Къобузчу

Согаланы Сейитни  жашы Зейтун бла биринчи кере Чеченде «Кавказ оюнланы» кезиуюнде тюбешген эдик. Анда эришиулеге къатышхан хар республика, ала уа жети болгъандыла, уллу майданда  къошла къурагъан эдиле. Аланы келечилери, бир бирге къонакъгъа барып, жашаулары, турмушлары бла шагъырейлене эдиле.

Элбрусчуланы къошларына келгенлеринде, алагъа  Зейтун, къобуз согъуп, Гайыланы Тахир а чечен тилде жыр айтып тюбегендиле. Ол кезиуде республиканы башчысы Рамзан Кадыров а, нёгерлеринден айырылып, жашлагъа къошулады да, Къурандан сураны ала бла бирге жырлап башлайды. Алайда сюелгенлени барысы да сейирге къалып тынгылагъандыла алагъа. Ол зат бюгюнлюкде да  кёплени эсинде къалгъанды.

Экинчи кере уа Зейтунну Тырныауузну  Къулийланы Къайсын атлы Маданият юйюнде кёрген эдим. Ары  «Элбрусну башында тепсеуле» деген халкъла аралы фольклор фестивалына  Тюркден бла Иракдан келген тепсеу коллективлени концерт программаларыны юсюнден жазар мурат бла баргъан эдим.  

Элбрусчула кюн узуну, тау адетдеча, къонакъбайлыкъ этип, ингирликде уа кеслерини концертлерин кёргюзтген эдиле. Зейтун а «Салам» тепсеу ансамбльге къобуз сокъгъанды. Мен аны усталыгъына энтта да бир кере сукъланама. Къобуз кеси ойнагъанча кёрюне эди аны къолунда.

Артда, аны бла хапар айта келгенимде, къайдан юйреннгенин да сордум. «Атам, аны эгечи да къобузгъа уста болгъандыла,-дегенди ол манга.- Аланы тойлагъа къуруда чакъыргъанлай тургъандыла. Атам, жарсыугъа,  тюгел отуз алты жыл толгъунчу ауушады. Мен а, аны къобузун тобукъларыма салып, аныча, согъа билсем эди деп аз  термилмегенме.

Кюнлени биринде мен тепсерге юйренир ючюн жюрюучю Маданият юйге Кёнделенде   школда ишлеген  Чеченланы Окъупну къызы Асият келеди. Тепсегеними да къоюп,  къобузну тюеклерине басаргъа, бир тауушла чыгъарыргъа кюрешеме.  Мени алай эте тургъанымы кёрюп, бир ненча тюекни басып, бу макъамчыкъны къайтарчы, дейди. Мен ол айтханча этеме. Андан сора сен къобуз согъарыкъса, деген эди ол.

Керти окъуна, аз-аздан юйренип башлайма, бир кесекден а, макъамны эшитгенимлей, аны согъама. Бюгюнлюкде мен анга жюрек ыразылыгъымы билдиреме. Ким биледи, Асиятха тюбемесем эди, къобузну андан сора къолума аллыкъ да болмаз эдим».

Жашны къадарын къураугъа белгили хореограф, балетмейстер Къудайланы Мухтар да кесини юлюшюн къошханды. Ол къобуз согъаргъа, тепсеуге да уста жашны республикада, андан тышында да кёре-кёре турады. Бир жол а кеси башчылыкъ этген ансамбльде къобузчу ауруп къалгъанда уа Зейтунну чакъырады. Ариу санлы жашха Улбашланы Мутай да эс бургъан эди. Аны чакъырыуу бла «Балкарияда» бир ауукъ заманны тепсегенди.

2002 жылда уа Тырныауузгъа уллу ырхы тюшгенден сора Согаланы юйюрлери Нальчикге кёчеди. Жангы жерде журт  къурау къолунда юч жашы къалгъан жангыз тиширыугъа къыйын эди. Анасына болушур муратда Зейтун, Къудайланы Мухтар бла эл-элге барып, сабийлени миллет тепсеулеге юйретеди.

Къарачай-Черкес республикагъа баргъанларында уа, аны анда къырал университетни «Шуёхлукъ» тепсеу ансамблине башчылыкъ этген  чеченли Султан Хасимитов кесине ишлерге чакъырады. Ол анда, артда уа КъЧР-ни «Элбрус» къырал ансамблинде  къобуз да согъуп, тепсеген да этгенди. Заманны бошуна ётдюрмейим деп, КъЧР-ни къырал  университетини культура бёлюмюнде да окъугъанды.

- Мени жашау жолларым кёп сейирлик адам бла тюбешдиргенди,-дейди Зейтун. - Аладан бири Къудайланы Мухтарды. Жатхан жери жумушакъ болсун, ол манга аталыкъ этгенди. Жашагъан къадарымда унутурукъ тюйюлме. Аны хайырындан ансамбль бла бирге бир ненча кере Тюркде, Болгарияда да болгъанма. Анда жашагъан таулула тепсегеними кёргенлеринде, къобуз сокъгъанымы да эшитгенлеринде, къал бизде, сабийлерибизни юйрет деп тилегендиле. Алай мен  анамы къоюп кеталмагъанма.  

Мухтар бла бирге къобузчу жаш Москвада Кремльни дворецинде «Кавказгъа мамырлыкъ» деген байрамгъа, Новороссийскде, Анапада бардырылгъан Халкъла аралы фестивальлагъа да тири къатышханды. Республикада бардырылгъан концерт программаланы хазна къалмай барысына киреди.

Бусагъатда ол Тырныаууз шахарда Къулийланы Къайсын атлы Маданият юйде ишлейди. Нальчикден магъаданчыланы шахарына ыйыкъгъа юч кере, бир-бирледе уа андан да кёбюрек баргъан тынч тюйюлдю. Болсада Зейтун къыйынлыкъланы хорларгъа юйреннгенди. Кесини баш ишинден бош заманы болса уа, балетмейстер Будайланы Руслан бла, эллеге барып, сабийлени юйретеди.
       Зейтун талай жыл мындан алгъа  назмуланы  макъамгъа салыр мурат этген эди. Бюгюнлюкде ол анга жетгенди. Республикада, КъЧР-ден авторланы  назмуларына макъам жазыуда да усталыгъын кёргюзтгенди. Энди аны  жыйырмагъа жууукъ жыры барды.

ХОЛАЛАНЫ Марзият.
Поделиться: