Саулукъ

Врачланы бир къаууму простуданы кезиуюнде санны иссилигин ибупрофен бла  тюшюрсе, ол  миокард инфарктны къоркъууун 3,4  чакълы бирге кёбейтеди деген эсепге келгенди. Анга ушагъан бирси дарманла да (аланы воспалениялагъа къажау нестероид препаратланы (НПВС) къауумуна бирикдиредиле) алайдыла.

  Алимле сабийле январьдан мартха дери къыйналып окъугъанларын тоташдыргъандыла, деп билдиредиле «Российская газетада». Глазго эм Кембридж университетле тинтиуле бардыргъандыла, ала Шотландиядан 800 мингден аслам школчуну саулукъларын бла окъууда жетишимлиликлерин сюзгендиле. Ала ачыкълагъанларына кёре, октябрь - декабрь айлада туугъан сабийлени араларында дислексия аслам жайылыпды, ала окъургъа эм жазаргъа да къыйналып юйренедиле. Баям, ол аланы аналары ауурлукълары болгъан кезиуде «Д» витаминни кереклисича бир алмагъанлары бла байламлыды.

«Заман» газетни баш редакторуну  алгъыннгы орунбасары Аппайланы Музафар бир къауум битимни тауча атларын эм аланы саулукъгъа хайырлылыкъларын ана тилибизге кёчюрген ишин андан ары басмалайбыз.

Жыл саны жетгени бла байламлы аурууланы эм къартлыкъны къалай тыяргъа боллукъду. Аны юсюнден «Аргументы и факты» газетни корреспондентине профессор Алексей Москалёв хапарлагъанды, РАН-ны членкору, жашауну узайтыу жаны бла белгили специалист, РАН-ны Уралдагъы бёлюмюню Комиде биология институтуну профиль лабораторияларыны, Сыктывкар къырал университетни кафедрасыны башчысы.

- Осал генлери бола тургъанлай, жашауну узунуракъ этерге боламыды?

«Заман» газетни баш редакторуну алгъыннгы орунбасары Аппайланы Музафар бир ненча жыл мындан алгъа битимлени тауча атларын эм аланы саулукъгъа хайырлылыкъларын ана тилибизге кёчюрген эди. Аны ол ишин андан ары басмалайбыз.

Къарыуубуз, саулугъубуз кетип башласа, къара чачыбыз агъарса, сагъаяды жюрек. Керекмиди алай къоркъургъа къартлыкъдан? Аны юсюнден бизни республикада бек белгили психиатр, медицина илмуланы доктору, профессор Теммоланы Далхат бла ушакъ этген эдик. Жаннетли болсун, озгъан жыл профессор дуниясын алышханды. Биз бюгюн ол ушакъны эсгеребиз.

  «Белим тутду, ёлеме», деген сёзлени кёп эшитирге тюшеди. Жаланда абаданла угъай, жашла да къыйналадыла. Аны сылтауу уа кёбюсюнде остеохондроз болады. Кеси кесибизге къалай болушаллыкъбыз? Аны юсюнден биз терапевт Холамханланы Халиматха бир талай соруу бергенбиз.    

 Кёп сабийле садха неда школгъа жюрюп башлагъанлай, ауруп тебирейдиле, алагъа асламысында кесекле тиедиле, жётел этедиле. Гитчеге быллай кезиуде терк эм тюз медицина болушлукъ этилмесе, ауруу ёпкелеге, бронхалагъа ётеди, бютюн къыйын багъылады. Бизни бюгюннгю ушакъ нёгерибиз Мурзаланы Суфиянны къызы Зулихады. Ол, Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин бошап, Москвада И.М. Сеченов атлы Биринчи медицина университетни мурдорунда сабий клиника больницада сабий пульмонология жаны бла билим алгъанды, симуляция юйретиу арада болгъанды, сабийлени солуу органланы аурууларыны юсюнден бардырылгъан конференциягъа къатышханды.

Бусагъат жаз башында, адамны иммунитети къарыусузуракъ болуп, витаминле жетишмей, кесекле жайылыргъа боллукъдула. Аллай кезиуледе кёпле антибиотиклени мардасыз  хайырланып башлайдыла, ол угъай, сабийлеге да врач бла кенгешмей бередиле. Гитчелени аллай кючлю дарманла бла багъыу алада аллергияны къозгъаргъа боллукъду - быллай эсеплеге запад алимле келгендиле.

«Заман» газетни баш редакторуну орунбасары Аппайланы Музафар бир къауум битимни тауча атларын эм аланы саулукъгъа хайырлылыкъларын ана тилибизге кёчюрген ишин андан ары басмалайбыз.