Календарь событий

Кёпле биле да болмазла, алай къызыл эмда къара дугъумгъа башха-башха къараргъа керекди. Алайды да, аланы къалайгъа салыргъа, не бла багъаргъа, не халда къараргъа тийишли болгъаныны юсюнден айтайыкъ.

Бизни республикада ёсген мирзеулюк битимлени арасында энчи жерни нартюх алады дерге боллукъду. Аны ёсдюрюу бла кюрешгенлеге нартюх урлукъну иги тирлик берген, ауруулагъа, къыйын табийгъат болумлагъа чыдамлы болгъан тюрлюлерин хайырланыргъа тийишлиди, дейдиле КБНИИСХ-де.

Къабарты-Малкъарны Муслийманларыны дин управлениясы къуралгъанлы 30 жыл толгъанды.  Республикада муфтият къуру жерде къуралгъанды дерге боллукъду. Алай бу къысха заманны ичинде, сынаулагъа, къыйын болумлагъа да къарамай, ол  жамауатда хурмет тапханды.   

Бу ауруулары болгъан саусузла диетаны тутаргъа (ашны айырып ашаргъа) кереклисин билселе, жашаудан тюнгюлюп, кеслерин мёхелликге хорлатып къоядыла. Врачла уа ашны айырып ашауну окъуна бек керекли излемге санайдыла. Аны юсюнден врачла айтхан энтта бир къауум шартны келтиребиз.

Жаз башында тиширыула субай, арыкъ болургъа итинедиле. Алай ашха артыкъ къатылмасала да,  неден семиргенлерин бир -бирде ангыламай окъуна къаладыла. Арт кезиуде алимле аны сылтауун жашауда жюрек тынчлыкъдан эсе жарсытхан кезиуле аслам болгъанында кёредиле. Биз аны  юсюнден диетолог Багъатырланы Марина бла сёлешгенбиз. Ол айтханнга кёре, бу жарсыуну сылтаулары аз тюйюлдюле. Аланы бир къауумун специалист бек магъаналыгъа санайды.  

Бир тюрлю сылтау бла борчха ахча излерге, берирге да тюшеди. Алай аны артха алгъан а бир-бирде къыйын болуучуду, бютюнда сёз уллу ахчаны юсюнден бара эсе. Аны ючюн юристле, борч бергенде, расписка жарашдырыгъыз деп юйретедиле. Къаллай кезиуледе расписканы юридический кючю болгъаныны, аны къалай жазаргъа кереклисини юсюнден бизге юрист Азамат Тохов айтханды.

     Эртте заманладан бери пингвинлени  къанатлары аз-аздан тюрлене кетип, къалакъла болуп, сууда иги жюзерге жарарча тюрленнгендиле. Бир-бир тюрлюлерини узунлукълары 40 сантиметр (Галапагос айрыкамдагъыла), бир  бирлерини уа 1,2 метр (император пингвинле) боладыла. Император пингвинлени араларында 42-45 килограмм тартханла тюбейдиле.

Заман оза баргъаны бла адамланы жашаулары, кёз къарамлары да тюрленеди. Бир кезиуде магъаналы адет, артдагъы болумлагъа келишмегенлейин унутулады. Башхасын жамауат сакъларгъа кюрешеди. Халкъыбызны тёрелери да, ол санда тойну къурау да аллай шартладандыла. Бюгюнлюкде миллет экиге бёлюнюпчады. Бирле буруннгу тёрелени къайтарыргъа кюреше эселе, башхала уа аланы тарыхда къояргъа хазырдыла. Баям, аланы хар бири да кесича тюздюле.

Чегем районну полициячылары энчи юйден 433 минг сом багъасы алтын затланы урлагъанланы тохташдыргъандыла.

  Быйыл 10 мартда Чегем районда ОМВД-гъа 46-жыллыкъ тиширыу келгенди. Аны айтханына кёре, юйюнден 433 минг сом багъасы алтын затла тас болгъандыла. Ол аланы бир ненча ай киймей тургъанды, алай излегенинде жерлеринде тапмагъанды.

Жай ингир. Кюн кетерге ашыкъмагъанын кёрюп, таматаракъла аны къызыл жарыгъына  бёлене, къарайдыла ызындан, кими балконунда олтуруп, кими  солуу юйню кенг арбазында тюрлю-тюрлю духбарийлени къатышдыргъагн гюллю тахталаны тёгереклеринде созулгъан агъач шинтиклеге орналып. Жашыракъла уа тепсейдиле, ойнайдыла, музыкагъа тынгылайдыла. Алагъа деп ингир сайын баргъан дискотекагъа жыйылсала,  кюнню, айны да унутханча кёрюнедиле. Баям, аланы жашау алыкъа юйретмегенди аны тансыкъларгъа.

Бусагъатда кофе терекни бюртюклерин отда къыздырып, ууакъ этип хазырланнган ичерикни битеу дунияда биледиле, сюедиле. Кёпле аны жаратылгъан жерине Бразилияны неда башха къыралланы санап турадыла, ол алай тюйюлдю. Бизни буруннгу ата-бабаларыбыз  аны бек эрттеден бери жюрютгендиле, Кърым ханлыкъны заманындан башлап. Алимлени оюмларына кёре, Кърымда кофени юсюнден бек биринчи кере осман тарыхчы-хронист И. Печевни кърым хан Гази Герайны (1551-1607) «Кофе бла чагъыр» деген назмусуну юсюнден эсгериулернинде сагъынылады.

Жазылыу - 2021
Хурметли жамауат!
Жазылыу кампания бошалса да, газетибизни  тиражы аз-аздан  ёсюп туруучуду. Алай болсада бу айны ал кюню уа бизни бютюнда бек къууандыргъанды. Не ючюн десегиз, биринчи мартдан «Заманны» окъуучуларыны санына 54 адам къошулгъанды.  
Хар биригизге да уллу ыразылыгъыбызны билдиребиз. Мындан ары да ана тилибизде чыкъгъан газетни тохтамай алып, окъуп турурсуз деп ышанабыз. Биз а сизни сакълауларыгъызны, умутларыгъызны сёзсюз толтурургъа кюреширикбиз.

Газетибизни бетинде тукъумланы юслеринден билдире туруучубуз. Бюгюн а кезиулю хапарыбызда Байдаланы тукъумларыны тарыхларындан айтайыкъ. Бу тукъумну адамы Байдаланы Исса тарыхларын жыйып эрттеден бери кюрешгенди. Тукъумну  да бюгюнлюкде бек къарт адамларындан бири олду. Бу материалны да асламысында аны жазмасына кёре хазырлагъанбыз. Андан сора да, материалны хазырларгъа Байдаланы Хажи-Исмайылны жашы Махмут, Байдаланы Алийни жашы Мустафа эм  Байдаланы Ибрагимни къызы Нюржан болушхандыла. Ала  эсли адамладыла, тукъум тарыхларын терен биледиле. Алайды да, Байдаланы тукъумну тарыхын башындан башлайыкъ.

Ахыр жыллада сютню эмда андан жарашдырылгъан продукцияны рыногунда аланы бир ненча жюз тюрлюсюн табаргъа боллукъду. Кёбюсюню рекламасы тири бардырылады, аны ючюн аланы жалгъан тюрлюлерин чыгъарыргъа сюйгенле да табыладыла.