Сабийлик муратларыма жетгениме, адамлагъа жараялгъаныма къууанама»

Геронотология арада ишлегенлени баш врачындан башлап аш-суу хазырлагъанларына, тизгинни-тазалыкъны жалчытханларына  дери анда тургъан саусузлагъа къайгъырыулукъларын энчилегенле асламдыла. Кёп болмай а бизге, редакциягъа, яникойчу Геграланы Борис келип, сагъынылгъан учрежденияда уруннганлагъа ыразы болгъанын билдирген эди. Биз а аны бла байламлы сагъынылгъан араны врач-терапевти Зумакъулланы Светлана бла ушакъ бардырыуну тийишли кёргенбиз.

-Светлана, сиз ишлеген учрежденияны аслам адам махтап эшитирге тюшгенди. Ол кертиси бла да алаймыды?

-Хау деп айталлыкъма. Араны стационарында жаланда Нальчик шахарда жашагъанланы угъай, саулай республикабызны жер-жерлеринден да келгенлени кеслерини саулукъларын игилендирирге онглары болгъанын чертирчады. Анда алтмыш чакълы жер барды. Саусузла неврология, терапия, бирси ауруулагъа да къаратадыла. Сора дагъыда алагъа махкемени кесини поликлиникасында энчи специалистлеге барып,  кёзлерини, жюреклерини дегенча халлары къалай болгъанын ачыкъларча амал да барды. УЗИ, рентген кабинетле ишлейдиле, физиопроцедурала да этиледиле.

Билемисиз, кертиси бла да, бир кере келген экинчи да къайтмай къалмайды. Жаратадыла мында болумну. Биз саулукъларын тинтип, сора пациентге бирси жерде бакъсала тюздю деп ачыкълагъан кезиулерибизде уа аланы башха медицина учреждениялагъа талон бла жиберебиз. Ашны-сууну юсюнден айтсакъ да, стационарда анам, къайын  атам да  тургъанларында бютюнда кёргенме юйден жукъ келтирмесенг да иги жалчытханларын. Тазалыкъ бла да болум алайды.

-Ауруу не аны, не муну сормайды. Врачха солуу, байрам демей ишлерге да тюшеди. Ыразымысыз сайлауугъузгъа?

-Бек. Аз кесекге окъуна сокъуранмагъанма бу жолну айыргъаныма. Медицина - ол мени сабийлигими жарыкъ умуту эди. Муратларым толгъанларына, аны бла бирге уа  адамлагъа болушалгъаныма къууанама.

Республикалы клиника больницада УЗИ-де да ишлейме да, билемисиз, саусузну неси къыйнагъанын терк ачыкълап, диагнозну тюз  салалсам, ол кезиуледеги сезимими сёз бла айтып ангылатыргъа къыйынды. Ишимден зауукълукъну алай бла табама. Эрттенликде бери сюйюп, манга келгенлени жарсыуларына къараргъа ашыгъып келеме. Ким биледи, ол коллективибизни, башчыбызны игиликлеринден да болур.

-Не аз да солуу заманыгъыз чыкъса уа, аны къалай оздуруучусуз?

-Аллай кезиулени юйюрюме, сабийлеге жораларгъа сюеме, аланы къатларында турургъа. Жаш бла къыз алыкъа школдадыла да, дерслерине болушургъа тюшеди. Осман техниканы жаратады. Элина уа медицинаны сайларыкъ болур, заман кёргюзтюр.

-Ангылайбыз, саулукъ сакълау жаны бла кёп окъургъа, билимигизни ёсдюргенлей турургъа тюшгенин. Суратлау адабиятха, искусствогъа дегенча эс бургъан чакъларыгъыз а бармыды?

-Бизни тёлю къагъыт китапланы окъургъа юйреннгенледенди. Аны себепли, заманым аз эсе да, аласыз болалмайма. Газетлени да окъуйма. Кесибизде басмаланнган битеуюн да, «Заманыбызны» да бек жаратама. Сау болугъуз барыгъыз  да, анга къыйын салгъанла.

Арт кезиуде «Тук-тук, сердце!» деген чыгъарманы тауусханма. Аны автору врач-кардиолог Йоханнес Хинрих фон Борстельди. Бу китапны жаланда докторла окъурукъ зат сунмагъыз. Ол суратлау халда жазылгъанды. Аны себепли бу издание бла къайсы биригиз да шагъырейленсегиз, сокъуранырыкъ тюйюлсюз. Жашауну, саулукъну юсю бла кёп затха тюшюндюреди. Андан сора уа, Анджель Либини-«Меня спасла слеза», Френсис Скотт Фицжеральдны – «Новые мелодии печальных оркестров» деген чыгъармаларын жаратама.

-Врач къадарыгъызда  неге эс бурса тийишлиди деп сунасыз?

-Адамны бир заты да къыйнамай эсе да, ол жылгъа бир кере анализлерин берип, кесини халын  билирге керекди. Ауруп эсе уа – врачха заманында келирге. Билемисиз, бир бирле кеслери алларына интенертни хайырланып, доктор айтмагъан дарманланы ичедиле, башха багъыу амалланы этедиле. Аллай затла игилик этген угъай, заран салгъанларын къатлап эсгертирик эдим.

Ауруп, къыйналып тургъанлыкъгъа, кезиуюнде врачха барыргъа неда аны юйге чакъырыргъа ашыкъмагъанла болгъанларын айтдыкъ. Бир жол эр киши билегим къыйнайды, жиклери, сюеклери, сингирлери иш да ауруй болурла деп келеди. Тинтип къарасакъ-аны ючкюнлюк инсульту! Мычымай, терк болушлукъ тапдыргъан машина бла кардиологиягъа ашырабыз. Адамларыбыз жукълары къыйнагъан кезиуледе сагъыракъ болсала сюерик эдим.

-Шёндю медицинаны айныууну болумуну юсюнден а не айталлыкъсыз?

Биз бюгюнлюкде ол хакъсызды дегенлигибизге, хар кимни да кесини саулугъуна тийишлисича къаратыр онгу болуп да къалмайды. Нек дегенде дарманланы асламысы багъадыла, аланы сатып алыргъа уа къолларындан келмейди. Сёз ючюн, компьютер диагностиканы окъуна алайыкъ. Аны ётер ючюн саусузланы бир бирлери кеслерини кезиулерин ыйыкъла бла сакълайдыла. Медицина аппаратура, лаборатория диагностика бла жалчытылыныу тийишли  даражада  болса, врачлагъа, пациентлеге да тынчыракъ боллукъ эди. Кадрла уа жетишмей къаллыкъ тюйюлдюле. Ийнаныгъыз, бизде ишлерин сюйген, билген да жашла бла къызла табыллыкъдыла.