Темирни алышындыраллыкъ пластикни чыгъаргъандыла

Къабарты-Малкъар къырал университетни Прогрессив материалла эмда  аддитив технологияла арасыны алимлери медицинада имплантантланы хазырларгъа хайырланыргъа боллукъ суперконструкциялы полимерлени чыгъаргъандыла. Ала титандан эки кереге женгилдиле эмда къызыулукъну  ётдюрмейдиле, анга тёзюмлюдюле. Дагъыда ала кюнню таякъларыны къызыулукъларындан тюрленмейдиле, сууукъда да температуралары ёзгермейди, болгъанларыча, алайлай къаладыла.

-Андан сора да,  ала бла, башхача айтханда уа, пластикалы имплантант болгъан саусузлагъа компьютер эмда магнит-резонанс томографияны  этерге жарайды,-деп, ангылатханды КъМКъУ-ну огъарыда сагъынылгъан арасыны башчысы, проректорну къуллугъун толтургъан Светлана Хаширова.

 Тыш къыраллада быллай материалла эрттеден бери хайырланыладыла. Бизде уа эндиге дери да суперконструкциялы полимерлени мурдорларында этилген имплантантла жокъ эдиле. Бирси жерледен алыргъа уа аланы багъалары асыры уллудан, медицина страховканы ёлчеми анга жетмегенди.

Россейде аллай разработкаланы жашаугъа кийирирге, башхача айтханда уа, медицинагъа сингдирирге аллай материалланы сертификациялауну тийишлисича  этилмегени чырмау болады. Ким биледи, бийик даражалы полимерлени Нальчикде тинтилгенлерине бирле ийнанмазгъа, сейирсинирге да  болурла. Алай эсе да, анга аз да сейирге къалырча тюйюлдю.

Нек дегенде озгъан ёмюрню алтмышынчы жылларында республикабызда, къыралыбызда окъуна материаловеденияны эм кючлю профессор Абдуллах Микитаевни  материаловедение бла байламлы школасы ачылгъан эди.

2008 жылда уа ол университетде илму араны жангыдан къуралырына юлюшюн къошханды эмда бу жаны  бла ишлерге сюйгенлени бирге жыйышдыргъанды. Полимерли химия бла байламлы энчи тинтиулени аллай даражада ол кезиуде къыралны бир жеринде да бардырмагъандыла.

Бюгюнлюкде уа ара, къырал бергенледен тышында да, башха-башха компанияланы заказларын тамамлайды. Эндиге дери миллион сомдан аслам ырысхы къорагъан проектле жашауда бардырылгъандыла.

Араны  лабораториясында къыркъ алим ишлейди. Ада барысы да кесибизни университетде окъуп, мында билим алгъандыла. Ара бардыргъан излемледе мурдорлу ыз а – ол таза полимерден аны ышанларын тюрлендираллыкъ башха веществола къошулуп чыгъарылгъан композитлени тинтиудю.

Жаш алимле полимерлени медицина, космос эмда машинала   ишлеу жаны бла тюрлю-тюрлю бёлюмледе хайырланыргъа жарарыкъ эмда керек боллукъ синтезлери бла кюрешедиле. Быйыл а ара Россейни илму фондуну грантына тийишли болгъанды. Ара уа аны (къытхан грантларын) эндиге дери болмагъан жангы полимерни къураргъа хайырланыр муратдады. Ол полимер а ичерге жарагъан сууну бютюнда таза этерча эмда андан вирусланы, бактерияланы, ол санда уа жангы жукъгъан инфекция COVID 19-ну, кетерирча боллукъду.

Мокъаланы Зухура.
Поделиться: