Тенглерин урушха ашырып, кеси юйде къалыргъа сюймегенди

Кавказ ючюн сермешни 80-жыллыгъына

Огъары Малкъардан Атабийланы Алийни жашы Исмайыл кесини заманына кёре бек билимли адам болгъанды. Ол Мухолда орта школну бошагъандан сора, Нальчикде Къабарты-Малкъар пединститутну тарых факультетин тауусханды. Жыл санына къарамай, эсли жаш адамны КПСС-ни Черек райкомуну биринчи секретарыны болушлукъчусуна тийишли кёргендиле, ол комсомолну райкомунда ишлеп тургъанды.

Уллу Ата журт уруш башланнганда Исмайыл Алиевич ВЛКСМ-ни райкомуну биринчи секретарыны къуллугъунда уруннганды. Алай къазауатны юсюнден белгили болгъанлай, ахырда ишекли болмай фронтха кесини ыразылыгъы бла атланады. Партия ишге фахмулу жашха тылда къалыргъа бронь да берилген эди, алай ол тенглерин урушха ашырып, кеси юйде къалыргъа ахырда сюймегенди.

Ол Черек районну аскер комиссариатына тилек жазып, урушха кетгенди. Ата журтубузгъа къыйын заманда малкъар халкъны кёп уланлары ма быллай сайлау этгендиле. Кеси ыразылыкълары бла душманнга къажау урушха атланнганла жан къоркъуу этмегендиле, туугъан журтубузну жалынчакъсызлыгъын къоруулауну сайлагъандыла.

Аладан кёплери урушну биринчи кюнлеринде окъуна жоюлгъандыла. Сексен жылгъа жууукъ заман озгъандан сора да къадарлары белгили болмагъанла, жууукълары, ахлулары бюгюн да бир хапарын билирми эдик деп ышанып сакълагъанла ненчадыла?

Исмайылны анасы Зарият дуниясын алышхынчы иги къууум этип, жангыз жашын кёрлюгюне ийнаннганды. Эгечлери Шамса, Фазий, Асият да къарындашларыны аты бла къаргъана, аны сау болгъанына ишекли ахырда болмагъандыла, алларына къарай, энтта тюбериклерине ышаннгандыла.

Алай РФ-ни Къоруулау министерствосуну архиви кёп жашырынлыкъланы ачыкъ этеди. Анда басмаланнган документлеге тийишлиликде, аскерчи Атабийланы Исмайыл 1942 жылда августда къайтарылмазлыкъ къоранчланы тизмесине кийирилгенди. Ол белгисиз тас болгъанды.

Исмайыл Армавирде офицер курсланы бошагъанды, 18-чи армияны тизгинлеринде Кавказ ючюн сермешлеге къатышханды. Ол Армавирни, Невинномысск, Моздок, Гергиевск шахарланы немислиледен къоруулар ючюн жанын-къанын аямагъанды.

Белгилисича, гитлерчи аскерлени оноучуларына 1942 жылда жай башына СССР-ны юг жанында совет кючлени жокъ этерге, Кавказны бла Закавказьяны къоруулап, нефтьни къолгъа алыргъа, эл мюлкю бай болгъан Донну бла Къобанны зорларгъа, къыралны бла Кавказны байлагъан битеу коммуникацияланы чачдырыргъа, алай бла урушну къысха заманны ичинде хорлам бла бошаргъа борчла салгъандыла.

Бу муратлагъа жетишир ючюн а душман Кавказгъа уллу кюч салгъанды – аскерчиле, техника бла да. 1942 жылда авгутсда немислиле Ставропольну, Майкопну, Краснодарны къолгъа этедиле. Августну ахырында вермахтны аскерлери Моздокну зорлайдыла, ала Грозныйни нефть байлыгъына жетеригине къоркъуу болады. 

Болсада душман умутуна жеталмагъанды. Нефть бла бай Кавказ душмандан тазаланады. Алай бу эркинлини багъасы уллу болгъанды – Кавказны къоруулау сермешледе 190 минг аскерчи жигитлеча ёлгендиле. Ма бу къанлы сермешледен биринде жоюлгъан болур бизни жигитибиз да.

Жашауун энди башлагъан 23-жыллыкъ жаш ёсюп келген тёлюлени насыплы, къууанчлы жашаулары ючюн бергенди жанын. Болсада аны аты жууукъларыны, бир эллилерини эслеринде къалып, ёмюрлюк болгъанды.