Унутулмагъан игилик

 Ариу юйюрде ёсюп, жашаулары да къайгъысыз ётген къызланы кёбюсюню къадарлары сейир къуралгъанына кёпле шагъатбыз. Аллайлагъа къарай, тиширыу тёзмезлик дунияда хазна зат болмаз деп келеди кёлюнге. Мариямны жашауу анга юлгюдю.

Узакъ эллени биринде ёсген къыз университетни биринчи курсунда окъуй эди Махмуд бла танышханында. Ол кезиуде анга жаланда 18 жыл бола эди. Жаш а андан 7 жылгъа тамата. Шахарны орамларындан бири бла къууанчлы хапар айтып баргъан къызланы ызларындан жетген жашла, аланы таулула болгъанларына бек къууандыла. Танышыр муратда студенткала бла тенглешип, ушакъгъа къошулдула. Мариямны къарамы жашладан бек бийик эмда чырайлы Махмутда тохтады. Ол аны эслегенин сезгенлей, къыз кёзлерин жерге жиберип, къызарды. Жашла аланы тургъан фатарларына дери ашырдыла. Тенги Мазан Махмутдан къайсын жаратдынг, деп сорду. Алай жууаб а алалмады. Махмут кёп болмай  айырылгъан эди биринчи юйдегиси бла эм жангыдан юйюрлю болур акъыллы тюйюл эди.

Бир ай чакълы озгъанлай, ол университетге Мазаннга тюберге келип, терек салкъынында сюелип сакълап тургъанлай, Мариямны ашыгъып келгенин кёрдю. Узакъдан башы бла саламлашып, аны къарамы бла ашырды. Къыз а анга тюбегенине къууанып, аякъ тюбюнде чёп сынмагъанлай, дерсге чабып кирди. Аны бу халда артыкъ кёрмеучю тенг къызлары сылтауу неде болгъанын сордула. Ол Махмудну кёргенин айтды.

- Да туура къачырыргъа айтхан болур ансы, бек къууанч тыпырлыса, - деди Зулайха.

- Къаллайла жаншайса, - деп ачыуланып, къыз, лекциягъа эсин бёлдю.

Къалай алай болса да, жарым жылдан, Зулайха айтхан керти болуп, Мариямны эрге къачырады жаш. Махмуд шахарчы болгъаны себепли, къызны жууукълары аны юсюнден артыкъ кёп хапар билалмагъан эдиле. Бирични юйюрю, къызчыгъы да ёсгенин а ол жашыргъан эди.

Эки жылдан юйюрде жашчыкъ тууады. Мариям кесинден насыплыгъа адамны санамай эди. Университетде да академиялы отпуск алып, юйюр къайгъылы эди. Кюнлени биринде, Махмуд да ишде болгъанда, сюд приставла келип, баш иесини сабийини аллында ахча борчу болгъанын билдиредиле. Сёз не сабийни юсюнден баргъанын иги ангылаялмай, ол эрини ишден келирин ашыгъып сакълай эди. Ол кюнча заман тынч баргъанын бир да сезерге тюшмегенди анга.

Сагъат жетиге ишлеп, Махмуд бир кесек ичерек да болуп келди юйге. Ол босагъадан атлагъанлай, Мариям болумну юсюнден хапар сорду, алгъадан юйюрю болгъанын нек букъдургъанын да билирге сюйдю. Жаш а кезиулю кере кесинден жууаплылыкъны атды.

 - Ол сабий меникиди деп толу айталлыкъ тюйюлме, - деп къысха чертди ол.

Алай быллай тюрлю жууап аны жюрегине хошлукъ салмады. Марьям андан ары бу соруугъа бир кере да къайтмады. Эрини орнуна ол сабийге алиментлени кеси тёлеп башлады. Аны сылтауу уа босагъасында энтта да приставланы кёрюрге сюймеуде эди. Ата-анасы берген ахчачыкъны ол неге да жетишдирирге кюрешгенди. Сабийи ёсерек болгъандан сора, окъуун да заочно бошап, ишге чыгъады.

Заман бара баргъанда эри бла аралары суууп, юйюрде жылыу къалмай тебирегени аны бек жарсыта эди. Алай ата юйюнде да аны биреу да сакъламай эди. Юйюрленмеген эки къарындашы, ата-анасы да къызлары къайтып келсе бедишге саналлыгъын анга эртте ангылатхан эдиле. Аны себепли, аманны кебинден, Марьям юйюрюн сакъларгъа кюрешди. Махмуд а абадан бола баргъаны сайын, осал къылыкълы, сёзю бла да къуру да чимдигенлей тура эди. Эсине тюшген къадарда уа кюнле-кечеле бла юйюне жыйылмай да тура эди.

Анасын жилямукъларын сылай тургъанлай кёп кере кёрген Ахмат а кесине сёз берген эди ёсюп, уллу болса, атасына ушамазгъа. Марьямны насыбы да ол эди. Жашы бир заманда кёлюне тиймегенди, айтханын этгенди.

Махмудну къызы ючюн тёлеген алимент ахчаланы чеклерин а ол бирин къалмай жыйып тургъан эди. Сора аны 18 жылы толгъан кюн, аланы элтип эрини къолуна тутдурду. Ол а:

- Да ким тилеген эди сенден бу къадар ахчаны ары ётдюрюп турурунгу. Менден да сормай, - деп, чеклени бир жанына атды.

Сау бол дерни орнуна аллай жууап алгъан тиширыу жашауу, кеси да ыспассыз болгъанларына толусунлай тюшюнюп, айырылыргъа таукел болады. Ол таныгъан, ол сюйген Махмуд жокъ эди эрттеден да. Бюгюн а аны алайлыгъына Марьям ахыр кере тюшюндю. Жашы бла сёлешип, айырылыргъа таукел болду. Ахмат да анда башха тенглерича, жылыу кёрмеген эди. Ол аны бла заманын ётдюрюрге бир да излемегенди. Аны себепли, ансыз къалса да, артыкъ уллу тюрлениу боллукъ тюйюл эди аны жашауунда.

Алай бла, 15 жыл юйюр жашаудан сора, Марьям жашауун жангы ызда къураргъа кюрешип, ахшыгъа бла игиликге ийнаныулугъун тас этмегенди. Махмуд а бир ненча кере да келип, жангыдан къошулургъа сюйгенин билдирген эди. Болсада  андан хайыр чыкъмазлыгъын ангылагъандан сора, ахырысы бла да къатыны бла сабийи болгъан жерге басмай къалгъанды.

… Бир эрттен а Марьямны телефонуна белгисиз номерден звонок келеди. Ол «скорыйден» эди. Доктор Ахмат ууланнган этгенин билдирип, терк жетерин тилейди. Ана жалан аякъ чабып жолгъа чыгъады. Алай киши тохтамайды анга.  Тиширыуну амалсызлыгъын кёрюп жаланда бир машина тохтайды. Аны жюрютген къыз не болгъанын соруп, айтхан жерине дери жетдиреди. Сора биргесине больницагъа да кирип, ол эс жыйгъынчы турады.

Доктор чыгъып жашны тукъуму бла жууукъларын излегенде, къыз да сескенеди кеси тукъумун эшитип. Марьям иги ангыламайды ол кезиуде аны келтирген къыз Махмудну къызы болгъанын. Жашыны хали игирек болгъанын эшитгенден сора, ол къызгъа айланып ыразылыгъын билдиреди.

-  Да биз бир тукъумданбыз да сора. Мени атам Махмудду. Алай мен аны бир да кёрмегенме. Ала анам бла мен гитчечиклей айырылгъан эдиле. Болсада бу машинаны манга анам ол манга ётдюрюп тургъан ахчагъа алып бергенди, - дейди ол.

Ол кезиуде Марьям ангылайды Аллах аны тюзлюгюн унутмай, аллына болушлукъ халда жибергенин. Игилик этгеннге игилиги бир кюнде къайытмай къалмайды…

Къасымланы Аминат.
Поделиться: