Къайда да, къачан да тюзлюкге, огъурлулукъгъа къуллукъ этгенди

Магометханланы Магомет бир кезиуде республикада аты айтылгъан жашладан болгъанды. Ол тюрлю-тюрлю къуллукълада ишлегенди, спортда да жетишимли болгъанды, аны айныууна да уллу къыйын салгъанды.

Аны сабийлиги халкъыбызны къыйын кезиуюне тюшгенди. Аны къууанчы, жубанчы хазна болмагъанды. Бахсанда туугъан экижыллыкъ жашчыкъ Къазахстаннга тюшеди. Атасы Ибрагим Тылды-Курган областьны Тентек станциясына келе-келгенлей, жашауу юзюледи. Андан сора кёп да бармай, къарындашчыгъы Мульямин да, заманында болушлукъ берилмей, ауруп ёледи. Анасы Ахматланы Танзиля, къарындашы Исмайыл, эгечи Роза, ёз къабынларын кеслеринден аяп, гитчелерине ачлыкъ сынатмазгъа кюрешедиле

Алай эте, жылла оза барадыла. Аш-суу да эркин бола башлады. Магомет да школгъа жюрюйдю. Тутушхан жашчыкъланы жыгъып, аперимлик алады. Бир жол къышда школдан келе тургъанлай, буз жарылып, бузоучукъ суугъа кетгенин  кёреди. Сагъыш эте да турмай, кесин суугъа атады да, аманны кебинден бузоучукъну чыгъарады. Андан сора ёпкелери ауруйду да, саулугъу осалгъа кетеди. Энди тутушуудан айырылдым деп, бек жарсыгъаны ол эди. Игирек болгъанда, тутушуу бла кюреширге базынмай, акробатикагъа жюрюйдю.

Сегизинчи классны бошагъандан сора, Магометханлары Нальчикге кёчедиле. Мында Магомет окъууун андан ары бардырады эмда спорт гимнастикагъа жюрюйдю. Спортну бу тюрлюсюнден жаш тёлю биринчиликде хорлайды. Аз-аздан къарыууна, кючюне базынып башлайды, бир кесекден а тёрели тутушуудан жараулагъа жюрюп тебирейди. Республиканы биринчилигинде ючюнчю жерге да чыгъады.

Ызы бла эркин тутушууну сайлайды. Аны  РСФСР-ни сыйлы тренери Михаил Патович Шанибеев къадалып юйретгенди. Къабарты-Малкъар къырал университетде уа тренер Виктор Кертанов анга уллу спортха жол ачады. Аны башха жашладан айырып, энчи жарау этдиреди. Тренерни къыйыны бошуна кетмейди. Магомет Къабарты-Малкъар къырал университетде эркин тутушуудан спартакиадада, республиканы миллет эмда эркин тутушуудаен биринчиликлеринде да аны бла тутушханланы барысын да жыгъып чыгъады.

Дагъыда кёп битеуроссей, битеусоюз эришиуледе уллу хорламлагъа жетишгенди. «Буревестник» биригиуню Россейли советини эркин тутушуудан Махачкъалада бардырылгъан биринчилигинде экинчи жерге чыгъады. 1962 жылда профсоюзланы физкультура-спорт обществоларыны Нальчикде эркин тутушуудан битеусоюз эришиулери бардырылгъандыла. Алагъа эм кючлю гёжефле къатышхандыла. Бу эришиуледе Магомет чемпион деген атха тийишли болгъанды, СССР-ни спортдан устасыны мардасын да толтургъанды.  Эки жылдан а  Таллинде тёртюнчю битеусоюз студент оюнлада биринчи жерге чыгъып, республикабызгъа махтау келтиргенди.

Ол тутушханы бла чекленип къалмай, республикада спортну айнытыугъа да юлюшюн къошханды, башхаланы саулукълу жашау бардырыргъа чакъыргъанды.  ВЛКСМ-ни Къабарты-Малкъар обкомуну инструктору, Тырныауузда комсомолну шахар комитетини биринчи секретары, Къабарты-Малкъар обкомуну экинчи секретары болуп ишлегенде да спортну айнытыуну къайгъысын кёргенди, спорт биригиуле бла байламлыгъын юзмегенди. КъМР-ни Баш Советини депутаты болгъанында да, жаш адамлагъа спортда кенг жол ачаргъа къолундан келгенича себеплик этгенди.

Магометни юсюнден сагъына, аны бла бир кезиуде тутушхан кючлю гёжефле Беккаланы Азрет, Текуланы Мусса, Тёппеланы Азрет да аны адамлыгъын, тенглик жюрюте билгенин, спорт бла къадалып кюрешгенин энчи белгилейдиле.  

КъМР-ни Министрлерини Советинде къуллугъун намыслы бардыра, жамауат ишлеге да тири къатышханды. Урушну эмда урунууну ветеранларыны республикалы биригиуюне киргенди, аны президиумуна да айырылгъанды.

Магометхан улуну бет жарыкълы уруннганына, къураучу хунерине да бийик багъа берилгенди. Ол «Сыйлылыкъны Белгиси» орден эмда «Жигер уруннганы ючюн» майдал бла да саугъаланнганды. Аны таныгъанла айтханнга кёре, къайда болса да Магомет тюзлюкге, огъурлулукъгъа къуллукъ этгенди, адам ючюн къайгъырыуну баш борчуна санагъанды.

Юсюпланы Галина.
Поделиться: