«Хунерсиз сабий жокъду, аны фахмусун таба эм ачыкълай билирге керекди»

 Инсанны ич дуниясыны тохташыуунда, аны не жаны бла да айныуунда искусство энчи жерни алады. Музыка адамгъа учуннган эм мудах кезиулерин ачыкъларгъа болушхан, тёгерекде дуниягъа кёз къарамын ачыкълагъан кючдю. Ариу макъамла, жюреклеге жете, алада кёп тюрлю сезимлени, сагъышланы къозгъайдыла. Яникойну музыка школунда сабийлени искусствону сейир дуниясына тюшюндюредиле. Анда иш къалай къуралгъаныны, юйретиу не халда бардырылгъаныны юсюнден халкъ инструментле бёлюмюню башчысы преподаватель Айсурат Мезова, Хайырланы Джунусну къызы Айсурат бла ушакъ  этгенбиз.

 - Айсурат, школну юсюнден ушагъыбызны аллында, окъуучуланы сени бла шагъырей этер эдик.

 - Мен искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтун тауусханма, анда миллет инструментледе согъаргъа юйреннгенме. Музыканы гитче заманымдан бери сюеме, анам, Зарият, кеси юйренип, къобуз сокъгъанды.  Мектепде тёртюнчю классда окъугъан кезиуюмде, къобузгъа юйренирге онг чыгъады, мен да аны ычхындырмайма. Артда жашаууму да аны бла  байламлы этерге сюйгеними жюрегим бла ангылайма. Бегирек Бахны чыгъармаларын жаратама, Кофтунну, Пьяццолланы да согъама. Аккордеон жангыз кеси да оркестр кибикди, алай байдыла аны тауушлары.

- Сен эришиуледе да жетишимли болгъанынгы юсюнден газетде жазгъан эдик.

- Хау, нёгерим Даханаго Бжинаева бла ансамбль къурап, Кисловодск эм Пятигорск шахарлада халкъла аралы эришиуледе хорлагъанбыз. Окъугъан заманымда Мечиланы Кязим атлы республикалы стипендияны алып тургъанма. Инстиутутха киргинчи, профильли колледжни тауусхан эдим да, Минеральные Воды шахарда  ётдюрюлген конкурсда да биринчи болгъанма. Былайда къараучуланы жюреклерине жетер ючюн сахнагъа чыкъгъан артистге бийик усталыкъдан сора да, сюйдюмлю болургъа, андан жылыу урургъа кереклисин да белгилерге сюеме.

- Айсурат, энди школгъа кёчейик. Ол къачан къуралгъанды, ненча бёлюмю барды?

- Школубуз 1990 жылда ачылгъанды, анда юч бёлюм барды: фортепиано, миллет инструментле (аккордеон, къобуз, гитара) эм сурат ишлеу. Бюгюнлюкде мектепде 11 устаз ишлейдиле

- Музыка мектеплеге къаллай борчла салынадыла?

- Музыка учрежденияны баш борчу инсанны тин-ниет жаны бла юйретиудю, эстетика кёз къарамын айнытыуду, ариулукъгъа итиндириудю. Музыкадан дерсле ритмге, макъамланы ангылай билирге юйретгенлеринден тышында адамны кесин да игирек этедиле, огъурлу болдурадыла. Мен оюм этгенден, музыкагъа борчлу халда юйретирге керекди, аны да маухтаулу музыкант болур ючюн угъай, ол къайсы усталыкъда да бийик даражагъа жетерге болушурукъду. 

- Сабийлени юйретирге алгъанда къаллай излемле салынадыла? Сора, окъуучуланы фахмулары къалай ачыкъланады?

- Школубузгъа 6 жыллары толгъан, экзаменледен ётген сабийлени алабыз, ала ритмни сезгенлерине бла макъамланы эшите билиу фахмуларына къаралады. Эм алгъа, бала къайсы инструментде ойнаргъа сюйгенин ангыларгъа керекди. Мында, аны сокъгъанына тынгылагъандан сора, биз да сайлау этерге болушаллыкъбыз. Алай неден да магъаналы сабий кеси нени жаратханы, неге тартыннганыды.

Хунерсиз бала жокъду, аны фахмусун таба эм ачыкълай билирге керекди, дейдиле. Табалсанг, гитче жилтинчик жулдузгъа дери ёсерикди. Сабийни фахмусу терк баямланмай, окъуй баргъанда кёрюнюрге да болады. Аны ючюн ашыгъышлы оноу этерге жарамайды. Сора, жангыз хунер азлыкъ этеди, аны айнытыр ючюн къарыу салыргъа, тёзюмлю да болургъа тийишлиди. Бир тюрлю жетишимге къадалып ишлеу келтиреди. 

- Къаллай бир сабий жюрюйдю сизге, выпускниклеригиз къаллай бир боладыла?

- Бюгюнлюкде бизде 112 сабий юйренедиле, аладан быйыл школну 12-си бошайдыла, аланы барысына да шагъатлыкъ къагъытла берилликдиле.

- Сабийле эришиулеге къатышамыдыла, аланы жетишимлери?

- Жер-жерли, регион эм халкъла аралы эришиулеге дайым къатышадыла, саугъасыз да хазна къалмайдыла. Сёз ючюн, быйыл эки окъуучубуз Къудайланы Мухаммат бла Гижгиланы Самира сабий суратланы Андрей Ткаченко атлы конкурсунда биринчи эм экинчи жерлени алгъандыла. Школубузну битеу районда да биледиле, бизге ата-анала сабийлерин къоншу элледен да келтиредиле.

- Школда юйрениу сабийлеге къаллай онгла береди, алагъа артда жамауатны алларында буюкъмай сёлеширча боламыдыла?

- Илму тинтиуле шагъатлыкъ этгенлерича, музыкагъа юйреннген сабийле тенглери, башха адамла бла да бир тил терк табадыла, заманларын тюз къурай биледиле, сайлагъан ишлеринде жетишимлидиле. Нек дегенде, бир тюрлю инструментде ойнар ючюн, окъуучу нота текстни, нотала къайда жазылгъанларын билирге, аланы инструментде табаргъа, музыкада терк эшитилип къалгъан эм кёпге созулгъан тауушла болгъаны ючюн аланы мычымай тергеп чыгъаргъа керекди, былайда математикада дробьла да хайырланыладыла - битеу бу жумушла бир такъыйкъаны ичинде толтуруладыла. Сора, эки къолунг бла бир заманны ичинде башха-башха согъаса. Ол хыйсапдан, мыйы да терк ишлерге тийишлиди. Ма бу саналгъан жумушланы хар ким да эталмайды, аны ючюн, орта эсеплени келтиргенде, сабийлени жартысы музыка школлада окъууларын ахырына дери бардыралмайдыла, мектепни 25-ден 12-си бошайдыла.

- Мектепни бошагъандан сора артда жашауларын искусство бла байламлы этерге сюйгенле уа бармыдыла?

- Былтыр выпускнигибиз Уяналаны Аиша искусствола колледжге киргенди.

Болсада бу жол бла барыргъа сюйгенле кёп тюбемейдиле. Профессионал болур ючюн дагъыда 4 жылны колледжде, сора 6 жылны институтда окъургъа керекди, битеу да 17 жыл. Былайда иш хакъны проблемасы да туура болады. Педагог-музыкантны айлыгъы азды, аны ючюн жаш адамла файдалы усталыкъланы сайлайдыла. 

- Школну ёхтемлиги? 

- Бизни эм уллу ёхтемлигибиз – тюрлю-тюрлю конкурслада лауреатла неда дипломантла болгъан окъуучуларыбыздыла, аланы саугъалары школубузну къабыргъаларын жасайдыла. Бизге уа, устазлагъа, эм багъалы саугъа ата-аналаны ыразылыкълары эм ыспасларыды, ала балаларына къаллай къыйын салгъаныбызны ангыласалады.  

Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.
Поделиться: