Жулдуз иесин 23 жылдан тапханды

1965 жылда 8-чи майда Огъары Малкъардан таулу тасхачы Мечукаланы Муратны жашы Мурадиннге  Къызыл Жуздузну  ордени берилген эди. Жаш быллай сыйлы саугъагъа не ючюн тийишли болгъаны уа жаланда кёп болмай ачыкъланнганды.

Бизни къолубузгъа тюшген архив справкада былай айтылады: «Къырал къоркъуусузлукъну КъМАССР-де халкъ комиссариатыны къуллукъчусу  Мечукаланы Мурадин 1922 жылда Огъары Малкъарда туугъанды. Ол къоркъуусузлукъ службаны сержантыды».  

Мурадин билимге итиннген, фахмулу жаш эди. Аны аллайлыгъы ючюн Нальчикге Ленинчи окъуу шахарчыкъгъа жибередиле. Аны  бошагъандан сора Мечука улу  туугъан элинде школда ишлеп тургъанды. 

1941 жылда уа Мурадинни НКГБ-ны Черек районда бёлюмюне ишлерге чакъырадыла. Бир ыйыкъдан Уллу Ата журт уруш башланады. Онкюнлюк юйрениуледен сора ол 3-чю энчи бёлюмню разведчиги болады, анга къоркъуусузлукъну сержанты деген чын да бериледи. Ол анда кесине антлы шуёхла да табады: Иван Левченко бла  Холам-Бызынгы райондан Туменланы Адилбий. 

Жашха биринчи кюнледен окъуна бек магъаналы эм къыйын  ишлени ышанадыла. Аны юсюнден Къабарты-Малкъар АССР-ни Къырал къоркъуусузлукъ комиссариатыны (НКГБ) ара архивинде быллай шартла бардыла: «Къабарты-Малкъар ючюн баргъан урушда 1942 жылда 15-чи августда  НКГБ-ны буйругъу бла Мечука улу немисли фашистлени тылына – Пятигорскга бла Кисловодскга - жибериледи. Аны бла Василий Фалько бла Гриша Образков барадыла. Жашла буйрукъну  тийишлисича толтурадыла – Мечука улу немислилени штабыны бек магъаналы докуменлерин алып келеди. Ол угъай, жашла аскер училищени 29 курсантын къуршоудан чыгъарадыла».   

Бир ай да озгъунчу, Мурадинни дивизияны штабына жангыдан чакъырып, энтта бир буйрукъ бередиле. Аны  немислилени къолунда болгъан Прохладный шахаргъа бла Алтуд элге жибередиле. Бу жол  фашистледе къаллай техника болгъанын билирге керек эди. Аны бу къоркъуулу ишге Левченко ашыргъанды. Бир бирден айырыла, Мурадин къолундан сагъатын тешип, шуёхуна саугъагъа берген эди.  
Командирлени буйругъун толтуруп, таулу жаш совет аскерле бла байламлыкъ жюрютген адамгъа керекли эм магъаналы билдириу береди. Алай   Алтуд элден  чыгъа баргъанында уа, совет разведчикди деп, фашистлени къолларына бередиле.  

Жашха соруу кече узуну этилгенди. Анга    азап сынатханларында да,    ол къырал тасханы айтмагъанды. Немислиле жашны сындыралмагъанларындан сора аны кёзлерин чыгъаргъандыла. Эрттенликде уа,  илишаннга салып, автоматдан атдырып ёлтюредиле.  Ол заманда анга 20 жыл да толмагъан эди. 

Мечука улуну архивинде ол Грабовецкий элде  (бусагъатда   Прохладна  районну Благовещенское элиди) асыралгъаныны юсюнден айтылады. Алай бюгюн да аны къабыры къалайда болгъаны белгисизди.  

Мурадинни юйюрю  битеу таулу халкъ бла кёчгюнчюлюкде болгъанды. Ары сегиз адам болуп кетген эселе, журтларына жаланда ючеулен къайтхандыла. Артха - Къабарты-Малкъаргъа кёчген  жыл окъуна аланы Левченко излеп тапхан эди.  Ол тенги къалай ёлгенини   юсюден хапар айтханды. Левченкону къолунда Мурадин ахыр жумушха кетгенинде  берген сагъаты да тура эди. 

1960  жыллада  Мечукаланы Мурадинни жигитлигини,  аны фашистлени къолларына къалай тюшгенини  юсюнден «Кабардино-Балкарская правда» газетде басмаланнган эди. Аны  автору бизге белгисизди. Алай ол Мурадинни фашистлени къолуна кимни хатасындан тюшгенин жазгъанды.

Басмагъа ТИКАЛАНЫ Фатима хазырлагъанды.
Поделиться: