«Ата-анала бла байламлыкъгъа бютюнда энчи эс бурабыз»

Жангы Малкъар элни битеулю билим берген мектебини директору Боташланы Шарифа Махмутовна ёсюп келген тёлюню юйретиуге эмда окъутуугъа юлюшюн къошуп келгенли  къыркъ жылдан атлагъанды. КъМКъУ-ну орус-малкъар бёлюмюн бошагъанлы да бу  школда ана тилден бла адабиятдан дерсле берип, устаз коллективге башчылыкъ этип, бир кезиуде уа элни садигини тамата юйретиучюсю  да болуп келеди.

Кёп болмай , ол мектепни директоруна жангыдан салыннганды. Нек дегенде билимли, окъуулу, ишине уллу кёллю болмагъан тиширыуну сынамы эл школну айнытырыгъын кёпле биледиле эмда бу жумушну анга ышанадыла. 2019 жылдан бери уа ол «РФ-ни юйретиуюню эмда жарыкъландырыууну отличниги» деген даражалы атны да жюрютеди. Биз аны бла школну жангы окъуу жылгъа хазырланнганыны, бюгюнлюкде билим бериуде амалланы, юйретиуню юслеринден ушакъ этгенбиз.

– Шарифа Махмутовна, эм алгъа сизни жангыдан мектепни таматасына салыннганыгъыз бла алгъышлайбыз. Быйыл окъуу жылны къалай башладыгъыз?

– Алгъышлагъаныгъыз ючюн сау болугъуз. Озгъан окъуу жылны юсюнден айтхан заманда, быйыл школну беш адам бошагъанды. Жетишимлерибиз да аман тюйюлдюле. Тогъузунчуну уа онюч жаш бла къыз тауусханды. Аладан онунчу классха бешиси къайтхандыла. Бир-бирлери уа колледжлеге киргендиле.

Озгъан окъуу жылда мектепге 148 школчу жюрюгенди. Биринчи классха быйыл онеки сабий келгенди. Аланы уа Шахмырзаланы Роза Магометовна окъутурукъду.

Школубуз 200 адам сыйынырчады. Болсада, кёргенигизча, аллай бир сабий жюрюмейди да, аз санлыгъа  саналабыз. Бир сменде окъуйдула барысы да.

Ашханабыз 70 адам сыйынырчады. Ашны-сууну аш хазырлаучубуз Къудайланы Мая кеси биширеди. Ол этген затланы татымлы, ариу да болгъанларын белгилерчады. Анга болушхан Зарема Усманова уа, ол тюрклю тиширыуду, къайсы сабийни къалайда олтургъанын, ашда нени сюйгенин бла къалгъанын окъуна биледи.

Школгъа бойсуннган «Шауданчыкъ» садигибизни айтсагъ а, ол 60 сабийгеди. Бизде уа юч къауумда 55 жашчыкъ бла къызчыкъ бардыла. Мекямы жангыды, ары сабийле январьдан жюрюп башлагъандыла. Директор болуп 2001 жылда эм алгъа ишлеп башлагъанымда, шёндю артха къайтханымда да, элде садикни тынгылы ишлерине къайгъыргъанлай турама.

Школубуз 1993 жылда берилген эди хайырланылыргъа, мекям эки къатлыды. Ата-аналагъа, устазлагъа да ремонт ишлеге юлюшлерин къошханлары  ючюн ыразыма. Дагъыда быйыл спонсорлукъ этгени ючюн тюрклю жаш Дурсун Измуловха ыспас этерге сюеме. Мектеп 2024 жылда тынгылы ремонт этилирча проектге тюшгенди да,  андан да умутлу болуп турабыз.

– Биз билгенликден, мектепде «Точка роста» ара да ачылгъан эди. Ол элде ёсген сабийлеге къаллай онгла береди?

– Кертиди, бизде бу ара алгъаракъдан бери да ишлейди. Анга башчылыкъны Жаболаны Елизавета Тахировна этеди. Андан сора да, ол немис тилден да дерсле береди. Арада тюрлю-тюрлю кружокла бардыла. Сёз ючюн, Байсыланы Мадина -3Д-принтерде, Альберт Осаев – шашкала бла шахматлада ойнаргъа, «Бисеринкада» уа Локьяланы Жанчыкъ инжи минчакъчыкъла бла суратла, башха затла да ишлерге юйретедиле. Андан сора да, робототехника  барды. Кесигиз ангылайсыз, бу затла ёсюп келген жаш тёлюню айныууна ахшы амалдыла.

Дагъыда химия, физика, биология дерследен да аслам затны теренирек ангылар онг барды. Сабийле июньда окъуна жюрюп тургъандыла арагъа.  Ала заманларын бошуна оздурмагъанлары да къууанырча шартды.

– Бюгюнлюкде мектепни таматасы къаллай болургъа керекди деп сунасыз?

– Хар неден да хапарлы, хар не бла да ишлей билген болургъа керекди деген акъылдама. Сёз ючюн, компьютерде да жаш тёлю къалай ишлей  биле эсе да, ма алай кюреширге. Сора къагъыт журналланы къалай биле эсек да,  электрон тюрлюсюнде да ма анга кёре халатланы, кемчиликлени кёрюрге, билирге. Хар кемчиликни уа устазгъа, жаланда журнал бла байламлы угъай, заманында эмда тапчыкъ айтып, ангылата билирге да.

 Сора школну сайтын тап халда къураргъа тийишлиди. Нек дегенде ол мектепни бетиди, аны битеу да ишин кёргюзтеди эмда ачыкълайды. Хар бардыргъан ишибиз, окъууда, спортда да жетишимибиз – ала  барысы да андадыла.

Жарыкъландырыу министерство, ата-анала да бизни къалай ишлегенибизни сайтдан кёредиле эмда биледиле. Кемчиликлерибизни  юслеринден да анга кёре билдиредиле. Сайтыбызны тап жарашдырыу иш бла да Байсыланы Мадина кюрешеди.

Энди «Сферум» деген платформа да къуралгъанды билим бериуде. Биз да анга киргенбиз.  Аны баш борчу, магъанасы да – окъутуугъа себеплик этиудю.

– Ата-анала бла байламлыкъны уа къалай къурайсыз?

– Айтханыбызча, ала да сайтны хайырланып, андан кёредиле ишибизни. Болсада биз ата-ана жыйылыуланы да бардыргъанлай турабыз. Сёз ючюн, биринчи, тёртюнчю, тогъузунчу эмда онбиринчи класслагъа жюрюген сабийлени ёсдюргенлерибиз  бла жыйылыула асламыракъ болуучудула. Аны алай нек болгъанын ангыларыкъсыз барыгъыз да.

Сора биз хар ыйыкъдан да линейкаланы бардыргъанлай турабыз. Ол эски, совет къыралны амалыды дерикле да болурла, алай а биз  алада ыйыкъны ичинде окъууда, спортда жетишимле болдургъан сабийлени юслеринден айтабыз. Ол а бирсилеге ахшы юлгю болады. 

Дерсге жюрюрге, окъургъа иги талпыныргъа сюймегенле болсала уа, биз аланы ата-аналары бла энчи тюбейбиз. Алгъынча, аланы юслеринден бирси уллу  жыйылыуларыбызда барысы да эшитирча, билирча этмейбиз. Башхача айтханда, жангычылыкъланы, тёрели амалланы да бирча хайырлана ишлейбиз.

– Дерсликле бла байламлы болумугъуз а къалайды?

– «Китап» биригиу бла байламлыкъда ишлейбиз да, аны башчысы Шауаланы Аминатха да ыразылыгъыбыз уллуду. Быйыл ненча китап тилеген  эсек да, барысын да келтиргендиле. Алай бла дерсликлерибиз да жетиширикдиле.

Терк районну мектеплеринде ахшы тёре да барды – бирибизде артыкъ болгъан китапланы башхабызгъа бериу.

Малкъар тилден бла адабиятдан да озгъан окъуу  жылны аллында жетер тенгли бир дерслик берилген эди.

– Устазларыгъыз а жетишемидиле?

– Бизни бусагъатда онтогъуз устазыбыз барды. Ингилиз тилден окъутургъа адамыбыз болмай тура эди да, энди Макытланы Фатимат Борисовна келгенди. Ол «Жылны устазы-2021» Битеуроссей усталыкъ  эришиуню лауреатыды кеси да.

Устазлагъа бек ыразыма. Бирин айтып, башхасын къоярча да тюйюлдю. Кёллери бла ишлейдиле. Сёз ючюн, Атмырзаланы Зоя музыкадан окъутады. Аны жашлары Элдар  бла Мурат  а, жаланда школда неда элибизде угъай, районда окъуна керекли жумушлагъа къатышханлай турадыла.

– Хар окъуу жыл кесини бир жангычылыгъы бла келеди, быйыл а  не тюрлениуле бардыла?

– Бизни  школгъа окъутууда Тарихли билим бериу болумну (ЦОС) чеклеринде школубузгъа онеки жангы ноутбук берилгенди. Компьютерлерибиз эски болуп тура эдиле да,  айхай да, бу шартха къууаннганбыз.

Хар сабий да ата-анагъа –  жулдузду. Эрттенликде сабий мектепге сау-эсен, ойнап-кюлюп келе эсе, биз да аны артха,  анасыны  къолуна ма ол халда къайтарыргъа борчлубуз.

Окъуучуларыбызгъа, элибизге, жамауатха, саулай къыралыбызгъа да эм алгъа мамырлыкъ, жюрек тынчлыкъ тилейме. Сабийлерибизни ёз тилибизге, адет-тёрелерибизге юйретиучюле болайыкъ. Бизни халкъны уа аланы юйретирге кёлден чыгъармачылыгъы, ариу жырлары, тепсеулери да бардыла. Ким не макъам сокъса да, анга аякъ бюгюп турмай, кеси миллетибизни къобуз согъууларындан да къачмайыкъ.

Ушакъны Мокъаланы Зухура бардыргъанды.
Поделиться: