Табийгъатыбызны, миллет хазнабызны байлыкъларын ачыкълагъан китап

Бу кюнледе басмадан «Приэльбрусье» Самый высокогорный национальный парк России» деген китап чыкъгъанды. Аны жарашдырып басмалау паркны 35-жыллыгъына жораланнганды. Башламчылыгъ а бу ишде аны директоруну къуллугъун толтургъан Чочайланы Маликниди.

Китапны юсюнден информацияны социальный сетьледе кёрюп, Миллет паркга сёлешгенимде, Малик Абусаламович манга аны саугъагъа алып келгенди. Жюрегимден ыспас эте, бу аламат басма бла газет окъуучуларыбызны да шагъырей этерге таукелленнгенме.

Ол болмагъанча аламат жарашдырылгъанды. Аны бетлеринде Басхан ауузуну тарыхындан башлап, бюгюнлюкге дери суратлагъан аламат суратла, эсгертмеле да кёргюзтюлюнедиле. Алай, хар нени юсюнден да тынгылы айта барсакъ, тап болур.

Басма «Приэльбрусье» миллет паркга бюгюнлюкде таматалыкъ этип тургъан Чочайланы Маликни ал сёзю бла ачылады. Ызы бла ол ингилиз тилге кёчюрюлюп бериледи. Китапда бир къауум затла тыш къыраллыла да окъуп билирча жарашдырылгъандыла. Ол а бек игиди, нек дегенде, алай бла малкъар халкъны жашагъан жерини табийгъатыны ариулугъуну юсюнден билмегенле да билликдиле.

Андан сора окъуучуну китапны автору, белгили алим эм суратчы Владимир Горбатовскийни паркны энчилигини юсюнден къысха билдириую бла шагъырей болур онгу барды. Владимир Васильевич табийгъатыбызны айбатлыгъын суратларында кёргюзте, сёз бла ачыкълай жазгъанды. Жылны хар кезиую да аны суратларында аламатдыла, китапны чапыракъларын аудура баргъан къадарынгда ол сейир жомакъгъа кесинг да тюшюп къалгъанча боласа. Сууларыбызны, жерлерибизни, талаларыбызны, къолларыбызны суратларындан сора да, гебенеклени тюрлюлери бла, къанатлыланы, кийик жаныуарланы  къаллайлары болгъаны бла, жилянла, къурт-къумурсха бла да шагъырей болур онг барды.

Ызы бла «Малкъарлыла – Ара Кавказны буруннгу халкъы» деген кесегинде Басхан ауузуну тарыхын ачыкълагъан эрттегили суратланы кёресе, эски юйле, юй керекле да аламат бериледиле. Халкъыбызны кёчгюнчюлюкге дери бу тийреде болгъан эллерини атлары бла да шагъырейленир амал барды.

Миллетни тарыхы бла байламлы бетледен сора, Минги таугъа, анга кётюрюлген биринчи экспедицияланы юслеринден да толу  хапарланады.  Сёз ючюн, мен Пятигорск шахарны краевед музеиндеги сейир суратны бу китапда биринчи кере кёргенме. Анда Эммануэльни заманында Минги таугъа атланнган къауумну  къалай сакълагъанлары бек аламат кёргюзтюледи.

Дагъыда Миллет паркны жериндеги турист маршрутланы, чучхурланы, талаланы Владимир Горбатовский  ала китап окъуучуну эсинде къалырча суратлагъанды. Алагъа къарай, хар къолну да кесини энчилиги болгъанына тюшюнесе. 

Алайды да, «Приэльбрусье» миллет паркны сакълау хар бирибизни да борчубузду дерчады. Ата-бабаларыбыздан къалгъан аламат къудуретни не жаны бла да энчилиги тас болмазыны юсюнден унутмазгъа керекбиз. Миллет парк кесини юбилейин белгилейди да, анда ишлеген хар бир адамны да ол байрамлары бла алгъышлай, болгъан байлыгъыбызны кёбейтиуню амалларын излеуню жолундан таймазларын тежейбиз.