Жангылыргъа эркинликсиз

Республикалы клиника больницаны лабораториясыны таматасыны юсюнден жазарымы   бир ненча адам тилегенди. Шалушкадан Габаланы Кезибан а ол тиширыуну адамлыгъыны юсюнден айырып айтханды.

Кёпле аллай уллу махтау салгъан ким болур деп, мен Республикалы клиника больницаны лабораториясына барама. Артыкъ уллу болмагъан, жарыкъ, тизгинли кабинетде ёсюмлю, къарачач тиширыу олтуруп, къагъытлагъа уллу эс буруп къарай эди.

«Кечгинлик, манга Созайланы Мариям керекди»,- дегенимде, ол: «Менме, тынгылайма, не жумушугъуз барды?»- деп,  ёрге турады. Мен а: «Сени бла танышыргъа келгенме. Бир ненча адам сени юсюнгден газетге жазарымы  тилегендиле»,- дегенимде, ышарып: «Аллай бир мен алагъа не ахшылыкъ этгенме?»- деди. Сора экибиз да, олтуруп, тынгылы ушакъ этдик.

Жаппуланы Солтан-Хамитни къызы Созайланы Мариямгъа ол лабораторияда ишлеген  бир ненча жылны ичинде жюрек ыразылыкъларын билдирген адамланы саны бек кёпдю. Ол бери 1984 жылда келгенди.  Бек алгъа таулу къыз медицина училищени къызыл дипломгъа бошап, республиканы эндокринология диспансеринде медсестра болады. Артда уа, Къабарты-Малкъар къырал университетни биология  бёлюмюнде заочно окъуй, Тырныауузну больницасыны хирургия бёлюмюнде ишлейди.

Республикалы клиника больницада уа врач-лаборант эди. Борчун тынгылы толтургъан, бийик билими да болгъан  специалистни 2008 жылда лабораториягъа  таматагъа саладыла. Бусагъатда аны къолунда къыркъ эки адам ишлейди. Мариям  тутхан ишинде бир заманда да уллу кёллюлюк этмегенди. Ол барындан да алгъа келир,  ашыгъып да кетмез.

-Лаборантларыбыз- медсестраларыбыз сагъат сегизге угъай, андан иги да эртте келедиле. Саусузла ауузланнгынчы, аланы анализлерин алыргъа керекдиле.  Аны ючюн а хар кереклери да жыйышдырылып, хазыр болуп турургъа тийишлиди. Мен да, бирсиле да юйренип къалгъанбыз, танг белги бергенлей, бери жетерге,- дейди Мариям.

Ол кеси да лаборант болгъанда, эртте келиучю эди. Артда уа бары да андан юйреннгендиле ишге жууаплы кёзден  къараргъа. Больницада кюн сайын 500-700 анализ этиледи. Ала уа кёп тюрлю ауруула бла байламлыдыла.

- Сиз тинтген  анализлени тюзлюгю уа къаллай бир  процент болады, -деген сорууума Мариям бир юлгю келтиреди: «Бир жаш бизни эсеплерибизни   алып, Германиягъа элтгенди. Алада болгъан аппаратураны эсге алып айтсакъ, башхалыгъы жаланда бир единица болгъанды. Ол а бек иги кёрюмдюдю.

Лабораторияны таматасы бир заманда да ауазын кётюрмейди. Къууанчларында, бушууларында да коллегалары бла биргеди. Алай иш - кеси жеринде, шуёхлукъ да - энчи болургъа керекдиле. Ол аны бир заманда да унутмайды. Кёргюзтмей, юйретмей, ол аладан  бир зат да сурамайды. Лаборантланы жумушлары къыйынды, алай эригиулю да тюйюлдю.

Мариям кесини коллективи, больницаны онсегиз бёлюмюнде саусузла ючюн да жууаплыды. Андан сора да, мында экстренный лаборатория барды. Аны борчлары да тынч тюйюлдюле. Анда ишлегенлени хатасындан анализле тапсыз неда терс этилгендиле, кечигип келгендиле деп, бир кере да тырман этилмегенди.

Андан сора да, ол республиканы Саулукъ сакълау министерствосуну штатда болмагъан лаборанты-специалистиди. «Къолгъа алгъан ишинги жюрегинг ыразы болурча этерге керекди. Ол къууандырмай эсе, мен ахшы зат тындыргъанма деяллыкъ тюйюлме»,- дейди.

Ол баш иеси Алим бла юч сабий ёсдюргендиле. Тамата къызы Жамиля Москвада Къырал управление университетни,  ызы бла уа  аспирантураны да жетишимли бошагъанды. Элдар да ол университетни информатика факультетинде окъуп чыкъгъанды. Жаннета уа  къыралны ара шахарында Сеченов атлы биринчи медицина университетни бек иги белгилеге бошагъанды. Ала бары да бирер жерде урунадыла.

«Къуш уясында нени кёрсе, учханында аны этер» дегенлей, Мариям да сабийлерине юлгю болгъанлай келеди. Аны бла бирге уа ишинде да жетишимлиди, хар не жаны бла да тизгинлиди. Ол затлагъа аны анасы Захират юйретгенди. Гитче заманында уа къызчыкъ илишан атаргъа бек сюйгенди. Анга уа тамата къарындашларындан юйреннген эди. Аланы жете баргъаны аскерде къуллукъ этерге хазырланнганды.

Гитчелигинде, жашлыгъында да чыныкъгъаны аны артда жашауунда, ишинде да жарагъандыла. Ол Саулукъ сакълау министерствону грамоталары, бюсюреу къагъытлары бла кёп кере саугъаланнганды, «2010 жылны бек иги врачы» деген атха да тийишли болгъанды. Ол а ишлеринде  жангы амалла сингдиргенлеге бериледи. Медицинада кёп жыл махтаулу ишлегени ючюн 2011 жылда анга «Къабарты-Малкар Республиканы сыйлы врачы» деген ат аталгъанды.

Жаппуланы къыз «Саулукъ сакълау» миллет проектге кёре социал магъаналары болгъан ауруула бла байламлы биохимия тинтиуле бардырыу жаны бла кабинет ачады. Анда ёпкелери ауругъанланы, ишде  ауруу  тапханланы, дагъыда алагъа ушашланы анализлерин тинтедиле.