«Бизни ишибизде жетишимлеге жетер ючюн, юйретиучюню терен билими бла керти даражасы болургъа керекди»

Арт кезиуде школгъа дери билим бериуге  къайгъырыулукъ эсленмезча тюйюлдю. Садикледе жерле жетишмеген проблема бюгюнлюкде (3-7-жыллыкъла) кетерилгеннге саналады. Шёндю тау эллерибизде сабийчикле да, бирсиледен артха къалмай, быллай учреждениялагъа жюрюйдюле. Айхай да, кичичиклени бир ызгъа тизген тынч болмагъанын билебиз.

Профессионал байрамыны аллында биз Огъары Жемталаны Чубакъланы Алий атлы мектебини школгъа дери билим берген бёлюмюню гитче къауумуну юйретиучюсю Ностуланы Мадинагъа тюбеп, садикни, башха затланы юслеринден да ушакъ этгенбиз. Ол анда алай эрттеден тюйюл эсе да, коллективге, ата-аналагъа, кичичиклеге кесин сюйдюргенди. Ишинде энчи ызы, кёз къарамы болгъанын да ачыкълагъанды. Черек районда юйретиучюлени эришиулеринде биринчи жерни ала да тургъанды.

Мадина Орусбиевна, тау элде садикде сабийлени жер бла жалчытыу не халдады?

- Бизде бек эркинди. Мекямыбыз эки къатлыды. Аланы хар биринде экишер къауум орналгъанды. Саулай алып айтханда, бери 80-ден аслам жашчыкъ бла къызчыкъ жюрюйдю.

Жукълагъан, ойнагъан, ашагъан жерлери да башха-башхадыла. Энди Тёбен Жемталадан да къошулгъандыла бизге балачыкъла. Тауча юйренселе сюебиз деп, аналары аланы алай айтып келтиргендиле. Ол элде кеслеринде садик  ачылгъанлы алты жыл болады. Аны ишленнгени бизге да себепди. Аны хайырындан жерибиз иги да эркин болгъанды.

- Малкъар тилни сагъыннганса. Аны уа къалай окъутасыз?

- Энчи устазларыбыз бардыла деп айталлыкъ тюйюлме. Кесибиз, юйретиучюле, бардырабыз ол дерслени да. Планнга кёре ыйыкъгъа эки кере боладыла. Миллет тепсеуледен кружок да анча бардырылады.

- Тышында садигигизни кёпле махтап эшитгенме. Ол кертиси бла алаймыды?

- Къолубуздан келгенни аямайбыз. Таматабыз Мамайланы Римма Ахматовна нени къалай этеригибизни юйретгенлей, ангылатханлай турады. Сегиз юйретиучю, тёрт нянечка, аш-суу хазырлагъан да ючеулен болабыз да, коллективибиз игиди. Саулай алып айтханда, мында жети жыл ишлегенме. Биринчи кере келгенимде, сау болсунла, бек ариу тюбегендиле. Билмегенинге да тюшюндюредиле.

Садикде тазалыкъгъа уллу эс бурулады. Баям, ол да уруна болур кёзге. Сабийле тургъан жер ариулугъу, таплыгъы бла да энчи болургъа тийишлиди. Атала-анала да болушургъа угъай демейдиле, къайсы жумушха да къайгъырадыла. Бирсиле эслеп, ахшы багъа бере эселе уа, ол садыбызны  башчысыны ишни къурай билгенини хайырынданды.

- Аш-суу бла жалчытыуугъуз а къалайды?

- Ол жаны бла да мында бек эркинди. Юч кере ауузланадыла кичичикле кюнню ичинде. Эт хар заманда да болгъанлай турады. Кёгетле, татлы затла да алай.

- Юйретиучюню жолун сайлагъанынга уа сокъуранмаймыса?

- Аз да угъай. Туугъан элим Бызынгыда школда окъугъанымда окъуна биле эдим ол жанына барлыгъымы. Аны себепли КъМКъУ-ну башланнган билим бериуню педагогикасы эм методикасы факультетине киргенме. Сабийле бла ишлеген, аланы юйретген манга сейирди.

- Арт кезиуде садикледе да ФГОС-ла кийириледиле. Сизде уа ол жаны бла къалайды болумугъуз?

- Алгъаракъдан бери битеу бёлюмлерибиз да алагъа кёре ишлеп башлагъанбыз. «От рождения до школы» деген программаны сайлагъанбыз. Ол жашчыкъланы бла къызчыкъланы жыл санларына кёре энчиликлери эсге алынып къуралгъанды. Аны себепли гитчелеге ангылашыныулуду.

- Сен «Воспитатель России» деген конкурсну регион кесегине къатышханса. Не бередиле быллай эришиуле?

- Алагъа къатышсанг, кесинги билиминге, кючюнге да ийнанаса. Бирсилеге къарай, ангыламагъанынга тюшюнесе, ишинге жангы затны кийирирге да юйренесе. Сёз ючюн, Элбрус райондан Юлия Хоконованы дерсин бек жаратханма. Аны методикасы, профессионал хазырлыгъы башхаланыкъыладан эсе манга энчирек, тынгылыракъ кёрюннгенди. Жюрини оюму къалай боллугъу хар  заманда да белгисизди, алай аны билими кёзге туура эди.

- Бу соруу бирлеге къужур да кёрюнюр. Алай арт кезиуде харф танымагъан сабийлени кесини классына алыргъа сюймегенле тюбегенлерин эшитирге, кёрюрге да тюшеди,  жарсыугъа. Ангылатсанг эди – гитчеле башланнган школгъа окъуй, жаза да билипми келирге керекдиле?

 - Кертиди, хар устаз да бирча тюйюлдю. Бирлери окъуй, жаза билгенлени излейдиле, бирсилери уа ол затха кеслери юйретселе ыразыдыла. Ол хар кимни къалай ишлерге тюшюннгенине кёремиди, билмейме.     

ФГОС-лагъа тийишлиликде садикде сабийлени жазаргъа, окъургъа юйретирге борч тюйюлдю. Алай гитчеле да болмайдыла бир кибик. Юйде къарындашчыгъы неда эгешчиги школгъа жюрюй эсе, билимге талпыннган кеси аллына окъуна харфлагъа юйренип къалады.

- Бюгюнлюкде садикни айныуун неде кёресе?

- Кертисин айтханда, не жаны бла да балачыкъланы юйретирча бюгюнлюкде амалла игиле болгъанлары бютюн кёлленип ишлерге талпындырадыла. Программала, китапла, оюнла болсунла. Не десек да, садха баргъанчыкъла интеллектуал, кеслерин жюрютюу жаны бла да башхаракъдыла. Андан сора да, жыйын ичинде, сёз ючюн, школгъа келселе, ала жунчумайдыла. Бирсиле бла илешип, нёгерле да табадыла, тенглери бла жарашыулула боладыла. Айхай да, ишибизде жетишимлеге жетер ючюн, усатазны терен билими бла керти даражасы болургъа керекди.

- Къудуретни ахшылыгъындан, кесинг насыплы анаса. Юйде уа къалай юйретесе сабийлени?

- Баям, адамны усталыгъы аны къайда да тынч къоя болмаз. Инал бла Элдар алыкъа башланнган школгъа жюрюйдюле. Юйге келсек анда не жангы зат билгенлерин сорама. Кесим да санаугъа, тюрсюнлеге, тилге да тюшюндюреме. Илляулары бла ойнай туруп окъуна юйретиучюлерин эниклегенлери да болуучуду. Не десек да, сабий кёргенин терк алады. Аны себепли тутхучлу билим бергенибиз бла бирге биз аланы ариу къылыкълы болурларына да жууаплыбыз.