Баш ием – таянчагъым

Ахыры. Аллы 12 июльда басмаланырыкъды.

Автобус а, тюзледен ётюп, тау ауушха кирди. Аны эки жанындагъы бийик тауланы, къалын агъачланы ариулукъларына да эс бурмай, ол эки тиширыу хапарларын къыздырадан-къыздыра барадыла. Бираздан Фаризатны къатына олтургъан тиширыу да баш иесин эсине тюшюрдю. Алай ол да аны юсюнден ариу сёз айтып къыйналмады. Хапарда айтылгъаннга кёре, ала да бир къауум жылдан бери айырылыпдыла. Эки тиширыуну хапарлары бошалгъандан сора, автобусну шошлукъ бийледи. Аланы айтханларын эшитгенле, баям, хар бири да бирер сагъыш эте болур эдиле. Юйюрню чачаргъа уа жангыз бир сёз да жетеди, деген акъыл мени башыма да келди.

– Акъылсызласыз, – деген таууш бузду шошлукъну. – Хау, экигиз да акъылсызласыз.

Ол сёзлени аллымда олтуруп келген тиширыу айтды. Сора ол, бу жаншакъла таба къарап:

– Жанымдагъы мени баш иемди. Биз бирге жашагъанлы элли жылдан атлагъанды. Къууаннган, къыйналгъан кюнюмде да таймай жанымда тургъан буду. Эгеч, къарындаш, сабийлерибиз бизни да бардыла, Аллахха шукур, онгларына кёре жокълай турадыла. Сау болсунла. Аланы да бардыла юйюрлери, сабийлери, анга кёре ишлери, жумушлары, къыйынлыкълары. Сен сюйгенча ала хар заманда келалмайдыла. Бу уа дайым къатымдады.

Эртте, жаш келин заманымда, мени кёре анам, эгечим, аны гитче жашчыгъы да келедиле. Кече бизде къалгъан эдиле. Бу адам ингир ала, ишден жыйышхандан сора, ала бла кёп олтуруп хапар да айтады. Менден а ичерге суусап тилейди. Агъач аякъ бла акъ суу келтиреме да, башындан эгечимден туугъан жашчыкъгъа ичиреме. Ол алайлай къалады. Бир къауум замандан мен юйге барама. Анам ол ишни эсиме тюшюрюп, манга бир хал кёргюзтген эди да: « Баш иенге намыс этмегенлей, сен къаллай юй бийче боллукъса? Бу жолдан сора сени алай этип бир да кёрмейим.

Къызым, нек къалгъанды сени баш иенг биреуню жугъусун ичерге? Менден жууугъунг келсе да, бек алгъа аны жумушун тынгылы эт, анга сакъ бол. Ол айып тюйюлдю. Сен аны къаллай бир багъалай билсенг, аллай бир намысынг да жюрюр».

- Мен бир заманда да унутмагъанма анамы ол сёзлерин. Биягъында да айтдым къаллай бир жашагъаныбызны бирге. Ким биледи, кеси сюйгенча кёлюне да жеталгъан болмам, алай бюгюнлюкде да анга таплыкъны, тынчлыкъны излейме. Аны ючюн бир заманда да сокъуранмагъанма. Акъыл сёзюм а сизге ол болсун – не иги, не ахшы сабий да атасына, анасына къалауур болуп турлукъ тюйюлдю. Сабийни да сабийлери боллукъду. Аны да кеси жашауу барды. Къартны нёгери уа къартды. Ол кюнюгюзню сагъышын шёндюден этигиз. Баш урургъа тюшсе да, нёгерлеригизни къайтарыргъа кюрешигиз. Ашыгъыгъыз. Заман терк кетеди.

Автобусда олтургъанла, чалбаш тиширыугъа бетлерин бурмагъан эселе да, аны хапарындан къулакъ алмай тынгылап келгенлери кёрюне эди. Ким биледи, ол адам хапарына дагъыдамы къошарыкъ болур эди, алай мухар бёрклю киши аны билегине аз-маз къолун жетдирди. Тиширыу хапарын тыйды, сора ашыкъмай башын сол жанына бурду да, баш иесине къарады. Мен аны кёзлерин кёрдюм. Аллайла жаланда тюшде кёрюнедиле. Аны кёзлеринде баш иесине аллай бир хурмет, аны ючюн аллай бир ёхтемлик бар эди, не уста да сёз бла айтып-айталмазча. Андан сора автобус элге жетгинчи бир адамны ауузундан сёз чыкъмады. Адамла уа андан тюшгенден сора бирер жанына жайылдыла. Мен а ол эки къартны ызындан бираз къарап турдум. Эр киши аз алгъаракъда, тиширыу да аны ызындан аякъларын бирча алып бара эдиле. Кюнню таякълары жерге бирча жетгенликге, мен а, нек эсе да, ол эки къарт баргъан жолда жылыу кёп сунуум.