Календарь событий

03 марта 2021

Жерлешлерибиз жетишимли болгъандыла

Республиканы Спорт министерствосу билдиргенине кёре бу кюнледе Омск шахарда 18 жыллары толмагъан спортчуланы араларында грек-рим тутушуудан Россейни биринчилиги ётгенди.

Спартакиадада кючлерин сынарыкъдыла

Февральны ахырында Владикавказ шахарда садакъдан атыудан РСО-Аланияны чемпионаты бла биринчилиги ётгендиле. Анга Россейни къыбыла жанындан командала къатышхандыла. Эки кюнню ичинде 50-ге жууукъ адам эки бёлюмде эришгендиле: классика эм блочный садакъ атыуда.

Белгили профессорладан юйрене, саусузланы къутхарыргъа болушады

Нальчикде ёсген къызчыкъ Гузийланы Аминат сабийлигинден да медицинада ишлерге сюйюп, гинжилерине уколла эте, юйдегилени эслерин кесине аз кере бурмагъанды. Ол умутуна жетер ючюн шахарны онючюнчю номерли гимназия школунда иги окъуй, биология бла химия предметлени айырып сюйгенди.

Токну эсеплеген жангы счётчикле орнатылгъандыла

«Россети Шимал Кавказ» компанияны Къабарты-Малкъарда бёлюмюню специалистлери Зольск районда токну эсеплеген он минг «акъыллы» счётчик орнатып бошагъандыла.

Жашаугъа къайтартхан къагъыт

Малкъар халкъ зор бла кёчюрюлген кюннге

Заман саргъалтхан тёрт бюкленнген къагъыт Хачаланы Лизагъа ол неден да багъалы болгъанды. «Ол манга юйюрюмю къайтаргъанча кёрюнеди», – дейди, аны кесине къыса.  

Документ - Къабарты-Малкъарны Ара архивини 1944 жылда 8 мартдан справкасыды. Анда уа Акъ-Суудан кёчюрюлген Хачаланы Исайны юйюрюню тизмеси къалай байды: юй бийчеси Къанитат, къызы Лиза, жашлары Далхат, Магомет, Аныуар. Орта Азиягъа кёчюп баргъан жыл окъуна юйню таматасы ёледи, бир жылдан а Лиза анасын, юч къарындашын да тас этеди.  

Битимлени тауча атлары эм аланы хайырлылыкълары

«Заман» газетни баш редакторуну  алгъыннгы орунбасары Аппайланы Музафар бир къауум битимни тауча атларын эм аланы саулукъгъа хайырлылыкъларын ана тилибизге кёчюрген ишин андан ары басмалайбыз.

Окъуучуларыбызны санына дайым къошулады

Жазылыу - 2021
Хурметли жамауат!

Акъылбалыкъ болмагъанланы эркинликлери сакъланырча

РФ-ни Следствие комитетини КъМР-де следствие управлениясыны коллегиясыны жыйылыуунда акъылбалыкъ болмагъанланы эркинликлерине бла праволарына бузукълукъланы азайтыуну, бу ишни игилендириуню соруулары сюзюлгендиле.

Аны ача, управленияны башчысы юстицияны генерал-майору Андрей Потапов былтыр бу жаны бла аманлыкъла къалай тинтилгенлерин, акъылбалыкъ болмагъанлагъа этилген аманлыкъланы азайтыу жаны бла къаллай мадарла толтурулгъанларын билдиргенди. Ол уголовный ишлени юлгюге келтирип, аланы тинтген кезиуде этилген кемчиликлени белгили этгенди.

Майдал ючюн – миллион

   Олимпиаданы чемпионаларын саугъалау бурун заманлада да тёре болгъанды. Аланы толу ёсюмлерине мермерден эсгертмеле ишленнгендиле, жумушлары хакъсыз жалчытылыннгандыла, театрлада эм иги жерле берилгендиле.

Энергетикле къыйын болуилада ток бла чырмаула болмазча этедиле

«Россети Шимал Кавказ» компания быйыл СКФО-да 5,2 минг энергообъектге ремонт этерикди. Ол санда: 36 трансформаторгъа, юч минг чакълы трансформатор подстанциягъа эмда 2,2 минг коммутация аппаратха.

Къабарты-Малкъарда специалистле 187 аппаратны бла 98 подстанцияны жангыртырыкъдыла. КъЧР-де, Шимал Осетияда, Ингушетияда эмда Чечен Республикада да аслам иш тындырыргъа тюшерикди. Аланы асламысы Ставрополь крайда бардырыллыкъды: анда 1267 аппаратха эмда 1276 подстанциягъа ремонт этилликди.

Сабанланы тёгереклеринде ёсген тереклеге сакъ болурча

Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда Управлениясыны жерчиликде надзорлукъ этген  бёлюмю эл мюлк жерлени хайырланыугъа дайым эс бурады. Быллай тийрелени тёгерегинде терекле ыз-ыз ёсдюрюлгенлери бошундан  болмагъанын эсгередиле аны специалистлери. Ала суу эмда жел эрозияны тыяргъа, топуракъны мылылыгъын бир мардагъа келтирирге, хауаны болумун игилендирирге себеплик этедиле.

Суу салыннган сабанлада быллай тереклени арыкъланы къатында ёсдюрюучюдюле. Ол да суу къуруп кетмезине, топуракъны къурамын тап халда тутаргъа, заранлы хансланы ёсдюрмезге да болушады.

Жашауну узунлугъун кёбейтирге амал бармыды?

Жыл саны жетгени бла байламлы аурууланы эм къартлыкъны къалай тыяргъа боллукъду. Аны юсюнден «Аргументы и факты» газетни корреспондентине профессор Алексей Москалёв хапарлагъанды, РАН-ны членкору, жашауну узайтыу жаны бла белгили специалист, РАН-ны Уралдагъы бёлюмюню Комиде биология институтуну профиль лабораторияларыны, Сыктывкар къырал университетни кафедрасыны башчысы.

- Осал генлери бола тургъанлай, жашауну узунуракъ этерге боламыды?

Улоуланы урлагъандыла

Машинаны урлагъанларына ишекликде ГИБДД-ны къуллукъчулары эки инсанны тутхандыла.

Быйыл 22 февральда 13 сагъатда Нальчикде УМВД-ны дежурный бёлюмюне эр киши сёлешип, ким эсе да аны «ВАЗ-21099» машинасын урлагъанын билдиргенди. Ачыкъланнганыча, эр киши транспортну юйюню къабакъларыны аллында къойгъанды. Ол сабийин алып чыкъгъынчы уа ким эсе да аны урлагъанды.

Миллионсуз, будайсыз да къалгъанды

Республиканы инсаны 38 тонна будайны сатып алама деп, миллион сом тёлегенди. Алай сатыучуну бир тюрлю товары жокъ эди.  

Право низамны сакълаучула билдиргенлерича, былтыр ноябрьде Ростов областьны Батайск шахарыны 28-жыллыкъ инсаны Интернетде будай сатханыны юсюнден билдириуню басмалагъанды. Алай кертиси бла уа аны жугъу да болмагъанды.

"Хуржунлу" жаныуарланы юслеринден

   Дунияны иги билген адамгъа бек сейирлик жаныуарла къайда бардыла, деп сорсагъыз, ол: “Австралияда”, -демей амалы жокъду. Кертиси бла да алайды. Австралия хуржунлу жаныуарланы дуниясыды. Ала бу континентде болмаса, башха жерледе тюбемейдиле. Хуржунлу жаныуарла Австралияны битеу жерлеринде бардыла, профессионал тил бла айтханда, битеу “экология дорбунланы” бийлегендиле. Ала жерде эм жер тюбюнде, терекле юслеринде эм сууда, тюзледе, эм чырпылы жерледе, терен агъачлада эм кеслери алларына кенг аулакълада ёсген эвкалипт мырылада чабып, секирип, сюркелип, жюзюп айланадыла.

Къачан къаллай къызла ариулагъа саналгъандыла

Не тюрлю заманлада да, мамыр кезиуледе, къазауатлада да, ариулукъгъа табыныу энчи жерни алгъанды. Таулу миллетни юсюнден айтханда, бизни къызларыбыз субайлыкълары, тизгинлерин ариу жыя билгенлери, кеслерин жюрютгенлери бла къачан да юлгю болгъандыла. 

Женгил мадарланы излей, тамблагъы жаш тёлюню жууукъсуз-тенгсиз этмейик

Алимле тергегеннге кёре, жер юсюнде тиллени саны 5650-ден асламды. Аладан 35-синде тюрк халкъла сёлешедиле, ол санда биз да. Къайсы этносда да сабийлени 30 проценти ана тиллерин билмеселе, ол жокъ бола тургъаннга саналады.

Ёз газетибизни окъугъанланы, тауча бардырылгъан радио, телевидение бериулеге тынгылагъанланы, суратлау адабиятыбыз, театрыбыз бла сюйюннгенлени азлыгъын эсге алсакъ, бу тарих бизге да жарсыулуду. Огъарыда сагъынылгъан шартла ачыкълагъан болумгъа тийишлиликде, жарсыугъа, къарачай-малкъар тил да атласда белгиленнген, тас бола тургъанланы санына къошулгъанды. 

Юйретиу ишде магъаналы дерсле

   Россейни Къабарты -Малкъарда УФСИН-ни «Вулкан» отрядында къуллукъ этгенле УИС-ни ветеранлары бла бирге   Нальчикде 14-чю номерли гимназияда окъугъанлагъа «Кишиликни дерсин» бардыргъандыла. Спецназда къуллукъ этгенле отрядны къуралыууну эмда ала Шимал Кавказда къаллай тюрлю операциялагъа къатышханларыны юсюнден хапарлагъандыла.

Кертиликге, жигерлик бла ётгюрлюкге жууапха – огъурсуз, кюйсюз буйрукъ

Малкъар халкъ зор бла кёчюрюлген кюннге  

Совет Союзда бир-бир миллетлени зор бла туугъан жерлеринден кёчюрюу политика Уллу Ата журт урушну аллында окъуна башланнган эди. Биринчи аны ачылыгъын корейлиле, полякла, немислиле, финнле сынагъандыла. 

1943 жылда къарачайлыла бла къалмукълула, 1944 жылда февральда   чеченлиле бла ингушлула туугъан журтларындан айырылып, зор бла Къазахстанны бла Орта Азияны къумлу жерлерине тюшгендиле.

Халкъыбызны тёзюмлю адамлары

Къабарты-Малкъар къырал университетде Отарланы Керим атлы маданият араны таматасы Тюбейланы Светлана къурап, «Махтаулу ынналарыбыз бла аппаларыбыз» деген аты бла жазыу эришиу болгъанды. Анга къатышхан бир къауум сабийни ишлери бла сизни шагъырей этебиз.