«Спортну юйретиу магъанасы уллуду, анга къыралла аллай бир магъана бергенлери да аны ючюндю»

Спорт эм физкультура бла кюрешиу сабийлеге, абаданлагъа да хайырлыды, саулукъну кючлегенден сора да, ала инсанны ниетин, халисин ариу этедиле, низамгъа, итиниулюкге, хорлай эм къытдыра билирге юйретедиле. Аланы болушлукълары бла кёп хаталы затладан сакъланыргъа боллукъду.

Республикада бокс къалай айныгъаныны,  бу жаны бла жетишимлени эм чурумланы юслеринден Къабарты-Малкъарны профессионал боксдан департаментини таматасы Гадийланы Даниял бла ушакъ этгенбиз.

- Даниял, профессионал боксдан департамент къачан къуралгъанды, анга къаллай борчла салынадыла?

- Профессионал неда олимпиада боксдан департамент - ол республиканы спортуну бу тюрлюсюнден федерациясыны бёлюмюдю.  Алгъа заманлада ала экиси да энчи структурала болгъандыла, 2017 жылда Россейни боксдан федерациясына жангы башчы – Умар Назарович Кремлев – келгенди. Ол аланы ишлерини качествосун игилендирир мурат бла экисин да бирикдирирге оноу этгенди, заман ол башламчылыкъны тюзлюгюн, кереклисин да кёргюзтгенди.

- Не жаны бла?

- Ала энчи болгъанда, хар бири да кеси жанына тартханча эдиле, бусагъатда уа байламлыкъда ишлейдиле. Сора, биригиуге дери любитель боксчуланы профессионал халда эриширге эркинликлери болмагъанды, профессионал боксха ётселе, артха къайтыргъа жарамагъанды – аллай чекле бар эдиле. Бусагъатда уа ала эки къауумда да сермешаладыла, башхача айтханда, спорт бла кюреше, кеслерине файда да тюшюредиле, Олимпиадагъа да бараллыкъдыла.

- Былайда бир затны ангыларгъа сюеме: профессионал боксну любитель тюрлюсюнден башхалыгъы.

- Бир жанындан къарагъанда, аланы араларында алай уллу башхалыкъла жокъдула, алай энчиликле уа жетедиле. Биринчиден, раундланы саны: профессионаллада боксчуну усталыгъына эм турнирни даражасына кёре  4, 6, 8, 10, 12 раунд болады, энди башлагъанлагъа 4 раунд бериледи, чемпион ат ючюн титул эришиуледе ала 12-ге дери жетдириледиле, любительледе уа жангызда 3-минутлукъ 3 раунд барды. Экинчиден, къол къапланы къалынлыкълары башхады, любительле шорты бла майка киедиле, профессионалла – жангызда шортылени. Сора, профессионал боксда ринг да уллуракъды, мында гонорарла да асламдыла. Любительле уа асламысында ахча ючюн угъай, ниет, Олимпиада мурат ючюн сермешедиле. Жорукъланы юсюнден айтханда, ала бирчадыла. Ауурлукъ къауумла экисинде да 46 килограммдан башланып, 91+ килограммгъа дери жетедиле. Былайда Умар Кремлев саугъаланы качествосун игилендиргенин да белгилерге керекди, къырал даражалы эришиуледе хорлагъанлагъа автомобильле бередиле.

Любитель боксда юйренип башлагъанла аны Олимпиада тюрлюсю къыйыныракъ болгъанын  чертедиле. Ала эришиуню аллында ким бла тюбешириклерин биледиле эм аны бла сермешге хазырланадыла, экинчилери уа хар эришиуде тюйюшлени жангы спорчтула бла бардырадыла. 

- Бизни боксчуларыбызны араларында автомобиль къытханла уа бармыдыла?

- Алыкъа жокъдула, алай ол саугъагъа жууукълаша келген умутландыргъан жашларыбыз а бардыла.

- Мен билгенликден, сиз «Боксну школлагъа» деген проектни бардырыу бла кюрешесиз, анда болум къалайды?

- Жарсыугъа, чырмаула бардыла.  Бизни жаныбыздан битеу керекли жумушла тамамланнгандыла, план хазырды, мектепледен къоранчла изленмейдиле, битеу кереклени Россейли спорт федерация кеси тапдырлыкъды. Къыралыбызда 25 регион ол программагъа кёре ишлейди, ол санда Къазан, Москва, Челябинск, Санкт-Петербург эм башха уллу шахарла.

Чырмаула уа сабийле жарау этгенде ачырла, саулукъларына чып тюшюрюрле деген сылтау бла чыгъадыла. Алай планнга кёре, мектепледе сермешле бардырыллыкъ тюйюлдюле. Белгилисича, физкультура ыйыкъгъа юч кере бериледи, ючюнчю дерсни боксдан юйретирге бёлюрге боллукъ эди. Алагъа лекцияла берилликдиле, боксну тарыхыны юсюнден айтыллыкъды. Ызы бла аны техникасына бла тактикасына юйретирикдиле. Окъуучула бир бирлерин урлукъ тюйюлдюле, снарядлада ишлерикдиле. Бу башламчылыкъны ахшы жанлары уа асламдыла, сёз ючюн окъуучула кеслерин къорууларгъа юйренирикдиле, саулукъларына да игиди. Боксдан федерациябызгъа да ахшыды – артда бизге боксдан ангылаулары болгъан адамла келликдиле, профессионал бокс бла уа 18 жылдан сора кюреширге жарайды.

- Сора спортну башха тюрлюлеринден федерацияла да ол башламчылыкъны бардырыргъа излеселе уа?

- Аны хатасы жокъду. Юлгюге, 31-чи мектебибизде окъуучуладан къуралгъан футбол команда барды, ала тюрлю-тюрлю даражалы эришиулеге къатышып, жетишимли да боладыла. Ол а сабийлеге, мектепге, республикагъа да игиди, аны аты айтылады.