъчусу, халкъгъа билим бериуню отличниги Тёппеланы Бийсону жашы Сулейман 1917 жылда Кёнделенде туугъанды. Ленин атлы окъуу шахарчыкъда, ызы бла педагогика институтда окъугъанды. Уруш аллы жыллада Элбрус районну билим берген бёлюмюню таматасы болгъанды. Артда аскер къуллукъгъа чакъырылгъанлай, Уллу Ата журт уруш башланып, НКВД-ны аскерлерини къурамында къазауатха киргенди. Бир ненча кере ауур жаралы болгъанда, аны юйюне жиберирге тюшгенди.

 Быйыл Тырныаууз шахарда Къулийланы Къайсын атлы Культура юйню балетмейстери Будайланы Ануарны жашы Русланнга «Къабарты-Малкъар Республиканы культурасыны сыйлы къуллукъчусу» деген ат аталгъанды.  Аны ол махтаугъа тийишли болгъаны сёзсюздю. Ол анга, жашланы бла къызланы бир ненча тёлюсюн тепсерге юйрете, кёп жылланы келгенди. Аны сохталары – миллет тепсеу искусствону тасхаларын билген, не тюрлю эришиуледе, фестивальлада да алда баргъан, къараучуланы къууандыргъан белгили адамла болгъандыла.

Белгили жазыучу, журналист, КЧР-ни халкъ поэти, Байрамукъланы Ибрагимни къызы Фатима Къыргъызда туугъанды, Жангы Жёгетей элде ёсгенди. Къарачай-Черкес къырал институтда окъугъанды, школда устазлыкъ этгенди. Бёлек жылны ичинде «Къарачай» газетни журналисти, бёлюмюню таматасы. 1994 жылдан 2003 жылгъа дери Москвада Къырал Думада ишлегенди. Арт кезиуде «Эльбрусоид»  фондну басма бёлюмюню редактору болуп тургъанды. Ол «Сюймекликни жети жолу», «Кюн бешик», «Бушуу китабы», «Кеч тюбешиу», «Жазыула», «Жолоучу» эм башха китапланы авторуду.

Искусствону тюрлюлеринде сурат ишлеу энчи жердеди. Ол жаны бла белгили устала, аланы этген ишлери ёмюрледен бери да айтылып, адамланы сейирге къалдырып келедиле.
Аллай фахмулула бюгюнлюкде да бардыла. Аладан бирине Къашхатаучу жаш Газаланы Юзейирни санаргъа боллукъду. Къауум жыл мындан алгъа Черек районну маданият юйюнде шагъырей болгъан эдим аны бла. Бу кюнледе уа, юйюне барып, ушакъ этип, ишлеген жерин да кёрюп къайтханма. Суратчыны чыгъармаларына къарай, аланы терен оюмлу болгъанларын ангылайса. Ала халкъыбызны жашау турмушун ачыкълайдыла дерге боллукъду.