Кёзлеригизге дайым сакъ болугъуз

Мындан бир къауум жыл алгъа, жыл санлары абадан адамла кёзлери осал кёргенлерине тарыкъсала, жанынг ауруса да, сейир кёрюнюучю эди. Энди уа ол жарсыу уллу-гитче дей турмайды. Жаш адамланы, сабийлени, аны къояйыкъ да, къагъанакъланы араларында окъуна кёзлери кереклисича иги кёрмегенле кёп бола барадыла.

Ол не зат бла байламлы болгъаныны юсюнден Нальчикни 1-чи номерли поликлиникасыны кёзлеге къараучу врачы Динара Каскулова айтады:

- Адамны кёзлерини осал кёре башлаууну сылтауу кёп зат бла байламлыды. Сёз ючюн, экологияда бола тургъан тюрлениуле кёзлени жютюлюгюне бек уллу заран саладыла.
Хауа болумладан сора да, жашау этген, баш кечиндирген да къыйын болгъаны себепли, юйюр тутар ючюн, адамла кеслерин арталлыда аямай, кече-кюн да, эки юч сменде ишлейдиле. Аллай ауурлукъла уа  саулукъну  къарыусуз этедиле. Аны чархыны иммунитети да  азаяды.Ол бир жаны. Экинчиси уа, цивилизицияны жашаугъа эркин кириую бла байламлыды. Жаш адамланы асламысы компьютерле бла асыры кёп кюрешедиле. 

Жарсыугъа, аналарындан кёзлери къыяулу болуп да кёпле тууадыла. Аны сылтауу уа  недеди? Сабий туугъунчу, тюзюнлей ананы саулугъу бла къаты байламлыкъдады. Бусагъатда жаш тиширыуланы саулукълары осал болгъаны уа бизни барыбызны да жарсытады. Алай, ауруулу сабий тууду эсе уа, анга заманында бакъдырып, школда олтургъанына, къаллай чыракъ жарыкъда окъугъанына да эс бургъанлай турургъа керекди.

Адамла саулукъларына заманында къаратмайдыла. Кёзлеринде тапсызыракъ затны эслеселе да, уллу кёллюлюк этип къоядыла. Телевизоргъа жууукъ олтуруп къарай эсегиз, ол мардагъа келишмеген шарт болгъанын эсигизде тутугъуз. Врачха келдиле эсе, буйругъубузну этерге ашыкъмайдыла. Эки-юч айдан келигиз деп ашырсакъ, эки-юч жылдан келедиле. Хар аурууну да багъыугъа бойсуннган кезиую болады. Оздуруп келселе уа, айхай да, биз тийишлисича болушалмайбыз.

Кенг жайылгъан аурууладан бири катарактады (адамны кёзюн ау басханнга айтадыла). Жыл саны уллая баргъаны сайын, адамланы кёзлери мутхуз кёре башлайдыла. Диабет диагнозлары болгъан саусузланы аурууларыны бир кезиуюнде кёзлеринде катаракта болады. Дагъыда ауурлугъу болгъан тиширыу ол кезиуде кёмеден ауруса, анга сабий табаргъа жарамагъанын врачла айтыргъа борчлудула. Андан ары уа оноу ананы кесини къолундады. Нек дегенде сабий катаракта бла тууарыгъына къоркъуу барды. Быллай диагнозу болгъан сабийни кёзлери 100-ден жаланда 20-30 процентин кёредиле, бирде уа арталлыда сокъур окъуна боладыла.

Дагъыда анга ушагъан глаукома ауруу. Ол да, катарактача, уллайгъан адамлада болады. Ала жангы туугъан сабийледе да тюбейдиле. Къыркъ - эллижыллыкъла эм андан абаданла да хар эки жылдан бир кере кёзлерини къан басымларын ёнчелете турургъа керекдиле. Бютюнда мыйыгъа ауурлукъ жетген иш бла кюрешгенле бу ауруудан кёбюрек аурургъа боллукъдула. Аны эслеген къыйын тюйюлдю. Адамны кёз жилтинлери уллуракъ боладыла. Аны саулугъу осал эсе, кёзлери да ауруп башлайдыла. Жыл санлары келген адамлада неврозла терк тюбейдиле. Ала уа кёз аурууланы бютюнда осалгъа айландырадыла. Аны себепли, саусузларыбызгъа кеси аллыбызгъа угъай, невропатологларыбыз бла бирге багъабыз.

Кёзлени ауруп башлагъанларын, терк окъуна арыгъанларын эслеген эсегиз, врачха барыргъа керекди. Заманны оздурсагъыз а, кёзлеригизге баш ауруу да къошулургъа боллукъду. Кереклиси болса, тинтиуледен сора врач кёзлюкле жазады.

Кёзлюкле адамны саулугъуна заран саладыла деген оюмну да эшитирге тюшеди. Ол терсди. Сабийлеге аны багъыу магъанасы болады, абаданлагъа уа кёзлерини жютюлюгюн игилендирир ючюн буюрадыла.Башхача айтханда, аланы магъаналары уллуду. Жаланда адамны эки кёзюню жютюлюгю эки тюрлю болса, аллайлагъа кёзлюкле келишмейдиле. Осалыракъ кёрген кёзюн неда энчи багъаргъа, неда жардырыргъа керекди.

Тюкенде кёзлюклени ала туруп, аланы сайлауда бир къауум затха артыгъыракъ эс бурургъа керекди: ишлерге деп алыннган кёзлюкле врачны буйругъуна, рецептине кёре хазырланадыла.Сатып алыргъа жетгенде уа, къайда болса къолдан угъай, кёзлюкле сатыу жаны бла белгили тюкенледен алыгъыз. Хазыр продукцияны качествосуну, тазалыгъыны да сертификаты болургъа тийишлиди.

Клиникалада кёз ауруулагъа этилген операцияла къыйынлыкъларына кёре, бир ненча къауумгъа юлешинедиле. Катарактаны юсюнден айтханда, анга мутхуз кёз жилтинин кетерип, жалгъанын саладыла. Ол асламысында уллайгъан адамлагъа этилгени себепли, жашаууну ахырына дери жетеди дерге боллукъду. Бу операцияны да эки тюрлюсю болады. Биринчиси, кёзню ичинден эсленмезча, эки миллиметр узунлугъу болгъан ызчыкъ кесиледи. Аны артда не ачытханы, терсейгени да болмайды.  Экинчи тюрлюсю уа, онтёрт, онбеш миллиметр кесиледи. 

Операцияны ким къалай кётюраллыгъын айтхан къыйынды. Аны юсюнден клиникалада офтальмологла бла бетден - бетге тюбешип, ушакъ этерге керекди.

Бизни республикалы больницада офтальмология бёлюмюнде хакъсыз операцияла этилинедиле, алай анда саусузгъа  кесини кезиуюн бир талай ай сакъларгъа тюшеди. Жарсыугъа, кёзлери осал кёргенлени саны ёсюп барады. Хакъ тёленнген клиникала уа бек кёпдюле, алай алада операция этерге хар адамны да къолайы жетмейди. Къысхасы, хар бирибиз да кёзлерибизге  сакъ болургъа керекбиз.