Тюлкю, буу, къаргъа

Монгол жомакъ

Эртте-эртте тюлкю, буу, къаргъа бирге жашап болгъандыла. Эрттен сайын, аш-суу излеп, жан-жанына кетип, ингирде бирге жыйылсала уа, къалайда не зат болгъаныны юсюнден бир бирлерине хапар айтып болгъандыла. Бир жол тюлкю, сау кюнню айлана кетип, абери туталмай, ачдан ёле къайтханды. Сора,  бууну тоюп жатханын кёрюп: «Къайры барса да, ашны эркин табады, къарыны токъ болгъанлай жашайды», - деп, анга зарланады да, бууну жояр акъылгъа киреди.

-Тынгылачы, шуёхум, кюнчыгъышда бир аламат жайлыкъ барды, татымлы кырдыгы болгъан. Тамбла ары барсанг, асыры тойгъандан кюбюрча болуп къайтырыкъса,-дейди аман акъыллы тюлкю. 

Бу анга ийнаннганды, эрттенликде-эртте жолгъа атланнганды. Кёп жолну къыдыра келип, будай сабаннга тирелгенди. «Бу татыулу кырдыкдан бир тояйым»,-деп, сабаннга киргенлей, тузакъгъа тюшгенди да къалгъанды.

Ингирде тюлкю бла къаргъа юйге къайтхандыла, буу а жокъ. Къаргъа: «Буу былай кечге къалмаучу эди, не болгъан болур?»,- деп, тынгысыз болуп, тюлкюге  соруулу къарады. Ол а анга жайлыкъны хапарын айтханды. Къаргъа олсагъат окъуна будай сабаннга учханды. Къараса, буу - тузакъда. Сора: «Мен сабанны иесине барайым да, аны юйюню башындан: «Жип алып кел!»,-деп къычырайым. Къарт жип алып жетер, сен а къымылдама, жатханлай тур. Ол сени мурдар болуп тургъан сунуп, тузакъдан эркин этер. Бошлагъанлай секирип тур да, къач»,-деп юйретеди.

Айтханыча, учуп кетди къаргъа. Къартны юйюне жетип, аны башындан: «Жип алып кел! Тузагъынга буу тюшюп турады!»-деп къычырды. Аны эшитгенлей, къарт будай сабанына ашыкъды. Къараса, бир семиз  жаныуар ол къазгъан уругъа тюшюп, шумсуз жата эди. Къууанады ол уллу буу къолгъа алай тынч тюшгенине. Къымылдамай жатханын кёрюп: «Ырмах болгъан болур эрттеден тура эсе уруда»,-деп, аякъларын бошлайды. 

Буугъа кереги да ол эди. Терк окъуна туруп, къачып кетгенди. Къарт а, ачыу-чочуу эте, тузакъны жангыдан къурап, юйюне мудах болуп къайтханды.

Тюлкю уа сакълайды бууну бла къаргъаны. Сора, тёзюмю тауусулуп, будай сабан таба тебирейди, бууну ичи-мичинден тояр эсем а деген умутда. Не медет, умутуна жеталмады, бара-барып, тузакъгъа кеси тюшюп къалгъанды.