Календарь событий

12 марта 2021

Заявленияны мартны ахырына дери берирге тийишлиди

Россейни Президентини буйругъуна тийишлиликде жети жылдан абадан болмагъан сабийлеге 5-шер мингле берилген эдиле. Декабрьде Пенсия фонд бу тёлеулени этгенди, ахча 13,7 миллион адамгъа юлешиннгенди. 2021 жылгъа 31 мартха дери туугъан балаланы ата-аналары неда осуйлары бу ахчаны алыр ючюн, къырал жумушланы порталында неда фондну клиент службасында заявление жазаргъа керекдиле.

Аналыкъ капиталдан тёлеулени алыуну алгъыннгы жорукълары къайтарыладыла

Коронавирусну пандемиясы бла байламлы аналыкъ капиталдан ай сайын берилген тёлеулени болжаллары былтырны апрелинден башлап заявлениясыз кёбейтилгендиле. Быйыл мартдан башлап аланы алыр ючюн, алгъадача, заявление жазаргъа керек боллукъду. Аны Пенсия фондну порталында энчи кабинетде эм клиент службаларында, къырал жумушланы сайтында, кёп жумушланы тамамлагъан аралада берирге жарарыкъды.

Тынчлыкъсыз къадарлы артистка

Бир ауукъ замандан бери Тюркню сериаллары кёп жерлешлерибизни эслерин кеслерине бургъандыла. Сюжетлери да сейирдиле, актёрла кеслерин жюрютгенлерине къарасанг а, съёмкала баргъан майданда угъай, жашаулары былайды дерчады. Окъуучуларыбызгъа бир къауум тюрк артистлени юслеринден хапарларгъа излегенбиз. Аны къысха биографиялы халда басмалайбыз. Бек биринчи Небахат Чехреден башлайбыз.

Сабийлеге тёрели болмагъан атла бериуню хыйсапларыны юсюнден

Баям, жууукъ заманда Россейде сабийлерине ушагъыусуз атла атаргъа эркинлик бермей тебирерик болурла. Бусагъатда уа сейир атлары бла аслам сабий барды, аланы къалай жашагъанларына эс бургъандыла «Комсомольская правда» газетни корреспондентлери. Бюгюнлюкде бизни халкълада да гитчелерине тёрели болмагъан атла берирге ёчдюле. Россейде аллай бир ненча юйюрню юсюнден жазылгъан материалда бизге сейир кёрюннген  шартла болгъандыла, аланы юсюнден материал бла сизни да шагъырейлендирейик.

Ыннама этилген магъансы саугъа

Бу сиз суратда кёрген тигиу этген Zinger къол машинканы мени ыннамы анасы Къаракъызланы Амырханны къызы Хабийге жууугъу,  революционер Къалабекланы Солтан-Хамит ол Къудайланы Сейит бла бир юйюрлю болгъанында саугъагъа келтирип берген эди.

Тиширыу предпринимательле тири къармашадыла

РФ-ни Федерал налог службасы къыралда  бир тиширыу предпринимательлени санын, ала не бла кюрешгенлерин тинтгенди. Гитче эмда орта бизнесни реестринде бюгюнлюкде 3,31 миллион предприятие барды, ол санда 1,33 миллиону – тиширыуланы иелигиндедиле. Кеслери иш къурагъанладан а 1,8 миллион адам барды да, андан 747 минги да аладыла. Ведомствода тергегенлерине кёре, экинчи тизмедеги тиширыула ишлеген хакъны ёлчеми 100 миллиард сомдан атлагъанды.

Кёгюрчюнча къанатлы сюймекликни кесилген къанатлары

Эки тиширыу жол бла энишге тебирегенлеринде, тюненеги сууукъ жауун жуугъан ныгъыш ташлада, баям, малларын сюрюуге къошуп, андан къайтып келе чёкгендиле, эки къарт олтуруп эдиле. Ала бла саламлашып, арлакъгъа ётгенлей, Акълимат:

– Бизни кёрген дунияны башын къара къаргъа алгъан сунар, – деп, къара жаулугъуну эки къанатын бир бири юсюне салып, сылады.

– Нек айтаса алай?

– Да, ётюрюкмю айтама? – деди ол къайын къызы Фатиматха. – Экибизге да, ол эки къартха да къара – тюбюнден башына дери къара кийип.

Патентлени – жангы жорукъла бла

Энчи предприниматель патент алырча, заявленияны жангы формада берирге керекди. Онбиринчи январьда кийирилген тюрлениулеге кёре, энди инсаннга анда къайда жашагъанын неда къайда тургъанын билдирирге кереклиси жокъду, дегендиле Федерал налог службаны КъМР-де Управлениясында.

Кофе – беш ауруудан дарман

Гарвардны экспертлери кофе беш ауруудан сакъланыргъа болушханын ачыкълагъандыла. Алагъа бир къарайыкъ.

 1. Бауурну циррозу.

- Алимле быллай сейир шартны эслегендиле: кофени  дайым ичген «ичкичилени» бауурларында цирроз ауруу иги да аз тюбейди, - дейди врач-генетик, «Атлас» биомедицина холдингни аналитика департаментини башчысы Дмитрий Никогосов. – Кофеин бауургъа ичги салгъан зарандан къорууланыргъа себеплик этеди.

Аллай тиширыула болгъандыла

Къонакъгъа баргъан жерде суратлагъа  къараргъа да тюшеди да,  аладан бир эрттегилисин алама да, анга энчи эс буруп къарайма. Жашаулу  адам, бетин да мудахлыкъ басып. Къолунда да сабийчик.  Бу ким болур, суратха  да къайда тюшгенди, андан ары  къадары уа къалай къуралгъан болур дегенча эм алагъа ушагъан кёп тюрлю соруула акъылымы бийлейдиле. Ол суратха  энчи эс буруп къарагъанымы эслеп, юйню иеси Байдаланы Махмут: «Ол мени анамды,-дейди. –Хапаланы Добулайны къызы Эркенхан. Сурат а кёчгюнчюлюкде, Къазахстанда алыннганды.

Алма терекни орунуна башха зат ёсюп къалмазча

Жаз башы келгени бла халкъда бахча ишле башланадыла, кёпле уа терек орнатыуну къайгъысын этип башлагъандыла. Кёп жылланы иги алма, кертме, башха жемишле ёсдюрюп, салгъан къыйыныгъызны хайырын кёрюп турурча, терекчиклени билип алыргъа керекди. Аланы несине къараргъа кереклисин, къайда сатып алыргъа тийишли болгъанын Россельхознадзорну КъМР-де бёлюмюню специалистлери ангылатхандыла.

Олимпиада объектлени табийгъат къыйын болумладан сакълагъандыла

Бюгюнлюкде экология бла байламлы соруулагъа аслам эс бурула башлагъанды. Табийгъат къыйын болумладан сакъланыу, аланы болдурмау бла бизни республикада «Бийик - тау геофизика институт» федерал къырал бюджет учреждение кюрешеди.

«Жетишимни баш жашырынлыгъы билимди»

РФ-ни Президентини башламчылыгъы бла законла жарашдырыугъа фахмулары, билимлери, усталыкълары болгъан, башчылыкъ, оноу эте билген инсанланы ачыкълар мурат бла «Лидеры России. Политика» деген федерал конкурс бардырылады.  Проектни «Россей – онгланы къыралы» коммерциялы болмагъан автоном организация толтурады.

 РФ-ни битеу субъектлеринден да анга къатышыргъа сюйгенлерин  34 минг адам билдиргендиле. Аладан 9,1 минги дистанциялы сынаулагъа чыкъырылгъандыла, сайлауладан сора жарым финалгъа 544 адам ётгенди.

Окъуучуларыбызны санына дайым къошулады

Жазылыу - 2021
Хурметли жамауат!
Жазылыу кампания бошалса да, газетибизни  тиражы аз-аздан  ёсюп туруучуду. Алай болсада бу айны ал кюню уа бизни бютюнда бек къууандыргъанды. Не ючюн десегиз, биринчи мартдан «Заманны» окъуучуларыны санына 54 адам къошулгъанды.  
Хар биригизге да уллу ыразылыгъыбызны билдиребиз. Мындан ары да ана тилибизде чыкъгъан газетни тохтамай алып, окъуп турурсуз деп ышанабыз. Биз а сизни сакълауларыгъызны, умутларыгъызны сёзсюз толтурургъа кюреширикбиз.

Сютню къаллай тюрлюлери болуучуду?

Сют адамгъа не жаны бла да хайырлы болгъанын барыбыз да билебиз. Ол витаминледен (А, В, С, РР), жауладан, белокладан, минералладан (кальций, фосфор, магний, йод, эм башхалары), углеводладан да байды. Къайсы сют игиди: тюкенде сатылгъан огъесе кесигиз тутхан ийнек берген? Ийнекни саулугъуна ишеклик жокъ эсе, экинчисини хайыры асламыракъды. Тюкенде уа къаллай сют сатылады, аны къалай сайларгъа керекди – аны юсюнден Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда референт арасында диагностика бёлюмюнде ангылатхандыла.

Африканы узунбоюн жаныуары

Дунияны башында бек ариу жаныуарладан бири - жирафды. Кеси да жаланда Африкада тюбейди. Эки къауумгъа (тукъумгъа) юлешинедиле: керти жирафлагъа эм окапи  жирафлагьа. Керти жирафланы, орталыкъ эсеп бла алгъанда, бийикликлери 5-6 метр, ауурлукълары уа 1500 килограмм боладыла, 1800  килограмм ауурлукълары болгъанла да тюбейдиле. Быланы башха жаныуарладан  айырмалылыкълары: къылыкъсыз узун боюнлары эм арт аякъларындан эсе ал аякъларыны узун болгъанлары, ариу къолан терилеридиле.

Жаш эм саулукълу болуп турургъа сюе эсегиз

Сарымсах сууукъдан, гриппден ауругъанлагъа, жюреклери, къан тамырлары къыйнагъанлагъа жарагъанын илму тохташдыргъанды. Эштада, аны онкологиягъа къажау кючю да болур. Базыкъ чегиде болуучу тюрлюсюне къажаулугъу тинтилгенди артыкъ да бек. Север Каролинаны университетини алимлери бардыргъан тинтиуле ачыкълагъанларына кёре, сарымсахны сюйгенледе ракны ол тюрлюсюнден ауругъанла, башхала да иги кесек азайгъандыла.

Ахчаны жюрютюуню юсюнден билим

Россейни Банкы финанс окъуулулукъну юсюнден аудиолекцияла жарашдыргъанды. Анда ахчаны жюрютюуню, финанс жумушланы юсюнден бла айтылады. Жыйырма лекцияда гражданла тийишли рынокга къалай къатышханларыны, хыйлачылагъа сакъ болургъа кереклисини, кредитлени, займланы, банк карточкаланы, финанс пирамидаланы, ломбардланы, хайырланыучуланы эркинликлерини эмда кёп башха  затланы юсюнден айтылады.