Маданият

РФ-ни бла КъМР-ни Кинематографистлерини союзларыны келечиси, КъМР-ни Къырал саугъасыны лауреаты, КъМР-ни искусстволарыны сыйлы къуллукъчусу, къарачай-малкъар халкъны тарыхы, маданияты бла байламлы аслам фильмлени автору Атталаны Мухажирни жашы Анатолий алгъаракълада жашаудан кетгенди. Ол «Заман» газетни эрттеден шуёху болуп тургъанды, кёп затны кёрген адамча, сейир эсгериулерин  да басмалагъанды. Бюгюн аладан бири бла окъуучуларыбызны шагъырейлендиребиз.

ХХ ёмюрню бек айтхылыкъ жазыучуларындан бири Чингиз Айтматов бюгюн, жаланда къыргъыз миллетини ёхтемлиги болуп къалмай, битеудуния культураны бийиклеринде бек сыйлы жерни алгъан адамладанды. Аны адабият чыгъармачылыгъы биз, малкъарлыла, бек уллу ыразылыкъ бла эсге тюшюрген къыргъыз миллетни сёзюн, сагъышын, жашау болумун, хунерлигин, тазалыгъын, ачыкълыгъын да дуниягъа белгили этгенди. Чингиз чыгъармачылыкъ жолун сайлай айланнган жылла совет адабиятла терк айный, къарыу ала баргъан чакъгъа тюшгендиле. Чингиз Лениннге, партиягъа, ала кёргюзтген жолгъа махтау салгъан тёлюден эди.

Жангыз адам айланады шахар орамлада. Баям, нёгер тапмагъандан угъай, алай сюйюп. Ансы бу ариу, субай, мудах кёзлю тиширыуну жанында ким да аламат кёрюнюрюгю хакъды.

Кеч кюз артыны киршилеп башлагъан эрттени эди. Ийнекни саууп, сюрюуге бошлап, челекни арбазда башы жабылгъан ачыкъ жерде бужукъгъа тагъып, тиширыу ашыгъышлы юйге кирди. Аны жарашдыра турургъа заманы жокъ эди.

АЙЛАНЧУК СУРАТЧЫ

Ол суратчыны сиз Нальчикде да, республиканы районларыны барында да кёрген болурсуз. Ол, айланчук кибик, хар жерге жете, хар жерде айлана, сурат алыр ючюн жанын берген затды. Алай не заманда да, сюйген ишин бардыргъан кезиуде, анга бир зат болмай къалыргъа амал жокъ эди. Аны алай болуууна мен эртте да сылтау тапмагъанма: ким биледи, Аллах бла аралары хазна болмагъанданмыды не да къадары алайлыкъданмыды  огъесе жашаугъа къабыргьасын иги жарашдыралмагъанынданмыды? Аны ким билсин, алай, не болса да, бир заты уа барды.

«Сол жанында жол бла барсанг – атынгы тас этерсе, онг жанында жол бла барсанг – кесинг ёлюрсе, атынг а сау къалыр, аллынг айланнган жанына барсанг – сау къалырса, алай эсинги тас этерсе…» Жигитле экинчи жол бла барлыкълары белгили эди.

Солтанбек районланы биринде секретарь болуп ишлегенли бир-эки жыл болады. Адетде болгъаныча, бюрону болсун, пленумну болсун жыйылыуларын кезиуюнде бардырады. Сёлешгенине тынгыласанг, не къыйын борчну да толтурургъа бу адамны къолундан келликди дерчады. Бир бирде мардадан оздурурча хыны сёлешген заманы да болуучуду. Ким биледи, иш – аслам, къуллукъчуланы тюрлю-тюрлюлери кёп жерде алайсыз да бола болмаз.

Бир жол Нальчикде концерт залладан биринде жырны байрамы бара эди. Анда белгили артистлерибизге, адамларыбызгъа Быллым элден Къудайланы Исса кимине къамичи, кимине гоппан,  ариу ишленнген мюйюз, дагъыда башха затладан саугъала бере эди. Ол заманда аны бла танышыр онг тапмагъанма.

Белгилисича, Шимал Кавказны поэзиясында Зумакъулланы Танзиля, тиширыу ауазны туура этип, жангы, айырмалы, эр киши поэтлени да сейирге къалдыргъан жырла къурагъанды.  Биз да бу материалда шайырны тиширыу сезимли лирикасына  эс бургъанбыз.

Жайгъы кюнде, шарт айтханда уа 22 июльда, кёргенди дуния жарыгъын Социалист Урунууну Жигити, РСФСР-ни, СССР-ни да Къырал саугъаларыны иеси, КъМР-ни халкъ поэти Алим Пшемахович Кешоков. Быйыл ол туугъанлы 106 жыл толады.