Бурулмагъан сюймекликни баяны

Эссе

Талай жыл мындан алгъа, ма бюгюнча бир ариу кюн, терек чапыракъланы шыбырдагъанларына да тынгылай,  олтурдум. Жаш эдим, жарыкъ умутларым бла. Кесим да билмей, зат сакълагъанча, бираз турдум.

Ингир ала жууукълашды. Кюн да таула артына ауа, ахыр таякълары бла къаяланы тёппелерин къызарта башлагъанды. Юйге кетер акъылда, ёрге тургъанлай, сени кёрдюм.

Юсюнгде акъ жыйрыгъынг, тюз да жаз  башы гебенекге ушаш. Аякъларынгы да бир женгил ала, жарыкъ макъам да айта келе эдинг.

Артда  билген  эдим  сен ол кюн окъуугъа киргенинги. Кёргенлей окъуна, жеримден тебалмай, аралып къалдым. Мени уа къатыма жууукъ келгенден сора эслединг. Ышарып, терк-терк атлап кетдинг.

Андан сора хар кюн сайын келе эдим сени кёрюр умутда алайгъа. Узакъдан къарап эслесем, сёлеширге базынмай, кетип турдум. Бир жол а базындым. Кёргенлей окъуна аллынга чабарыгъым келди. Болалмадым, санларым къымылдамай, аякъларым жерлеринден тепмедиле. Келе тургъан жолунга къарагъанлай къалдым.

Сен а къатыма жууукълашдынг да, къарамынгы да жерге ийип: «Мен Зухурама»,-деп къолунгу узатдынг. Тюшюмде сунуп, ийнаналмай турдум.

Биринчи  тюбешиуюбюзню юсюнден кёп сагъыш этген эдим,  былай айтып башларма деп. Алай бир зат да эсиме келмеди. Жаланда жашагъан жеринге дери ашыргъан эдим.

Сен шахаргъа кийим тикген усталыкъгъа окъургъа  деп келген эдинг. Къыз нёгерлеринг бла, фатар тутуп, анда жашайсыз. Ол усталыкъ эрттегили муратынг болгъанын да айтыучу эдинг. Биринчи тикген кёлегинги да манга саугъа этдинг. Ол бюгюн да турады менде.

Мен аскер къуллугъуму бошагъандан сора къурулушчу болуп, ишге тохтадым. Таш къаларгъа, юй ишлерге юйрендим. Эки узакъ элден келип, бир бирге алай тюбедик. Къалай насыплы  эдик биз ол заманда.

Андан бери кёп жылла оздула. Биз ахыр кере кёрюшюп айырылгъанлы бери. Мен а сени унуталмайма. Унутхан да къалай этейим. Къыш кече жылытхан от жагъаны жылыуун къалай унутхун? Сен къарангы кечеми жарытхан айым эдинг.

Бюгюн да мингле бла адамланы арасында бир къарагъанлай танырыкъма сени. Кёзлерими къыссала окъуна тауушунг бла билирме.

Арабызда уллу сюймеклик туугъан эди. Мен сенсиз, сен да менсиз болалмай тебиредик. Экибиз да бир болургъа оноу этдик. Жаш жюреклени ариу, таза умутлары.

Алай къадар кесича оноу этди. Санга арлакъда жашау къураргъа буюрду. Мени уа башха жол бла жиберди. Ортабыз артыкъ  узакъ да тюйюл эди. Болсада кёп заманны ичинде, жангыз бир кере окъуна, тюбешмкдик  да. Узакъдан окъуна бир бирни къарап кёрмедик. Не тюрлю къадарыбыз бар эди бизни.

Эсингдемиди, бир жол паркга баргъаныбыз? Байрам кюн эди. Адам да кёп. Къолларыбыздан да тутуп, аланы да силкиндире-силкиндире, жол бла ёрге барабыз. Нек эсе да, хар тюбеген бизге къарай эди.

Ол эки къартны айтханын а унутханмыса? Бара тургъан жерибизде тохтатып, кимле болгъаныбызны да соргъан эдиле. Да? Артда уа ызыбыздан кёп къарап турдула. Баям, ала да кеслеринде болгъан озгъан бир ариу кезиулерин эсгере  болур эдиле.

Жаныуарла тургъан жерге къайтдыкъ да, сен а маралла тургъан жерге бурулдунг. Къолунгу узатып, аладан бирини башын сыладынг. Ол да сенден кёзлерин алмай къарап тура. Мен а къолунгдан тутуп алып кетдим. Кесимден башха санга кимни да къарарын сюймедим.

Хар зат да алай тап бара эди. Бар эди сюймеклик, ариулукъ, жашлыкъ. Заман озду, бизге уа не къалды? Жашлыкъ кетди, аны бла бирге ариулукъда. Узакълагъа кетдиле экиси да, энди ала бир заманда къайтмазла ызларына.

Сюймеклиг а, мени тас болгъан сюймеклигим. Ол а жара къойду, жюрек жара, къаллай бир эсгере барсам да, аллай бир ачыта, аурута баргъан жара.

Мен акъсакъалгъа соргъан эдим: «Сюймеклик жара неди»,-деп. «Аны заман сау этер»,-деген эди ол, кёз къарамын да узакъгъа ата. Да сора алай эсе, заман оза баргъанлыкъгъа, жюрегим нек сау болмайды, бекден- бек нек ауруйду, нек ачыйды?

Жылларым келе, жашау жолуму  юсюнден кёп сагъыш этдим.  Сагъышларымы алларында уа хар заманда да сен. Унутайым дедим сени. Кёп кюрешдим болалмадым.

Айтчы, кюн таягъынча, сюйген жашны таза муратыча къарангы кечени жарытхан ай суратча ариуну къалай унутхун?

Сенден айырылгъанлы кёп жылла озгъан эселе да, къум тюзледе жолоучу сууну кюсегенлей, бюгюн да излейме сени.

Къолларымы жайып, къысайым къоюнума деп, аллына чапдым да, къучагъымда уа ауанасы къалды… Суусабымы къандырайым деп кезлеуге ийилдим да, аны уа сууу думп болуп къалды.

Ол кюн биз кеч айырылгъан эдик. Ингир ала ойнай-кюле, жашау жолубузгъа ахшы муратла сала, сен жашагъан жерге келдик. Къолларыбыздан да тутуп, кёзлерибизни бир бирден айыралмай кёп сюелдик.

Жюрегимде болгъан айча, кюнча жулдузлача сюймеклигими санга айтама дедим да, тамагъыма бир тугул тирелгенча болуп, ауузумдан сёз чыгъаралмай бираз турдум.

«Мен сени бек сюеме. Сенсиз манга жашау жокъду. Кел жашауубузну бирге этейик. Аны жолунда бирге барайыкъ. Къууанчымда, жарсыуумда да сен къатымда болурунгу излейме»,-деп айтырыгъым келди.

Сен а: «Сёз керекмейди, кёрюп турама. Мени жюрегимде да сенсе»,-дегенни айтып, юйге терк къачып кетдинг.

Андан сора биз хар кюн сайын тюбеше, бир бирибизден тансыгъыбызны ала турдукъ.

Заман терк озду. Сен окъууну бошадынг. Санга юйге барыргъа тюшдю. «Терк окъуна  ызыма къайтырма деген эдинг. Алай сенден  эсе хапарынг алгъа жетди. Ананг къоймай, элигизде эрге бергенди, дедиле.

Аны эшитгенде,  жюрегим бир бек ачыды. Кёкюрегиме бир уллу бичакъ чанчылгъанча болдум. Алай ачыу этдим, башымы къабыргъагъа тюйсем да, кесиме жер табалмай эдим. Не этерге билмедим. Чабама дедим да, - къайры? Жарсыууму айтайым дедим да, - кимге?

Жаланда сен эдинг мени жюрегимде. Аны да менден сыйырдыла. Жарыкъ кюнюм къарангы болду.

Нек болду алай? Сюйген мен этдим, ийнакълагъан а башха. Мен кесим къараргъа керек эдим сени кёзлеринге, чачынгы сыларгъа.  Хар зат да терс болду.

Билмей тургъанлай келдинг да, жюрегимде сюймеклик от тиргиздинг. Жазгъы  кюнча бетими жарытдынг. Сора чачымы сылаучу эрттен аяз кибик, думп болуп кетдинг, кёкде жаннган жулдузча.

Кимди терс? Жаланда кесим. Заманында эталмадым ишими. Нени сакълай эдим мен? Не зат тыя эди? Сени сюйгенинги биле тургъанлай нек ашыкъмадым насыбыма?

Къадар да аны дертин жетдирди манга. Энди уа сынсыйды жюрегим таукелсизлигим ючюн. Огъесе жылла бла сени ашырып, тамбла уа тюбешип-алаймы жашар эди умутум.

Угъай, алай болур амалы жокъду. Биз бирге болургъа керекбиз. Ашыкъмагъыз, тохтагъыз. Хар зат да тохтасын. Терекле чакъмасынла, кырдыкла ёсмесинле, чыпчыкъла жырламасынла.  Чучхурлада суула саркъмай турсунла.Заман,  сен а артха  къайт. Мени жашлыгъыма, мени узакъда къалгъан жашлыгъыма.

 

Османланы Хыйса.
Поделиться: