Жашауун искусствону сакълаугъа жоралагъанды

«Эльбрусские новости» газетни баш редакторуну орунбасары болуп тургъан Хаджиланы Даниял ауушханлы жылдан аслам болады. Районда, чыгъармачылыкъ арада да ол бусагъатдагъы живописьни ахшы билген инсан, коллекционер эм меценатча белгили эди.

 Школну бошагъандан сора Даниял Асланович Ленинградны финансла-экономика институтуна киргенди, окъугъаны бла бирге Эрмитажда ишлеп башлагъанды, анда дунияда белгили суратчыланы чыгъармалары бла шагъырейленнгенди, художестволу искусство бла кюрешген адамла бла танышханды. Ол барысы да жаш адамны ич дуниясын къурауда кесини ызын къойгъанды.

 Институтдан сора Хаджи улу Тырныауузну тюрлю-тюрлю организацияларында уруннганды, артда уа предпринимательство бла да кюрешип башлагъанды. Суратланы жыйышдырып да ол кезиуде тебирегенди. Жер-жерли художникле, ала уа шахарда аз тюйюл эдиле, анга суратларын сакъларгъа ышаннгандыла неда саугъагъа бергендиле. Аны эм кеси да сатып суратла алгъаныны хайырындан Даниял Асланович республикада биринчи энчи коллекцияны къураргъа умут этгенди. Жылдан-жылгъа суратланы санына къошула баргъанды, бир кесекден а бир мингден да атлагъанды.

 Бахсан ауузуну тамашалыкъ табийгъаты кесине тышындан да кёп суратчыланы чакъыргъанды. Аланы асламысы ол ариулукъну къагъытха тюшюрюрге итине, мында иги кесекге къалгъандыла, бирлери уа артха кетерге окъуна сюймегендиле.

90-чы жылланы аллында Даниял Санкт-Петербургдан искусствовед Сергей Миненков бла Москвада Художникни ара юйюнде ол заманда артыкъ белгили болмагъан суратчы Тырныауузда жашагъан Николай Ефименкону чыгъармаларыны кёрмючюн къурайды. Къыйын перестройка кезиуледе Хаджи улу анга, башха жер-жерли суратчылагъа кистьле, бояула, башха керекле алып болушлукъ этип тургъанды. Ефименко кёп ишин Даниялгъа къойгъанды, суратчы ёлгенден сора да ол Санкт-Петербургда, Нальчикде да аны кёрмючлерин къурагъанды, алагъа къараргъа аслам адам да келгенди. Аны бла да чекленмей, Хаджи улу живописьни бла графиканы устасы Николай Ефименкону жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсюнден суратла бла да жасап китап чыгъаргъанды. Алай бла Ефименко Шимал Кавказны белгили суратчыларындан бири болуруна, аны аслам адам танырына меценат уллу къыйын салгъанды.

Даниялны себеплиги бла кёп тырныауузчу суратчыны чыгъармалары жамауатха баям болгъандыла. Аланы араларында Будайланы Сулейман да барды, ол да, жарсыугъа, дуниясын алышханды. Даниял аны кёрмючюн къурагъанды, анга жамауатны жанындан уллу эс да бурулгъанды, артда уа фильм да алыннганды, аны битеуроссей каналда кёргюзтгендиле. Анахаланы Матгерийни уа Хаджи улу Татарстанны Елабуга шахарында болгъан халкъла аралы арт-симпозиумгъа чакъыргъанды, алай бла ол чыгъармачылыкъ арада белгили болуруна себеплик этгенди. Талай жыл мындан алгъа уа Даниял суратчыланы къауумуну чыгъармаларыны экспозициясын кёргюзтгенди.

Тырныауузну Къулийланы Къайсынны атын жюрютген Маданият юйюнде, Даниял Асланович къурап, жыл сайын къарачай эм малкъар миллетлени кёчюрюлгенлерине жораланнган кёрмючле къуралып тургъандыла. Экспозицияланы ол туугъан шахары Тырныауузда, Нальчикде, Ставропольяда жыйышдыргъанды, Санкт-Петербургда Нонконформист искусствону музейинде вернисаж да къурагъанды. Андан сора  анга Илмуланы бла искусстволаны Петровский академияны член-корреспонденти деген ат да берилгенди.

 Даниялны таныгъанла аны адамлыгъыны, ишчи шартларыны, окъуулулугъуну юсюнден дайым айтадыла. Редакцияны актла залыны эшиклери, анга Даниялны кёрмючле бардырыучу арасы дерге да боллукъду, чыгъармачылыкъ бла кюрешгенлеге, республиканы жер-жерлеринден, къыралыбызны башха шахарларындан келгенлеге къачан да ачыкъ эдиле.

Даниял Аслановични китап бла кёп кере кёрюрге боллукъ эди, философия, дин, поэзия, искусство эм илмула жаны бла кёп окъугъанды. Кесине файда излемей, искусствогъа сюймеклигинден огъурлу ишлеге итиниулюгю ючюн анга башха регионлада, Москвада, Санкт-Петербургда да ыспас этгендиле, шёндюгюлю графиканы бла живописьни алими дегендиле.

Жыйырма жылдан аслам заманны Даниял кесини ахчасына къарачай-малкъар халкъны суратчыларыны кёрмючлерин бардырып тургъанды, ол жыйгъан коллекция – республикабызны, къыралыбызны да уллу тин байлыгъыды. Маданиятны бла искусствону айнытыугъа салгъан къыйыны ючюн Къабарты-Малкъарны Культура министерствосуну сыйлы грамотасы, жарыкъландырыучу Кърымшаухалланы Ислам-Бийни майдалы бла саугъаланнганды.