Аллай дуния да болгъанды

Озгъан жылланы эсгере

XX ёмюрню  ал жылларында малкъар халкъны белгили жашларындан бирине Огъары Малкъардан Мисирланы Жамал саналгъанды. Аны юсюнден миллетде кёп тюрлю хапар, таурух жюрюйдю. Алай Жамалны жашау жолундан кем тюйюл эди аны юй бийчесини къадары да.

Юй бийчеси дегенде да, аны ючюнчю къатыны Къубадийланы Мимболатны къызы Фатиматны.

Мисирланы Жамал, революция хорлам, совет власть тохташхандан сора, къыралны тюрлю-тюрлю шахарларына барып, саудюгерчилик этип тургъанды. Москвада тыш къыралла бла сатыу-алыу жюрютген тюкенле бла келишип, андан бери къумачла, чалгъыла, аладан сора да, адамны харкюнлюк жашауунда керекли болуп тургъан кёп затла келтирип, жюннге алышханды. Малкъарда уа жюн иги кесек алгъанды.

«Жамалны чалгъылары», деген сёз халкъда бюгюн да жюрюйдю. Австрияда чыгъарылгъан чалгъыланы Мисир улу Москвадан, биз башында айтхан тюкенден алып келиучю эди. Ала кеслери да, жумушакъ темирден этилип, акъ тюрсюнлю болгъандыла. Ариу сыйдам тишелген, тишелгенде да – темири атылмагъан. Юслеринде нал тамгъалары болгъан ол чалгъыланы халкъ бек жарата эди.

Жамал къармашыулу жаш болгъанды. Къарыусузлагъа болуша, къайгъыра билгени ючюн, халкъ да анга намыс эте эди.

Жамалны биринчи, экинчи къатыны да Огъары Малкъардан Мусукланы Къыден-хажини къызлары эдиле. Хаймаша жайлыгъына Огъары Малкъардан малларын элтип тургъанды. Къолайлы киши эди.

Къыден-хажини эки къызы бла бир жашы болгъанды. Тамата къызы бек ариу тиширыу эди. Арапча жаза, окъуй да билгенди. Жамал аны къылыгъын, халин да бек жаратып алгъанды. Жарсыугъа, юйюр къурап, бирге жыл да жашагъынчы, тиширыу ауруп ёледи. Халкъда жюрюген адетге кёре Мисир улугъа къайын къызын Абидатны аладыла. Алай ол эгечича болалмады. Жамал бла Абидат сабийлери болгъунчу окъуна айырылгъан эдиле.

Мисир улуну ючюнчю къатыны уа, айтханыбызча, Къубадийланы Мимболатны къызы Фатимат эди.

Революциягъа дери малкъарлыла бла дюгерлиле уллу байламлыкъ жюрютгендиле. Къыз бергендиле, къыз алгъандыла. Сёз ючюн, Орусбийланы Темир Исмайылны анасы дюгерли къыз эди Къарабугъаланы Мисирхан. Аллай юлгюге дагъыда айтыргъа боллукъду.

Онтогъузунчу ёмюрню аягъында дюгерли жаш Къубадийланы Мимболат бла таулу къыз Шакъманланы Къаншаубийни къызы Таубийче бир юйюрлю боладыла. Алагъа беш жаш бла эки къыз тууады. Жашла: Муха, Омар, Айбекир. Дагъыда атлары белгисиз эки жашлары. Къызла уа Фатимат бла Забида.

Эки къарындашны къанлы жаулары ёлтюредиле. Аны ачыуундан аталары да ёледи. Андан сора была бери Нальчикге кёчедиле.

Фатиматны заманы жетгенде, жашла муну тилеп тургъандыла. Алай къарындашы Муха, аланы барындан да Мисирланы Жамалны дурус кёрюп, эгечин анга береди.

Фатимат бла Жамал бир юйюр къурап, жашап башлайдыла. Алай Фатиматны Бетал Калмыков да жаратып болгъан эди. Жамал Фатиматны Калмыков Москвагъа кетген заманда алгъан эди. Ол андан къайтханлай, Жамалны тутдурады.

Мисир улу боюнунда дууа жюрютгенди. Анга ийнаннган да бек этгенди. Тюрмеде Мамайланы Рамазан бла бир жерде тургъанды. Бир жол Жамалгъа хапчукларынгы ал да, чыкъ, дейдиле. Ол, Рамазаннга бурулуп: «Дууаны хайырындан, тутмакъдан чыгъып барама. Муну ал да, боюнунга такъ. Ол сени да къутултур», - деп, дууасын Рамазаннга береди.

Ол Жамалны ахыр кюню эди. Мисир улуну жойгъанларындан сора Фатимат экинчи кере дюгерли жашха эрге чыкъгъан эди, Туганов Сафаргъа. Фатимат а Жамалдан бир къыз тапхан эди. Анга Зарият атагъандыла.

Бираздан Фатимат жангы юйюрю бла Москвагъа кетеди. Зарият анда школну бошайды. Медсестра курсланы да тауусады. Уллу Ата журт урушха да къатышханды. Андан къайтхандан сора Москва тийресинде Подольск шахарда жашагъанды, асыралгъан да анда этгенди. Аны юйюрю болмагъанды. Анасына, эгечлерине болуша жашауун ётдюргенди.

Ёмюрю Россейде, орус халкъны ичинде кетгенликге, тауча бек уста биле эди. Тукъумуна, туугъан жерине термиле ёлгенди.

Фатимат, эгечи Забида да Москвада муслийман къабырлада асыралгъандыла.