«Сайлауума бир такъыкъагъа да сокъуранмайма»

Ботталаны Светлана,  Хапаланы Идрисни къызы,  Къабарты-Малкъар къырал университетни  физика-математика факультетин бошагъандан сора  Хасанияда Фрийланы Рамазанны атын жюрютген 16-чы номерли мектепде ишлеп башлагъан эди. Бюгюнлюкде мында математикадан бла информатикадан дерсле береди, окъуучуланы экзаменлеге хазырлауда уллу иш бардыргъанды. Бизни бюгюннгю ушакъ нёгерибиз да олду.

- Светлана устазлыкъны  къалай бла сайлагъанса? Бютюнда бег а къыйын илмуну – математиканы? Ол тиширыугъа  келишмеген сунама.

- Ол айтханынг бир жаны бла алай да болур, алай тутхан ишин сюйген адам аны сейир, заууукълу да этер онг табады. Мени  школда бек иги устазла окъутхандыла. Аланы араларында Холаланы Хусейинни жашы Якубну, Жангоразланы Зулкъарнейни жашы  Борисни, Мария Ивановна Жилкибаеваны, Къайгъырмазланы Идрисни жашы Сулеменни да айтыргъа боллукъду.  Кёп башха къызла, жашлача, мен да,  устазларыма ушаргъа сюйюп, бу усталыкъны сайлагъан  эдим.

Мектепге биринчи кюн ишлерге келгенимде уа,  Холаланы Якуб Хусейнович манга жарыкъ тюбеп: «Элде атангы, анангы да атлары  не заманда да махтау бла айтылады, сен да алагъа ушарыгъынга ишегим жокъду, хайт де, къолгъа алгъан  усталыгъынгы тийишлисича   бардырсанг, бек иги боллукъду. Биз,  сынаулары болгъан устазла уа, санга болушлукъ, себеплик да этербиз»,-деп,  кёп кере айтханында, мен да сагъышланама. Жетинчи классда уа, устаз болуп сабийлени физикадан неда математикадан окъутургъа таукел болама. 

Мектепни бошагъанымда, атам  кесини анасыча  къолдан уста  болур эсем а   деп,  Нальчикде ательеледен бирине башчылыкъ этген жууугъубуз Атталаны  Надягъа  элтеди. Ол а  мени  «беш» белгиле бла аттестатымы  кёргенинде: «Угъай, быллай белгиле бла ол тигиу ишге угъай, андан эсе магъаналы жумушха окъургъа керекди»,-деп, КъМКъУ-да  преподаватель болуп ишлеген  къарындашы Атталаны Анатолийни чакъырып,  аттестатымы  кёргюзтеди. Ол а аны кёргенлей:  «Да сен хазырса,  бизде  физика-математика факультетде  информатика бёлюм барды, анда  окъургъа»,- дейди.

Алай бла экзаменле башланырдан  бир ненча кюн алгъа    шахарда репетиторгъа барып, аны юйюнден чыгъып, арбазда шинтикге олтуруп, ол берген задачаланы, примерлени да этип,  жангыдан анга къайтып турама.  Юйге барып, къайтыр заманым  а жокъ эди.  Алай бла бир ненча кюнню ичинде   математиканы, физиканы да бютюн терен билген эдим.  Ана къарындашым айтхан факультетге женгил кирип, аны  да къызыл  дипломгъа окъуп чыкъгъанма.

Мени дагъыда эки эгечим, къарындашым да бардыла. Аланы экиси да Нальчикде, бири уа Хасанияда жашайдыла. Кичи эгечим Мадина да менича физика-математика факультетни бошагъанды, бек алгъа Къабарты-Малкъар къырал университетде  ишлеп тургъанды, ызы бла  уа Хасанияда школгъа келгенди. Ол да элли сабийлени информатиканы жашырынлыкъларына юйретеди. Дагъыда эгечим Фатимат да бийик билим алып, ишлегенди, бусагъатда сабийле ёсдюреди, къарындашым Элдар а  2-чи номерли шахар клиника больницада  хирургду.  Аны айтханым, барысы да бирер жерде жетишимли ишлейдиле.

Ким биледи, мен медицина усталыкъны сайласам, жашаууму да башха тюрлю къураргъа болур эдим, алай бюгюнлюкде  аны сайламадым деп бир такъыйкъагъа да сокъуранмайма. Устазны ишин бек жаратама, сабийлени да бек сюеме. 

- Сизни заманыгъызда бла шёндюгюлени билим  алыргъа, специалист болургъа итиниулери  тенгмиди?

- Бизни заманыбыздагъы билим бериу система арталлыда башха тюрлю эди. Шёндю, жарсыугъа, хар не да сатылгъан заманды. Аны не букъдурур кереклиси барды, атасыны ахчасы кёп болгъан сабий, тукъумун халатсыз жазалмай эсе да, хакъсыз окъуугъа уа  кираллыкъды. Школда да  окъуугъа жанын атхан сабийле уа,  къолайлары осал эсе, бийик билим берген окъуу юйлени хакъсыз бёлюмлерине киралмай, асламысында колледжлеге, техникумлагъа барадыла.

Ма ол бек  жарсыулу ишди. Беш-алты жылдан а  биз  къаллай  специалистлени къолларына тюшерикбиз? Аны юсюнден сагъышланыргъа къоркъгъан окъуна этеме. Бютюнда бег а  озуп кетген  2020-2021 окъуу жылланы алып айтсакъ а… Вузлада  билим алгъанла дистанциялы окъугъандыла. Ол а алагъа не берген болур. Андан сора да, иги окъугъан жашла бла къызла бийик билим алып чыкъсала да, билимлерине кёре  иш  тапмай, къурулушлада, башха къара жумушла бла жубанадыла. Мен аны да  дурус кёрмейме.

Баргъаны боллукъду.