Федерал законла жууаплылыкъны къатыландыргъандыла

Июньда  бир ненча федерал закон кючюне киргенди, ол санда сотовый байламлыкъгъа роуминг кетерилгенди, цифралы телевиденияны сингдириуню ючюнчю бёлюмю башланнганды.  

Роуминг кетерилгенди

Алай бла жайны биринчи кюнюнден башлап битеу къыралда да миллет роуминг кетерилгенди. Энди мобильный телефондан Россейни  къайсы субъектине  сёлешгенде да,   багъала бир боллукъдула.  «Связьны юсюнден» федерал законнга ол жаны бла  тюрлениуле 2018 жылда 27 декабрьде къабыл кёрюлген 527-ФЗ номерли законнга тийишлиликде кийирилгендиле.  

Документни жарашдыргъанланы акъылларына кёре, алай бла бир субъектден башхасына жууукъларына, танышларына сёлешгенде, связьгъа къоранчла  азайырыкъдыла.   Парламентарийле Евросоюзда связь ючюн багъала бир болгъанларын белгилеп, Россейни бла Беларусьну араларында да роумингни кетериуню юсюнден сагъыш этедиле.

Финанс  омбудсмен

1 июньдан машиналагъа страховкаланы жарашдыргъанда водительлени сейирлерин сакълагъан финанс омбудсмен ишлеп башлагъанды. Россейни автомобилистлерини союзундан ангылатханларыча, машинаны иесини бла страховка жарашдыргъан компанияны араларында даулашла болсала, сюдге барыр кереклиси жокъду. Битеу сорууланы финанс омбудсмен бла бирге тамамларгъа боллукъду. Бу къуллукъгъа уа Виктор Климов тийишли кёрюлгенди.   

Жангычылыкъ юч жанына да файдалыды. Биринчиден, къыралгъа. Сюдлеге берилген документле азыракъ боллукъдула. Аны бла бирге уа машинаны иесине сюдге дау хазырлар, ёкюлню табып, анга къоранчла этер кереклиси жокъду. Страховкаланы хазырлагъан компанияла  уа сюд тёлеуледен эркин этиледиле.

Финанс омбудсменнге къачан тарыгъыргъа боллукъду? Машинаны иеси кемчиликни юсюнден страховкала жарашдыргъан компаниягъа  тарыгъып, андан тохташдырылгъан болжалда жууап келмесе, неда   тилекни тамамларгъа унамай эселе, шартла финанс омбудсменнге белгили этиледиле.  

Ал кезиуде бу жангычылыкъ ОСАГО системада борчлу  халда кийириледи, 28 ноябрьден а   страховкаланы башха тюрлюлери да ол халда тамамланырыкъдыла. 2020 жылда 1 январьдан микрокредит организацияла бла даулашлы сорууланы да финанс омбудсмен тинтирикди. 2021 жылдан сора   бу системагъа банкала, энчи иели пенсия фондла, ломбардла да бойсунурукъдула.

Машинаны тюрлендириу

Энди машинаны конструкциясын, тыш сыфатын тюрлендирген къыйын боллукъду.  РФ-ни Правительствосу 2019 жылда 6 апрельде чыгъаргъан 413-чю номерли бегимге тийишлиликде, транспортну конструкциясын тюрлендирир ючюн Къырал автоинспекциядан эркинлик алыргъа керекди.   

Алай документле  кереклисича жарашдырылмасала, алада жалгъан  шартла бар эселе,  конструкциягъа кийирилген тюрлениулени сынагъан араны эсгертиуле чыгъарыргъа полномочиялары жокъ эсе инспекторла эркинликни бермей къоярыкъдыла.   

Алай бла машинаны кострукциясын  тюрлендирир ючюн ол жаны бла аккредитациясы болгъан лабораторияны жангыртыу жумушланы толтурургъа жарагъаныны бла къалгъаныны юсюнден эсгертиуле, ызы бла УГИБДД-дан аланы толтурургъа  эркинлик алыргъа керекди. Жангыртыуланы автосервисде жаланда андан сора кийирирге жарайды.  Битеу жумушла толтурулгъандан сора биягъы лабораторияда   машинаны сынаргъа, андан ары техосмотрдан ётерге, биягъы  УГИБДД-гъа къайтып, эркинлик алыргъа тюшерикди.                       

Транспортну конструкциясына тюрлениуле кийиргенде эмда эркинлик документлени жыйгъанда излемле бла бегимни 10-чу статьясында шагъырейленирге боллукъду.    Бу тюрлениуле  уа машиналарына газ салдырыргъа, сыфатын омакъ этерге (тюнинг)  сюйгенлени сейирлери бла байламлыды.

Осуйлукъ закон

Осуят къагъытланы жарашдырыу жаны бла законлагъа да кийирилгендиле  тюзетиуле.  Энди   юй тамата бла бийче аланы бирге хазырларгъа эркиндиле, осуйлукъ келишим жарашдырыргъа да боллукъдула.  Юй таматагъа бла бийчеге бирге жыйгъан ырысхыны юлешир кереклиси боллукъ тюйюлдю. Ала алгъадан да кимге не зат эм не заманда жетеригин алгъадан да жазып къояргъа боллукъдула.  

Капитал амнистия

1 июньдан инсанла тыш къыраллы банклада болгъан ырысхыларын кеслерини ыразылыкълары бла декларациягъа кийирирге боллукъдула. Амнистия (бу жол аны ючюнчю бёлюмю бардырылады) налогланы тёлемегенлени уголовный жууапдан, тазирледен эркин этеди. Анга тюшерге сюйгенле уа  борчлу халда тыш къыраллада ахчаларын къайтарыргъа, тыш къыраллы компанияларын эсепге РФ-де энчи административ районлада (Калининград областьда эм Приморск крайда) эсепге салыргъа керекдиле.

Бу мадарла тыш къыраллада россейли ырысхыны хайырланыугъа салыннган  чеклени азайтыр, активлени къыралгъа артха къайтарыр мурат бла толтуруладыла. Амнистияны экинчи бёлюмю бардырылгъанда уа РФ-ни налог органларына 11,7 минг бизнесменден декларация берилген эди.

Реанимациягъа кирирге эркиндиле

Июньда къыралны 36 региону цифралы телевидениягъа кёчгендиле, битеу да бирге алада 62 миллион адам жашайды. Энди аланы да хакъсыз 20 каналны бериулерине  къараргъа онглары барды. Цифралы телевидениягъа кёчюуню ахыргъы – тёртюнчю кесеги 14 октябрьде бардырыллыкъды.   

Къыйын ауругъанланы  жууукъларына реанимациягъа кирирге эркин этилгенди. Бюгюннге дери уа быллай оноуну саулукъ сакълау учрежденияны баш врачы чыгъарыргъа боллукъ эди.

Энди уа ауругъанны жууукъларына реанимациягъа кирирге эркинликни Саулукъ сакълау министерство береди. Быллай оноу пациентни хали, эпидемиягъа къажау жорукъла къалай толтурулгъанлары да эсге алынып, алай чыгъарыллыкъды.

Законну энчиликлерин ангылата, РФ-ни Къырал Думасыны спикери Вячеслав Володин документ къыралны башчысыны буйрукъларыны чеклеринде жарашдырылгъанын айтхан эди. «Ол къабыл кёрюлюрюн  инсанларыбыз кёп жылланы сакълагъандыла»,-дегенди ол.

Жууаплылыкъ къатыланады

Ток ызлагъа законсуз къошулгъанлары ючюн  бир кере жууапха тартылып, аманлыкъны къайтарып тутулгъанлагъа    тазир кёбейтилгенди. Алгъын аны ёлчеми инсанлагъа 10-50 минг сом, жууаплы къуллукъчулагъа 30-80 минг сом, предприятиялагъа уа 100-200 минг сом болгъанды. Энди уа бузукълукъну къайтаргъанлары ючюн инсанла 15-30 минг сом, къуллукъчула – 80-200 минг сом, предприятияла  уа 200-300 минг сом тёлерикдиле.

Энергетика жаны бла министерствону шартларына кёре уа, хар жылдан да орта эсеп бла миллиард киловатт электроэнергия урланады.

Энтта бир жангычылыкъ - кёп къатлы юйде фатарны жашау этерге жараулудан коммерциялы объектде тюрлендириуню низамы да къатыланнганды. Энди анга эркинликни юйде жашагъанла бирге жыйылып  берирге керекдиле. Коммерциялы объект ачаргъа белгиленнген фатарны къатында, башында эм тюбюнде жашагъанладан а аллай эркинликни жазып алыргъа тюшерикди.