Кёгетлени айыртлап ашасагъыз игиди

Шёндю базарлада кёгетлени аслам сатылгъан кезиулериди. Къыш жууукълаша келгени себепли, адамла чархларында тюрлю-тюрлю витаминлени кёбейтип тюберге кюрешедиле. Жарсыугъа, ауруулары болгъанла  жангы жемишле эм кёгетле да аланы саулукъларына хата тюшюрлюклерини юсюнден хазна сагъыш этмейдиле. Сёз ючюн, къасмакъ ётге, аш оруннга бла чегилеге, аш орунну тюбюндеги безге хаталыды, къара тукъузгюню жемишлери уа, къан басымны эниш этгенликге, анда витамин С кёп болгъаны себепли къанны къалын этеди, ол а гипертониядан ауругъан, жыл санлары уллайгъан адамлагъа иги тюйюлдю.

 Эрикле. Ауурлукълары кёп, сахарный диабетден ауругъан, аш орунларында кислотность уллу болгъан адамлагъа ашаргъа керек тюйюлдю.

Къара тукъузгю эм дугъум. Къалын къанлары болгъан эм къанлары тынч уюгъан адамлагъа хайырланыргъа жарамайдыла.

Жюзюм. Сахар диабетден ауругъан, аш орунларында жаралары эм къарынлары чанчыучу болгъан адамла ашамасала игиди.

Уллу шапталла. Бауурлары ауругъан эм богъурдакъ безлери тап ишлемеген адамлагъа ашаргъа хазна жарамайды.

Къара наныкъ. Сахарный диабетден, аш орундагъы жарадан (язвадан), чегилеринде сууалчанчыкъладан къыйналгъанла ашамасала  саулукъларына тап тюшерикди.

Помидорла. Ётлеринде ташлары, чегилеринде къыяулары болгъан адамла ашамасала игиди.

Баклажанла. Бишиулери озгъанларында соланини кёпдю, ол а адамны къусарыгъын келтиреди, ётдюреди, чегилерин чанчдырады, санларында къурушууланы къозгъайды, солууну бузады. Ол себепден а жаланда жаш баклажанладан хазырларгъа керекди ашарыкъланы.

Сохан. Жангы кезиуюнде бюйреклени эм бауурну аурууларын къозгъаргъа боллукъду. Аны биширип ашасагъыз къоркъуусузуракъды.

Бауурлары эм ёт орунлары ауругъанла кеслерини хант къангаларына щавельни кислоталары эм эфир жаулары кёп болгъан тахта кёгетлени къошаргъа керек тюйюлдюле: шпинатны, ревеньни, турманы, айлыкъ турманы, сарымсахны, соханны, хренни салмасынла. Нек дегенде ала бауурну клеткаларын бузадыла, алайлада ёт орунда эм ёт жюрюген тамырлада ташла къуралыргъа боллукъдула. Аллай аурууладан                    къыйналгъанлагъа кючлю-мыстылы жемишлени эм кёгетлени ашамазгъа буюрулады.

Къанлары къалыннга айланыргъа ёч эм къан тамырларында тромбла къуралыргъа къоркъуулары болгъан адамла рационларындан нартюхню, шпинатны, помидорланы, жашил къудоруну, алманы, жюзюмню эм жилеклени чыгъарыргъа керекдиле.

Панкреатит ауруулары болгъанла биширилмеген жемишлени бла кёгетлени ашамасынла, аланы тузланнганларын да къошмасынла ашарыкъларына.

Аш орунларында жаралары эм гастрит ауруулары болгъанла кёгетлени эм жемишлени биширип ашаргъа керекдиле. Быхы, хрен, акъ хобуста, сохан, сарымсах, хууан, шаптал, эрик, жюзюм (къабукълары бла бютюнда) башда айтылгъан саусузланы аш къангаларындан арталлыда кетерилселе игиди.

Жюрек-къан тамырлары ауругъан адамла соханны, тузланнган нашаны, щавельни ашаргъа керек тюйюлдюле. Суу чархларындан тынч кетмеген адамла уа харбызны, жюзюмню да ашамасала игиди. 

Уллу чегилери ауругъанла ол тизмеге апельсинни, гранатны, грейпфрутну, мурккуну, хобустаны сууун, лимонну, сарымсахны, турманы, эрикни, хренни, щавельни да къошсунла.

Гипертония ауруулары болгъанла сарымсахны, тузланнган хобустаны да кёп ашамасала, саулукъларына иги боллукъду.

Хайырлы жемишле эм тахта кёгетле

Хобуста. Муну да антиоксидант кючю уллуду, аш орунда эм тиширыуланы ёшюнлеринде рак ауруудан къоруулайды. Аны ашалыргъа керекли къыйматлы ёлчеми хобустаны юч юлюшден бири тенгли бириди. Бек хайырлысы - савой хобустады. Хобустаны чийлей неда жарты биширилгенлей ашасагъыз игиди.

Быхы. Къарт этген ауруулагъа къажау кюрешеди. Кёп болмай бардырылгъан тинтиулени кезиулеринде тохташдырылгъаныча, быхыны бир ыйыкъны ичинде беш кере ашагъан тиширыула инсулинден къоркъууну 68 процентге азайтхандыла. Уллу болмагъан бир ненча быхыны бир кюнде ашагъан эр кишилени къанларында холестеринлери 10 процентге азаяды. Бир кюнню ичинде ашалгъан бир быхыда болгъан бета каротин ёпкеледе рак ауруу чыгъыуну къоркъууун эки кереге азайтады, адам алгъын тютюнню кёп ичип тургъан эсе окъуна. Быхыны сары сегменти уа адамны иммунный системасын игилендиреди.

Апельсин. Апельсинде антиоксидантла элпекдиле, ракны айнытыууна къажау табийгъат ингибиторла кёп къалмай барысы да бардыла. Грейпфрутда болгъан энчи волокно, бютюнда кёп а аны пленкасындады, холестеринни бек азайтады эм атеросклероздан къыйматлы багъады. Андан сора да, грейпфрутда глотамион бек кёпдю, ол а баш антиоксидантды, эркин радикалла клеткалагъа тюшюрген уллу заранны кетереди, башхача айтханда, къартлыкъгъа къажау кюрешеди.

Жюзюм. Адамны жашлай туруууна себеплик этеди. Анда бек белгили 20 антиоксидант бардыла. Ала барысы да бир болуп, эркин радикалланы чабыуулларына къажау сюеледиле. Жюзюмню тышыны тюрсюню не къадар жарыкъ эсе, анда антиоксидантла аллай бир кёпдюле. Ала уа къанны юйюшдюрмез, тромбла къурамазлары ючюн кюрешедиле, холестеринден къоруулайдыла, къан тамырчыкъланы бошайтадыла.                                       Билдириуле ара газетлени медицина бетлеринден алынып хазырланнгандыла.