Къайгъы сёз кёзбау тюйюлдю

Мен кёре келген заманладан бери адамы ёлген аны садакъасын, ашын да къолундан келгенича этеди. Бирле  азыракъ да эте болурла, аны ючюн аланы сёзлерин этерге жарамайды. Бир бирлерине эришип кюрешгенле да бардыла. Бирле хуржунлагъа омакъ кружкала, табакъла саладыла, башхала целлофан пакетлени орунларына челекле къурашдырадыла. Мен аны терсге санайма, тышындан къарагъаннга да бек эриши кёрюннген сунама.

Андан сора да, къайгъы сёзге баргъан бир-бир адамла кеслерин тюз жюрютмейдиле. Эр кишилени айтсакъ, ёлгенни къаршы жууукълары да бир жерде олтуруп алай къайгъы сёз алыргъа керекдиле. Аланы бирлери бахчада, башхалары жапма тюбюнде, не арбазны бир къыйырында, не тышында сюелип, ушакъ этедиле. Таныгъан адамларын кёрселе, бир бирлерин къучакълап, бирсилени да къаратып: «Къалайса, не ишлейсе, эрттеден бери да кёрмегенме, сабий-балий а игимидиле, тапмыдыла»,- деп, озгъан заманладан башлап хапар соруп тебирерле.

Неда эфенди дууа окъуй тургъанына да къарамай, экеу-ючеу болуп, бир жанлыракъ турурла да, тютюнню букъулатып тебирерле, алайда тургъан жарым сагъатда тютюн ичмей тёзалмазлыкъча. Адамларыбызны дууагъа не кийимле бла келгенлерин да айтмай болмайма. Энди башын жапхан адет кетип баргъанча кёрюнеди. Артыкъда жаш адамладан кёплери къалпакъсыз, бёрксюз келип, дууа тутдурадыла. Ол- бир жаны, экинчиси уа, бирле малларына къарап чыкъгъан кийимлери бла келип къаладыла, къалпакъларында, имбашларында да бичен, салам кесеклени да къакъмай. Жашла уа спорт кийимле бла жюрюйдюле аллай жерлеге. 

Тиширыуланы араларында да бардыла къайгъы сёзде кеслерин тапсыз жюрютгенле. Отоугъа кирселе аны къабыргъаларын, терезелерин, ундурукъларын кёзлери бла тинтип турадыла, юйден чыкъгъандан сора уа сёз этедиле. Мен ангылагъаннга кёре, адам аны бла кесине уллу гюнях алады. 

Къайгъы сёз ол кёзбаулукъ тюйюлдю. Ёлгеннге жюрегингден жарсымагъан, аны дууасына, къайгъы сёзюне да нек барады?

Ёлгени болгъан юйде аш жюрюуню юсюнден да айтмай болмайма. Бир жол узакъ тауэллерибизден бирине къайгъы сёзге барабыз. Жолда эки сагъат чакълы бардыкъ, аллай бир да анда олтурдукъ. Эки нёгерим да – саусузла, кёп ашамай турургъа алагъа чыртда жарамайды. Алай бушууу болгъан юйде азыкъ айланмады. Юйюбюзге къайтханыбыздан сора, ол эки тиширыу да къаты аурудула, бир юч кюнню тёшекде жатып турдула. Хау, ёлгени болгъан юйню келген-кетгенни ашатхан тюйюлдю къайгъысы, алай къоншула уа бу ишде сакъ болургъа керекдиле.

Бир жол  кёргениме уа жюрегим бир бек къыйналгъанды. Жаш тиширыу ёледи, эки гитче сабийи къалады. Фатарны эки отоуундан уллурагъында ол ёлгенни анасы тарала турады, аны аллында - уллу стол салынып, анда уа конфет-къалачдан, тыш къыраллы кёгетледен, ашарыкъладан – топпа-толу. Ала уа ариу сауутлагъа салынып, омакъ жарашдырылып. Торт кесеклени кёргенимде уа, тоймуду бу деп, бютюнда ачыуум чыкъды. Сора келгенни столгъа олтуртадыла да, жёрме, сохта болсун, башха ашарыкъланы ташыйдыла аяусуз. Не бек кюрешдиле эселе да, олтуралмадым, ашагъаным тамагъымдан ётерик тюйюл эди.

Кёбюсюнде динден арталлы да ангылаулары болмагъанла аны жорукъларын бузадыла.  Уллу къууанчха хазырланнганча, малла союп, аш къангаланы жасап кюрешедиле. Ол а динде айтылгъаннга кёре дурус тюйюлдю. Ёлгеннге сууап болур ючюн садакъаны керекли жерине жетдирирге керекди, дейдиле эфендиле.

Бизни бир къауум адамыбыз, бушууу болгъан юйню арбазына киргенде, алгъа салам бередиле,  андан сора дууа этдиредиле. Аны юсюнден Ахматланы Назир хажи былай айтады: «Аны Аллахдан эмда файхампардан иги бирибиз да билмейбиз. Ала айтханны этсег а, бек алгъа салам берип, артда дууа тутдурургъа, аны кибик башха жумушну да этерге керекбиз. Дууадан кетерге башлагъан адам, муслийман халда кетеме дей эсе, салам берип, алай кетерге керекди. Къалгъанла уа аны саламын аладыла, анга да салам къайтарадыла». 

Ёлген адамны юсюнде жумушланы хар ким да онгуна кёре эте болур, алай къолумдан келеди деп, шериатда болмагъанны этерге керекмиди?  «Хар элни къой союуу башха» дегенча болмагъанлай, динибиз бир эсе, аны жорукълары да хар бирибизге борч эселе, сора жашауда кюн сайын тюбеген айырылыкъла къайдан чыгъадыла? Алгъын миллетибиз ариу адетлери, къылыкълары бла дуниягъа айтылып тургъанды. Ол ариу къылыкъла шериатдан алынып, алай жюрюгендиле. Бюгюнлюкде уа, жарсыугъа, ала къала барадыла.  Битеу бу оюмларымы жаздыргъан манга миллетим ючюн къайгъырыуду. Жашны, къартны да жашауу сыйлы Аллахны къолундады. Ажымдан Аллах сакъласын! Уруш болмасын, жер тепмесин, уллу жел урмасын, миллетибиз къыйынлыкъ кёрмесин!