Европада эм терен кёлледен бири

Черек районда бир-бирден узакъ болмай беш кёл орналадыла: Къургъакъ, Жашырын,  эки Огъары эм  белгили Чирик-кёл. Чирик кёл табийгъатны сейир эсгертмесиди. Анга бир тюрлю суу къошулмагъанлыкъгъа, тышына  бир суткагъа 70 минг кубометр  саркъады. Аны ючюн кёл  азаймайды, температурасы да жылны узунунда тюрленмей  +9 градуслай турады.  

Тюрлю-тюрлю жыллада  аны теренлигин билирча адамны эм техниканы кючю бла да  тинтиуле бардырып кюрешгендиле, алай  бюгюнлюкде да ол  тюз белгили тюйюлдю. Аслам заманны аны теренлиги 258 метрде тохташдырылып тургъанды. Болсада  2016-2020 жылгъа  Орус география обществону келечилери  тинитиу ишлерини  чеклеринде тёрт жюзден аслам кере сууну тюбюне киргендиле. Ол санда кёлню чыккыр тюрсюнлю 3D-моделин  къурагъандыла эм теренлиги  279  метрге жетгенин  белгилегендиле. Болсада  алгъаракълада   ол  292 метрге  жетдирилип, Хорватияда 281-метрлик  Къызыл кёлню озгъанды. Алай бла Чирик кёл бюгюнлюкде  Европада теренлиги бла биринчи карстовый кёлге саналады. 

 Алимле айтханнга кёре,  кёлню  2558 метринде баям,  бюгюлген жери барды. Аны бла бирге аны теренинде  аслам дорбунла, тунельле да тюбейдиле. Ала да алыкъынчы тинтилмегендиле. Алгъадан этилген эсепле, аны  жер жюзюню океанына къошулгъанын ачыкълайдыла.  

Чирик кёлню къурамында аслам сероводород  барды, ол шарт  аны тюрсюнюн жашил бла кёксюл тюрсюнлю этеди. Сууда Кавказда аз тюбеген  хансла эм рачокла болмасала,  чабакъ неда башха бир тюрлю жанлы тюбемейди.

Таурухлада айтылгъаныча, кёлню тюбю жокъду эм эртте заманлада анга Искандер патчахнымы, Акъсакътемир эмирними тюз белгили тюйюлдю, атлы аскери жутулгъанды. Аны бла бирге халкъда   немис эм  румын аскерни  техникасы, жарагъан портвейн бла ауур жюк ташыгъан машина, иги кесек мал батханы да жюрюйдю.

Водолазла сууну тюбюнде  машинаны тапсала да, ичгини неда башха бир тюрлю жюкню  эслемегендиле. Болсада специалистле айтханларыча, алыкъа сейир шартланы ачыкъларыкъ  тинтиуле алдадыла.

Магометланы Сулейман.
Поделиться: