Окъуучулары аны бюгюн да жюрек ыразылыкълары бла жокълагъанлай турадыла

Устаз усталыкъны сайлап, анга артда кертичилей къалгъанлагъа хурмет этгенлей турлугъунг келеди. Бютюнда, жылдан-жылгъа угъай, кюнден-кюннге окъутууда жангычылыкъланы кёргенлей турсанг.

Биз къайсы бирибиз да ата-анабыздан сора педагогларыбыздан юйренебиз ахшыны-аманны айырыргъа, билимни жашырынлыкъларына да. Бирде уа юйде окъуна билмейдиле класс башчынг билген тасхаларынгы.

Тау эллерибизде ёсюп келген жаш тёлюню окъутууда, тюз жолгъа салыуда, айхай да, кёплени барды къыйынлары. Аланы араларында оруслу  устазланы орунлары да энчиди десек, баям, инсанны жанына тиерик  болмакъ. 

Тёбен Чегемни битеулю билим берген школун 1971 жылда тауусхан жашла бла къызла да аланы класс башчыларын, огъурлу тиширыу Валентина Кравченкону (Клюшкинаны), ала мектепни бошагъанлы анча жыл озгъанына да къарамай, эслеринде тутадыла. Хар заманда да жылыулукъ бла, сюймеклик бла эсгередиле эмда жокълайдыла. Бюгюнлюкде ол бизни республикада жашамай эсе да, аны бла къагъыт жюрютедиле, къонакълыкъгъа баргъанлай, кёлюн кётюргенлей турадыла. Окъуучуларыны билеклик этиулери, аны унутмагъанлары уа, Валентина Васильевнагъа кюч-къарыу да берип, алгъа таукел къаратадыла.

Аны къадары тынч да тюйюл эди. Нальчикде туугъанды. Къызчыкъгъа эки жыл толгъан кюн 1941 жылда атасы урушда жигитча жан береди. Анасы ауушханында эсличик болса да, сабий эди, онекижыллыкълай экисинден да ёксюз къалады. Гитчеликден да билим алыргъа талпына, школну тауусханындан сора эм алгъа Къалмукъда эл мюлк техникумну бошайды.

Баям, адабият сёзге, чыгъармачылыкъгъа сюймеклиги къойгъан болмаз эди. Ызы бла уа Пятигорск шахарда Лингвистика университетге киреди. Андан а распределение бла Тёбен Чегемни мектебине немис тилден окъутургъа келеди.

Алай бла Къабарты-Малкъарда 30 жылдан аслам заманны сабийлени тыш къыраллы тилге юйретгенди. Андан тышында да, къолу бла кёп затны этерге, тепсерге, жырларгъа да хунери болгъаныны хайыры бла тюрлю-тюрлю кружокла ачып, сабийлени заманларын зырафына кетермезлерине эс бургъанындан сора да, аланы искусствону тюрлю-тюрлю ызларына сейирлерин ачханды.

- Биз биринчи выпуску болгъанбыз. Бешинчиден башлап онунчугъа дери ( ол кезиуде алай эди) окъутханды. Ол профессионал болгъаны бла чекленмей, халал, ачыкъ, гитчеге, уллугъа да кесини тенгича болалгъан адамды. Бюгюнлюкде биз да абадан тёлюге къошула башлагъан эсек да, аны биринчи дерсин, кесин да унутмайбыз, - дейди окъуучуларындан бири Беппайланы Фатима.

Огъарыда сёзге сюймекликни юсюнден бошдан сагъынмагъанбыз. Алайсыз тилге юйренирге, анга башхаланы тюшюндюрюрге да тынч тюйюлдю. Андан сора да, Валентина Кравченкону назмула, хапарла жазаргъа хунери болгъанын чертирчады. Аны тизгинлеринден Къабарты-Малкъаргъа, аны тийрелерине, бютюнда Чегем ауузуна сюймеклигини тазалыгъы сезиледи. Чыгъармалары уа «Талоны на жизнь» китапчыгъында (2013 ж.), «Новопавловское утро» эм башха газетледе басмаланадыла. Аланы окъуй, авторну халаллыгъын, ачыкъ ниетлилигин бютюн сезесе. Ол «Лира» адабият биригиуню да келечисиди. 

Аны къадары тынч болмагъанын да айтханбыз. 1990 жыллада бизни республикадан Новопавловск шахаргъа кёчеди. Анда профессионал училищеде преподаватель, завуч болуп да тургъанды. Огъурлу тиширыу бюгюн да иш юсюндеди. Андан сора да, ахшы юйюр ёсдюрген ана эм ыннады.

Жарсыугъа, анагъа баласын асырагъанны ауурду къыйынлыгъы. Валентина Васильевна да жашы Игорьну ажымлы тас этгенди. Анга жоралагъан «Ночь за окном» чыгъармасын окъугъан ангыларыкъды аны жюрек инжилиулерин.

Ма аллай къыйын кезиулеринде анга окъутханлары билеклик этгенлей тургъандыла. Аланы къайгъырыулукълары, ариу, жылы сёзлери, хурметлегенлери анга андан ары жашаргъа кюч-къарыу да бергендиле.

Байрамлада, Устазны кюнюнде да аны юйюнде кёп адам жыйылады. Алай ол аланы къонакъланыча угъай, кесини ёз сабийлеринча кёреди. Тёбен Чегемни орта школуну выпускниклери Новопавловскда жашагъан преподавательлерин жокълагъанлай, къууандыргъанлай турадыла. 

Ала, ол ахшы тёрелерин бузмай, огъурлу тиширыуну къууандырыргъа излейдиле. Кертиди, аллай чакъла хычыуундула, кёп затны да эсгертедиле. Валентина Кравченко уа, аланы ашыра туруп, кёз жашларын букъдурургъа кюреше, эндиги тюбешиуню юсюнден сагъыш этеди…

Сурат озгъан ёмюрню 60-чы жылларында алыннганды.

 

Трамланы Зухура.
Поделиться: