Бай тирлик алыргъа – аламат онгла

Россейге  бир-бир тыш къыраллы продуктланы келтирмезге деп оноу этилгенде, айхай да, бизни халкъыбыз бир кесек къайгъылы болгъан эди - авитаминоз къоркъуу жетер деп.  Нек дегенде жылны ичинде халкъыбыз ашагъан миллион бла беш жюз минг  тонна жемишни миллион тоннасын тыш къыралладан келтирип тургъандыла.

Шимал Кавказда ол жаны бла тыйгъыч жокъду дейдиле билген адамла, фермерле уа санкциялагъа ыразы болуп къалгъандыла, ала бизге керти «саугъадыла», деп.

Ахыр жыллада регионда терек бахчачылыкъ эм тахта кёгетчилик да терк айнып барадыла. Технологияла тап къуралгъандыла. Энди россейли рыноклагъа кеси жерибизде ёсдюрюлген продукция керек болгъанда, къысха кезиуню ичинде кёп тирлик ёсдюрюрге иги онгла бардыла, дейдиле Къабарты-Малкъарда эл мюлкде уруннганла.

Бир бёлек жыл мындан алгъа республикада терек бахчачылыкъны италиялы технологиясын ишге сингдириуню юсюнден билдирген эдиле, экспертле уа ол кёз жабаргъа жораланнган проектди, деген эдиле. Элде уруннганла уа анга эс бурмагъандыла, тынгылауну басып, аз-аздан ишлерин айнытып баргъандыла. Бир кесек замандан сора тырманчыла  да алагъа къошулгъан эдиле. КъМР-ни Эл мюлк министерствосунда билдиргенлерине кёре, ёсдюрюлген тирлик республиканы халкъыны излемин артыгъы бла окъуна жалчытады - жемишле эм наныкъла бла. Аладан жыл сайын 85-90 минг тонна жыйылады. Къуру алмаладан окъуна  100 минг тоннагъа дери  жыйылады. Аллай бай тирлик 30 жыл мындан алда ёсдюрюлген эди.

   Бизни продукциябыз иги да учузду. Биз  питомникле къурагъанбыз, жемишлени эм тахта кёгетлени сакъларча мекямла ишлейбиз, пластикалы орунла къурайбыз, европалы стандартлача, дейдиле предпринимательле.  Ол мадарла, биринчиден, продукцияны кеси багъасын учузландырадыла. Экинчиден, алыннган тирлик тазады. Битимлени аурууладан бла заранчыладан дарманла бла къоруулауда Россей, башха къыралла бла тенглешдиргенде,  химия дарманланы эки кере аз хайырланады.

  Терк жетген терек бахчачылыкъ аллай файданы къалай береди? Бек алгъа айтырыгъыбыз, аллай терек бахчаны къурай туруп, зыгытлагъа хар не  жаны бла иги эс бурулгъаныды. Аланы тийишлисича сугъаргъандыла, буздан  бла къанатлыладан къоруулар ючюн, башларын сетка бла жапхандыла. Тёрели терек бахчала зыгытла орнатылгъандан сора 8-10 жылдан сора тирлик берип башлай эселе, интенсивный терек бахча уа 3-4 жылдан сора тирлик берип тебирейди.

Орта эсеп бла алгъанда, интенсивный терек бахчаны хар гектары 50 тонна эм андан да кёп жемиш береди, тёрели терек бахчаланы хар гектары уа жаланда 10-30 тонна тирлик берип тургъанды.

 Экспертле  этген тергеулеге кёре, Къабарты-Малкъарны къоншулары да жемишле эм тахта кёгетле ёсдюрюу эришиулеге тири къатышсала, юч жылдан сора  Шимал Кавказ  жемишле бла къыралны жарымын  жалчытырыкъды.