Жылны аллындан бери озгъан 9 айны ичинде Къабарты-Малкъарны жолларында 426 аварияда 109 адам ёлгенди, 500 асламы уа тюрлю-тюрлю жарала алгъандыла. Къабарты-Малкъарча гитче республикагъа бу тарихле артыкъда уллудула, жарсыулудула.
Жолда къоркъуусузлукъну жалчытыргъа ким жууаплыды, аварияланы баш сылтауу недеди? Жаланда власть органла бла автоинспекторламы борчлудула халны тапландырыугъа? Хар бирибиз да кесибизни, тёгерекде адамланы жашаулары, саулукълары ючюн къайгъырыргъа керек тюйюлбюзмю? Водительле, бютюнда жаш адамла, кеслерине асыры бек базынып, жорукъланы сакъламагъанлары уа болурму бу палахны баш сылтауу?
Медикле къолдан келгенни аямайдыла
КъМР-ни Правительствосунда алгъаракълада болгъан жыйылыуда 2012 жылны май указлары къалай толтурулгъанларыны эсеплерин чыгъара, республиканы саулукъ сакълау министри Марат Хубиев ДТП-лада ёлгенлени саны хар 100 минг адамгъа тергегенде, 7,1 жетгенин, бу къыйынлыкъда жоюлгъанла къан тамырланы аурууларындан бла онкологиядан ёлгенлени ызларындан келгенлерин айтхан эди. «Аварияла асыры ауурдан, медикле ачыгъанлагъа болушалмай къаладыла»,-деген эди ол. Ол а бюгюнлюкде Катастрофаланы медицинасыны машиналары битеу жоллада да тургъанларына, авария болгъан жерге 20 минутну ичинде жетерге онг болгъанына да къарамай.
Ма, сёз ючюн, 29 октябрьде «Нальчик-Майский» жолда 28-жыллыкъ жаш адам ёлгенди. Ол машинаны водители тюйюл эди. «Тойота-Камрини» 32-жыллыкъ водители кесини жолундан чыгъып, бу жаш келген машина бла къагъышханды. Аварияны кезиуюнде энтта экеулен больницагъа тюшгендиле.
Бир киши да жоюлмазча
РФ-ни Президенти Владимир Путин быйыл «РФ-ни 2014 жылгъа дери айнытыуну миллет муратланы бла стратегиялы борчланы юслеринден» жангы май указгъа къол салгъанды. Анда уа, башха мадарла бла бирге, Правительствогъа ДТП-лада ёлгенлени санын 3,5 кереге азайтыргъа эмда хар 100 минг адамгъа тергегенде, тёртге жетдирирге буйрукъ берилгенди. 2030 жылда уа къыралны жолларында бир адам да жоюлмазча этерге тийишлиди. Аны ючюн а жууукъ заманда регионлада ызланы федерал излемлеге келишдирирге керекди.
Кертисин айтханда, бизни жолла аламатдыла деп айтырча тюйюлдю. Юлгюге, ОНФ-ни башламчылыгъы бла бардырылгъан «Карта убитых дорог» деген проектге бизни республикадан 178 жол къошулгъанды. Аладан жылны аллындан бери жетиси тапландырылгъанды, 74-сюнде уа тешикле жамалгъандыла.
КъМР-де МВД-ны УГИБДД-сындан бизге билдиргенлерича, республикада аварияланы асламы водительлени низамсызлыкълары эмда жолланы болумлары бла байламлыдыла. Кемчиликлени юслеринден айтханда уа, бир-бир жерледе асфальт излемлеге келишмейди, бузулупду, разметка, белгиле жетишмеген жерле бардыла, кече трассала жарытылмайдыла. Инспекторланы шартларына кёре уа, эллени бла шахарланы ичлеринде жоллада 305 километринде чыракъла жокъдула.
- Элбрус, Чегем, Черек районлада солуу базалагъа жолла асыры осалдан, адамланы къоркъуусузлукъларын жалчытыр мурат бла ары машиналаны жибермейбиз. Ол а туризмге заран салмай къоймайды, - дейди КъМР-де жолда жюрюуню къоркъуусузлугъу жаны бла баш инспектор Юрий Бегидов.
УГИБДД-ны къуллукъчулары, тинтиуле бардырып, власть органлагъа жолда жюрюуню игилендириу жаны бла 29 эсгертиу этгендиле. Ол санда трассаланы кенгертиуню, жангы развязкала ишлетиуню, чыракъла орнатыуну юслеринден эм башхала.
Белгиле болмагъаны да аварияланы сылтауларындан бириди. Бизде хайырланылгъан бояу излемлеге келишмейди, аны ючюн а къысха заманны ичинде жокъ болуп къалады. Алай жолда разметка кече-кюн да, къар болмагъан кезиуде, бирча ачыкъ кёрюнюрге керекди,- дейди Юрий Бегидов.
Низам жокъну орунунда
Хау, жолларыбыз артыкъ аламат болмазла. Аны бла бирге уа машиналаны саны дайым да ёсгенлей барады. 2008 жылда эсепде 177 минг автомобиль тургъан эсе, быйылны аллында уа 110 мингнге кёбейип, 279 мингден аслам болгъандыла. Ол да жолда жюрюуню къоркъуусузлугъуна заран салмай къоймайды.
Сёз ючюн, «Кавказ» федерал жолда эки жанына да бир кюнню ичинде 40 мингден аслам машина барады. Автопаркны 34,3 проценти уа Нальчикде орналыпды. «Транспорт кёбейгени уа жолда жюрюуге чырмау этмей къоймагъанды. Тар ызлада пробкала боладыла, адамла заманларын тас этедиле, экологиягъа заран салынады»,-дейди Юрий Мушарифович.
Болсада, инспекторланы шартларына кёре, аварияланы асламы жолда жюрюуге къатышханланы низамсызлыкълары, жорукъланы сакъламагъанлары бла байламлыдыла. ДТП-ланы 73 проценти водительлени хатасындан болгъандыла. Жылны аллындан бери озгъан 9 айны ичинде водительле кеслерини жолларындан аллына келген машиналагъа полосагъа чыкъгъанлары ючюн 57 авария болгъанды. Алада 34 адам ёлгенди, 102-си уа жарала алгъандыла.
Бу жарсыулу тарихлеге уа 1 ноябрьде болгъан ДТП да къошулгъанды. «Майский-Урожайный» жолда «БМВ»-ны водители ВАЗ-ны озама деп жолундан чыкъгъанды. Былайда ол«Ауди» бла къагъышханды. Аварияны кезиуюнде анда келген тиширыу алайда окъуна ёлгенди, аны водители уа больницада ауушханды. Дагъыда жаралары бла «БМВ»-да келген эки адам саулукъ сакълау учреждениягъа жетдирилгендиле.
27 ноябрьде уа ингирде 17 сагъатда «Прохладный-Бахсан-Элбрус» федерал жолну 30-чу километринде эки машина къагъышхандыла. Толу болмагъан шартлагъа кёре, «Мерседесни» водители аллында баргъан машиналаны озаргъа умут этип, жолундан чыкъгъанды. Былайда ол «Шкода» бла къагъышханды. Эки машинаны да водительлери эмда «Мерседесде» келген тёрт адам алгъан жараладан алайда окъуна ёлгендиле. Бу ачыулу ишле кимни хатасындан болгъанларын тинтирге кечди. Ол адамланы жашауларын къайтарыкъ тюйюлдю.
Бирде жолгъа чыкъсанг, бир-бир водительле жорукъланы билмеген неда ахырда унутуп къойгъаннга ушайдыла. Светофорну къызыл белгисине тохтамагъанла, пробкада сюелгенлени эсге да алмай, ортагъа сугъулургъа кюрешгенле, поворотникни унутханла, элни, шахарны ичинде учуп баргъанла кеслерини, тёгерекде адамланы да саулукъларыны юслеринден сагъыш нек этмейдиле?
Жаяу адамла уа эркин этилген жерден окъуна къоркъмай ётмезчады, бирле асыры къызынып айланнгандан. Кёп болмай а мен кесим да аллай ашыкъгъан водительни машинасыны тюбюне тюшерге къалгъанма. Ётюуню аллында тынч барыргъа кереклиси жорукълада жазылыпды. Алай анга, юч ызда машинала тохтап тургъанларына да къарамай, къыйырда келген къара иномарка тюз аллым бла учуп кетгенди. Мени алайда Аллах сакълагъанды.
Алай Чегемде 83-жылллыкъ акъсакъал «Лада-Приораны» тюбюне тюшюп, къадары ачыулу юзюлгенди. Бу авария кюндюз, ачыкъ жолда, шахарны ичинде болгъанды. Кимди терс? Жолдан тийишли жерде ётюп баргъан акъсакъалмы неда битеу жорукъланы унутуп къызынып келген жаш адаммы? Сёзге ата журтлу машинаны водители полициячы эди – бизни эркинликлерибизни сакъларгъа борчлу адам.
Борчла уллудула
Келир кезиуде авариялада ёлгенлени санын азайтыргъа деген уллу эм къыйын борч салыннганды, деп чертеди Юрий Бегидов. Аны толтурур ючюн а, битеу власть органла, министерствола бла ведомствола биригип ишлерге керекдиле, деп акъыл этеди ол. Алай жамауатны болушлугъу болмаса, хар бирибиз а жууаплылыкъны ангыламасакъ, сакъ, низамлы болмасакъ, тёгерекде адамлагъа хурмет этмесек, жолла не аламат болсала да, аны толтураллыкъ болмазбыз, баям.
