Кеслерине асыры бек базыннганла жууапха тартыллыкъдыла

Жылны аллындан жолда жюрюуню жорукъларына бир ненча магъаналы тюрлениуле ишлеп башлагъандыла. Бу статьяда аланы бир ненчасы бла шагъырей этерге сюебиз.

Мардадан терк барыу

Машинаны шахарны, элни ичинде неда аладан тышында къаллай марда бла жюрютюрге жарагъаны тохташдырылыпды. Алай андан 20 километрге дери терк баргъан кезиуде тазир салынмагъаны белгилиди. Аны тюрлендирирге кереклисини юсюнден даулашла кёп болгъандыла. Алай быйыл бу жорукъ сакъланырыкъды.

Аны бла бирге тазирни ёлчемин да тюрлендирмезге оноу этилгенди. Эркин этилген мардадан  20-40 километрге терк баргъан водительге 500 сом тёлерге тюшерикди. 40-60 километрге оздургъан 1000-1500 сомун тас этерикди. Жорукъну 60-80 киломертге бузгъаннга тазир 2000-2500 сом боллукъду, неда  машинаны жюрютюрге эркинлиги жыл жарымгъа сыйырыллыкъды.

Болсада жолда артыкъ батырлыкъ этгенле жууапха тартылмай къаллыкъ тюйюлдюле. Кодексге «орталыкъ марда» деген ангылам кийириледи. Бузукълукъ жолда болумну эсепге алгъан камераланы болушлугъу бла тохташдырыллыкъды. Башхача айтханда, жол узуну камерала машина баргъан терклигин эсепге алып, тарихле бирге къошулуп, орталыкъ марда чыгъарыллыкъды. Эркин этилгенден терк баргъан жууапха тартыллыкъды.  

Жолда жюрюуню жорукъларына дайым да бузукълукъла этгенлени низамгъа келтирир мурат бла жангы тазир кийирилликди. Жылны ичинде ПДД-гъа юч артыкъда уллу бузукълукъ этген водительни машинаны жюрютюрге эркинлиги жыл бла жарымгъа сыйырыллыкъды, неда 10-30 минг сом тазир салынырыкъды. Бу статьягъа кёре, бир кере жууапха тартылып, бузукълукъну къайтаргъаннга уа уголовный иш ачыллыкъды.

Сёзге, УГИБДД белгили этген тарихлеге кёре, КъМР-де 2021 жылда ноябрьге дери шартлагъа кёре, водительле жолда жюрюуню жорукъларына бузукълукъла этгенлерини хатасындан 489 авария болгъанды. Алада 109 инсан ауушханды, 591 адам тюрлю-тюрлю жарала алгъандыла. Ким биледи, жорукъла къатылансала, бу шартла да азайыр эселе уа.

Кеф водитель

Эсирип, жолгъа чыкъгъан водительге тазир 30 минг сомгъа жетеди, аны бла бирге аны машинаны жюрютюрге эркинлиги эки жылгъа сыйырылады. Жангы жорукълагъа кёре уа, кеф водительни биргесине машинада 16 жылгъа дери сабий  бар эсе, тазир 50 минг сомгъа дери кёбейтилгенди. Дагъыда аны машинаны жюрютюрге эркинлиги юч жылгъа сыйырыллыкъды.
Юлгюге, 2021 жылда ноябрь айгъа дери шартлагъа тийишлиликде,  КъМР-де кеф водительлени хатасындан 21 авария болгъанды, алада 10 адам ауушханды, 26 инсан а тюрлю-тюрлю жарала алгъандыла.

Энтта бир жангычылыкъ. Эсирип, авариягъа тюшген водитель (анда адамла ачыгъан, неда ёлген эселе), биягъы кеф болуп жолда тутулса, аны эркинлиги юч жылгъа сыйырылыргъа боллукъду. Бу кезиуде тазир 300-500 минг сомгъа жетерикди.  

ОСАГО

Тарихлеге кёре, Россейде жолда жюрюуню жорукъларына бузукълукъланы асламы водительле ОСАГО-суз жюрюгенлери бла байламлыды. Бюгюнлюкде бу документни болгъанын бла къалгъанын жаланда къыралавтоинспекторла ачыкълаялгъандыла. Келир жылдан а алагъа камерала да болушурукъдула.

Камерала машинаны къырал номерлерин ОСАГО полислени бирикдирилген базасында эсепде тургъанларын бла къалгъанларын тинтирикдиле. Страховкасы болмагъаннга автоматизацияланнган халда тазир салынырыкъды – 800 сом. Дагъыда бир энчилик – тазир страховкасыз тутулгъан водитель экинчи кюн жолгъа чыкъса, биягъы жууапха тартыллыкъды.

Бузукълукъла

Техника жаны бла бузукълукълары болгъан машинада жолгъа чыгъаргъа эркин этилмейди. Сёзге, былтыр республикада транспортну техника болумуну хатасындан 8 авария болгъанды, аладан бир адам ауушханды, сегиз инсан а тюрлю-тюрлю жарала алгъандыла.  

 Жолда жюрюуню жорукъларында тормазлары, чыракълары, рулевойу ишлемеселе, машина бла жолгъа чыгъаргъа жарамагъаны жазылыпды. Аны бузгъаннга 500 сом тазир салынады.
 
Быйыл 1 мартдан а бу тизгин иги да кенгериги белгиленеди. Сёзге, чархлары ашалгъан, бампери бузулгъан, чыракъланы тазалаучу системасы ишлемеген кезиуде, шинтикде адам башын тыяндыргъан жер болмаса, Check Engine команда жанса, транспорт бла хайырланыргъа эркин этиллик тюйюлдю. Дагъыда  машинаны ал терезесине жукъ да жабышдырыргъа жарамайды.
Аланы сакъламагъан водитель административ жууапха тартыллыкъды.

Машинаны эркин этилмеген жерде жуугъан

Бу жангы жорукъду. Ол быйыл мартдан ишлеп башларыкъды. Машинасын кёп къатлы юйлени арбазында, сабийле ойнагъан жерледе, спорт майданлада жууаргъа хазырланнган 2 минг сомун тас этеригин унутмасын.  

Дагъыда машинасын газонда (4 минг сом), спорт эм сабийле ойнагъан майданда (5 минг сом) къоюп кетгенле да жууапха тартыллыкъдыла. Быллай бузукълукъланы юслеринден а инспекторлагъа инсанла белгили этерге боллукъдула. Ол мурат бла онлайн программа къураллыкъды. Ары машинаны суратын жиберип, жорукъланы толтурмагъанланы жууапха тартыргъа болушурукъдула.

Энтта бир жангы жорукъ. Кёп къатлы юйлени арбазларында бузулгъан, кёп заманны ичинде жеринден тепмеген эски машиналаны тутуп тургъанла да тазир тёлерикдиле. Тазирни ёлчеми  1000-3000 минг сомгъа жетерикди.

Энтта не зат тюрленирикди?

2022 жылда 1 мартдан водительге медицина тинтиуледен ётюуню низамы да тюрленирикди. Алгъын машинаны жюрютюрге эркинлиги сыйырылгъан, неда ичгини, наркотиклени хайырланнганы ачыкъланнган  инсан къошакъ тинтиуледен ётерикди.

Машинаны жюрютюрге юйретген школлада уа окъуучуланы жолда жюрютюуню дерслери башланырдан  он  кюн алгъа  курсантланы юслеринден шартла УГИБДД-гъа берилирге керекдиле. Инспекторла аланы арасында алгъын машинаны жюрютюрге эркинликлери болгъанларын бла къалгъанларын сюзерикдиле, школланы лицензияларына да къараллыкъды.

Жоллада белгиле да жангыртыллыкъдыла. Сёзге, жангы светофорла кийирилликдиле. Алада жашил белги бла бирге акъ стрелка эм жолдан ёте баргъан адамны сураты жанарыкъдыла. Алай бла бир орамдан башхасына бурулгъанда, жолда жаяу ётерге эркин этилген жер болгъаны белгили этиледи. Нальчикде аллай светофор Киров эм Мальбахов атлы орамла бирге къошулгъан жерде ишлеп башлагъандыла.