«Хар адамны жукъу мардасы энчиди»

Бирде  кече жукълагъанлыкъгъа, кюндюз да жукъунг келип турады. Ол нек болады алай? Аны юсюнден Нальчик шахарда ючюнчю номерли поликлиникасыны врачы Рахайланы Аслийжан бла ушакъ этгенбиз.

- Жукъудан сора солуп угъай, арып уянаса эсе адам, ол нени юсюнден айтады?

- Аллай къыйынлыкълары болгъан адамланы жукълагъан кезиулеринде огъаргъы солуу тамакълары, анда-санда жабылып, ёпкелеге хауаны жибермей тохтайдыла. Аны хатасындан кислород да жетишмей къалады.

Адамны чархы кислородсуз болалмагъаны ючюн, мыйы, жукъу болумдан уянып, кюч бла адам солурча этеди. Адам кече узуну аллай болумгъа беш жюз кере окъуна тюшерге боллукъду. Аны хатасындан жукъу юзюк-юзюк болады, адамны санын иги солутмайды.

Кече солууу къыйын болгъанын, мыйысы да кёп кере уяннганын адам билмей къалады, ала адамны кюндюзгю халына осал себеплик этедиле. Арыгъан хал, къарыусузлукъ, бир-бирде уа бек тапсыз жерледе, сёз ючюн, магъаналы кенгешде неда машинаны сюрюп бара тургъанлай жукълау – кече тынгысыз болгъаныны шартларыдыла.

- Сора болушлукъ?

- Бу болумдан къутулургъа сюе эсегиз, бек алгъа ингирде аракъы неда башха эсиртиучю ичгилени ичмегиз, тютюнню да азайтыгъыз, жукълатыучу дарманланы да ичмегиз, артыкъда ала санланы тюшюрюучю дарманла эселе. Ауурлугъугъузгъа эс бура туругъуз, нек дегенде ауур адамланы кечелери, назик адамла бла тенглешдиргенде, артыкъда бек тынгысызла болуучудула.

Биз айтхан мадарла сизге болушмасала, сомнолог врачха барыгъыз. Шёндю кече солууну тыйылыуун кетерирча багъыуну бир бёлек амалы бардыла, аланы санында сизге жарарыгъын энчи халда сайларгъа керекди.

- Аякълары ауругъанла да къанмайбыз жукъудан  деп жарсыучудула.

- Кертиси бла да, аякълары (бутлары) тынчайтмай, къыйналгъанла жукъудан къанмай къалыргъа боллукъдула. Адам жукълап тургъанда да, ала къымылдап туруучудула, алай бла мыйыны да уята. Алай асламысында абадан адамла боладыла, анда-санда жаш адамла.

Къыйын болумлада аякъла хар отуз секунддан къымылдап турургъа боллукъдула, алай эсе, иги жукъуну эм кюндюзгю тириликни юслеринден айтыр кереклиси да болмаз. Болса да болумну тюрлендирирге болады. Бек алгъа кофени эм кофеинлери болгъан ичгилени ичиуню къоюгъуз. Ала нерваланы къозгъайдыла эм болумну осалландырадыла. Къаныгъызда гемоглобин къаллай бир болгъанын тинтигиз. Железодефицит аякъланы тынчлыкъларын алгъан затды. Шёндю аякъ ауруулагъа дарманла бла багъыуну кёп амаллары бардыла, аланы врачла айтыргъа керекдиле.

- Кофени сюйгенлени араларында да эрттенликде мыккылма дегенле аз тюйюлдюле.

- Хау, жукъусузма деп тарыкъмай эселе да, жукъудан къанмайма дегенле аз тюйюлдюле. Кюн сайын санланы тирилтиучю ичгиден бёлек стакан ичсегиз, жукъулу къалай болурсуз, дерле бир-бирле. Алай кофе жукъугъа хата этмейди. Бир да къыйналмай жукълайдыла кофени сюйгенле.  Нек дегенде,алты-сегиз сагъатны ичинде кофеин адамны чархындан чыгъып кетеди. Аны хатасындан эрттеликге ала мыккыл болуп чыгъадыла.

Асламысында аны жукъудан къанмагъан сунадыла, ол а кофеиннге тартыныуну шартыды. Адам санларын тирилтир ючюн, дагъыда бир стакан кофе ичерге барады, алай бла кофени ызындан айланыу жангыдан башланады.

- Сора мыккыллыкъ кетер ючюн  кофени къояргъа керекди?

- Хау, бир да болмаса, эки ыйыкъгъа кофени къоюгъуз. Ал кюнледе къыйын кёрюнсе да, андан ары халыгъыз игиленирикди, жукъу да санларыгъызны женгиллендирликди, кючюгюз къайтырыкъды. Мыккыл боллукъ тюйюлсюз хар эрттенликден. Кофени эм кофеинлери болгъан ичгилени ичмей къоюу (сёз ючюн, энергетиклени) иги себеплик этерикди дифференциялы диагноз этерге. Ол заманда кофеинден сора башха сылтау жокъ эсе, эрттенликде санланы мыккылланыулары кетерикдиле. Аны бла болум игиленмесе, сылтау башхадады, аны излегиз.

- Бирле юч сагъат жукълап, тириледиле, башхала уа жети сагъатдан сора да къарыусуздула, эрттенликде уяналмай, ишлерини эбине тюшюналмай кюрешедиле. Жукъуну мардасы бармыды?

- Сиз башхаладан аз жукъламай эсегиз, жукъудан а къанмай эсегиз, саулугъум осалды да, алай аны ючюн болады деп, жарсымагъыз. Эштада, сизни чархыгъызны программасы кёбюрек жукъларгъа деп жарашдырылгъан болур. Кёплени оюмларына кёре, жыл саны жетген адам кече сегиз сагъатны солургъа керекди. Ол орталыкъ кёрюмдюдю, кертисин айтханда уа, марда тёрт сагъатдан онеки сагъатха дери созулады.

Табийгъат сиз он сагъатны жукъларгъа керексиз деп тохташдыргъан эсе, сиз а жаланда сегиз сагъатны солугъан эсегиз, саныгъыз къарыусузланнганына сейир этер кереклиси да жокъду. Хар ким санына-чархына тынгыларгъа, аны «таныргъа» керекди. Жер башында эки бир кибик адам жокъду. Хар инсанны жукъу мардасы энчиди.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: