Календарь событий

РФ-ни Пенсия фондундан (ПФ) билдиргенлерине кёре, ишлемеген пенсиячыланы страховой пенсияларына къошулады. Уруннганланы тёлеулерине уа индексация этилмейди. Алай  ала ишден кетселе, уруннган  заманларында  этилген битеу индексацияла пенсияларына къошуллукъдула.

«Биз болмагъан жерде игиди» деген айтыуну хар бирибиз да эшитгенбиз. Тыш къыраллада жашаргъа итиннгенлени, анда хал мындан кёпге да ахшы болгъанына ийнаннганланы саны, айхай да, аз тюйюлдю. Алай, белгили фильмде айтылгъаныча, жер адамны угъай, адам  жерни ариу этеди.

Шёндюгю заманны сабийлери планшетсиз, телефонсуз жашау этер амал болмагъан сунадыла.  Жарсыугъа, виртуал дуния алагъа кертини алышындырып къойгъанды.  Гаджетлени хайырланыуда гитчелеге керек болгъан жорукъланы юсюнден биз  биология илмуланы доктору, профессор, РАО-ну академиги, Жыл сан физиология институтну директору Марьяна Безруких бла «Комсомольская правда» газетни корреспонденти бла ушакъ бардыргъанбыз.

Таурух

Андан бери талай жыл  озду. Сабийле тууа, жашдан къарт бола, кёп тёлю бир бирлерин алыша барадыла. Бу таурух а аууздан-ауузгъа ёте, бюгюнлюкде да халкъны эсинде  сакъланады.

Халимат къобузчу эди. Ол аллай къобузчу эди – элни тарыхында, ауузунда къалгъан, къобузун, ойнатхан угъай да, сёлешдире билген! Къууанч хапарына, жарсыу таралыууна, жюрек тасхаланы татлылыкъларына бла кюйдюргенлерине жалан бизни элни жамауатын угъай, Беш да Тау элде жашагъанланы, Къарачайдан, Къумукъдан келген къонакъланы да тынгылатхан.

Законла адамны эркинликлерин къорууларгъа, аны хата-палахладан сакъларгъа деп кийириледиле. Биз барыбыз да алада жазылгъандан чыкъмай жашау этерге кюрешиучюбюз. Алай дагъыда бардыла законла, ала кертиси бла да болгъанларына ишеклик туудургъан. Дагъыда сейирли, кюлкюлю, ушагъыусуз, шёндюгю жашаугъа чыртда келишмеген аллайла да. Аланы бир-бирлери бла сизни шагъырейлендирейик.

 Анга дагъыда «Айдеш оюн» деп да айтхандыла. Малкъарлыла  сейир оюнла къураргъа не заманда да уста болгъандыла. «Къандес оюн» да аладан бириди. Бишген тауукъну  кёкюрегиндеги айыры сюекчикни алып, экеулен эки жанына тартадыла. Хар ким да уллуракъ жаны кесинде къалырча сындырыргъа кюрешеди. Сыннгандан сора: «Юсюнгде къалсын, эсиме салсын!» - деп, сюекчиклени бир бирлерине атадыла.

Фахмулула бизни арабызда жашайдыла, алай – жашырынлыкъда. Бу сёзлени Германияда Ульмский университетни алими Альберт Циглер, энчи тинтиуню эсеплерин чыгъара, айтханды. Университет 1200 башланнган школда тинтиуле бардыргъанды, алада 40-дан артыкъ фахмулу сабийни ачыкълагъанды.

Нальчикде Бийик-тау геофизика институтда Союз къыралны табийгъатны кирлениуюню гидрометеорология эм мониторинг жаны бла комитетини  коллегиясыны 70-чи жыйылыуу болгъанды.

Зал тыкъ-тыкъма къараучуладан

Нальчикде Профсоюзланы къаласында 1943-1957 жыллада къарачай-малкъар  халкъны Орта Азияда бла Къазахстанда сюргюн жашаууна аталып «Приговоренные к забвению» деген документли фильмни премьерасы болгъанды. Озгъан жылланы эсге тюшюрюрге сюйгенле асыры кёпден, шахарда бек уллу кинозал алагъа тарлыкъ этгенди.

Диабетден ауругъанланы саны, медицина алгъа баргъанлыкъгъа, айхай да азаймайды. Андан къыйналгъанланы араларында сабийле да аз болмагъанлары уа бютюнда жарсытады. Аны юсюнден тинтиуню «Экспресс газета» бардыргъанды.

Мен эслей келгенден, бюгюнлюкде халкъыбызны жаш тёлюсюню  миллетибизни тарыхына, жашау турмушуна, оюнларына, жырларына бла тепсеулерине сейири уллуду. Бютюнда ала телевидение, радио неда интернет болмагъан кезиуде жаш адамла заманлары зауукълу ётерча къаллай амалланы хайырланнганларын билирге сюедиле. Кертиси бла да, шёндюгюлени асламы бир бирлерине тюбеселе окъуна, 10 минутдан телефонларына аралып, кеслерин къайры келишдирирге билмей тебирейдиле.