Ол ариулукъну, къууанчны да сезе, кёре билгенди, халал жюрекли, насыплы да болгъанды

Къалам къарындашыбызны эсгере         

Хучиналаны Юсюпню жашы Ануар бла бирге иги кесек заманны ишлегеним себепли  аны бла кёп кере ушакъ  этерге да тюшгенди. Аны уа  эсгерир затлары болгъандыла. Узун жашауунда кёп тюрлю ишлеге тюбегенди, алай адамлыгъын тас этмегенди, кёп кере кишилигин кёргюзтгенди. Жашаууну юсюнден хапарлары эсиме тюшселе, сейир этеме   аны гитчелей окъуна къыйынлыкъны кётюре билгенине, иш кёллюлюгюн тас этмегенине. «Жашауда хатагъа абызырамай, ауара болмай тюберге керекди… Мен иги къууум бла огъурлулукъгъа, билимге итине жашагъанма. Хар кюнюнг – ол къууанчды. Ариулукъну, къууанчны да сезе, кёре билирге керекди халал жюрекли эмда насыплы адам болур ючюн»,-деучю эди. Кеси да ол ёмюрден ахыргъа ма ол сезим бла жашагъанды.

Анга ишлеп башларгъа эртте тюшген эди. 13-жыллыгъында окъуна Орта Азияда абаданла бла бирге карьерде, темир жолда, шахтада, башха жерледе да ишлегенди. Ма аллай болумлада да бюгюлмегенди, тюнгюлмегенди. Къызыл-Къыяда жети классны айырмалы бошагъанды. Кёчгюнчюлюкден къайтханда уа,  ишлеген да эте, юйюрюн да тута, бийик билим да алгъанды.   

Журналистикада жолуну юсюнден айтханда, аны айныууна Ануар уллу къыйын салгъанды десем, семиртирик болмам. «Заман» («Коммунизмге жол») газетде  1957 жылдан ишлеп башлагъан эди – корректордан башлап  эл мюлк бёлюмню таматасына дери ёсгенди. Ма мында ётгенди аны жашаууну асламысы. Абаданлагъа ол хурмет этгенди, жаш адамлагъа уа сынауун къызгъанмай бергенди, насийхат сёзю бла кёллендиргенди. Аны тау элледе уста таныгъандыла.   Эсимдеди Ануарны  командировкалагъа терк-терк баргъаны. Ол малчылада, сабанчылада да болгъанды, аланы жетишимлерин баямлау бла чекленмей, къайгъыларына да эс бёлгенди, аны оноучулагъа жетдирирге кюрешгенди. Колхозланы, совхозланы, элли уруннганланы юслеринден не къадар статья бла очерк хазырлагъанды! Санап-саны жокъду.

Журналист иши бла чекленмей, Ануар адабият чыгъармала да жазгъанды. «Шайтан дорбунну жесирлери», «Жашауну шорхасы, «От боранлы жолла», «Уллу Ата журт уруш», «Кёчгюнчюлюк бла артха къайтыу», «Биреуню ачы гыржыны», «Къула тюзю», «Хусейни хапары» деген поэмалары бла повестьлери бла да атын айтдыргъанды. Биринчи эки чыгъармасы уа орус тилде энчи китап болуп басмаланнгандыла. Ала окъуучуну жюрегине жол тапхандыла. Алай «Сюргюнню бушуу дастаны уа» аланы араларында энчи жерни алгъанды.

 Ол Хучиналаны Ануарны чыгъармачылыгъыны бек бийик тёппесиди деп фахмулу жазыучула алай айтханларын эшитгенме. Да хау, халкъыны бушууун, къыралны бийлеген зорлукъну тюз болгъаныча суратлагъанды.  Ол дастан тарыхыбызны керти кюйюдю. Кёп жылла, тап ёмюрле да озарла, алай ол зарауатлыкъны ууу аны башларындан сынагъанланы, ала бла къалмай, аладан туугъанланы да жюреклеринден, акъылларындан  бир заманда да кетерик тюйюлдю. Ануарны да ма ол жюрек сезими тюртгенди «Сюргюнню бушуулу дастанын» жазаргъа.  Нек дегенде аны кёчгюнчюлюкню азап жолунда жюрегине тюйрелип, кетерге, унутулургъа унамай тургъан бушуулу эсгериуле журналист, жазыучу къадарында, анга тынчлыкъ берлик тюйюл эдиле.

Газетде ишлегенлени араларында ол бир энчилиги бла айырмалы болгъанды –  китапланы болмагъанча бек сюйгенди. Столуну юсю аладан толуп эди. Мен а анга дагъыда бир зат ючюн къуруда ыспас этип тургъанма. Юйдегисине аныча иги болгъанны, аныча къайгъыргъанны алыкъа кёрмегенме.  Князланы Аминат бла бир юйюр къурагъанына ол къуруда къууаннганлай тургъанды, бек ыразы эди анга. Чыгъармачылыкъ иш бла кюрешген адамгъа уа бютюнда уллуду ырахат юйюр жашаууну магъанасы. Ол тап къуралгъан эсе, кёллениуге кюч-къарыу барды. Ануарны уа ол жаны бла да насыбы тутханды. Юй бийчеси бла бирге юч сабий ёсдюргендиле. Къызы Фатимат атасыны жолун сайлагъанды. Аныча, Россейни Жазыучуларыны союзуну члени да болгъанды. 

Хучиналаны Ануарны даражасы коллективде, республиканы оноучуларыны, бош адамланы араларында да бек жюрюгенди. Чомартлыгъы, жарыкъ кёллюлюгю, ышаннгылылыгъы ючюн да анга жашы, къарты да бек тартылгъандыла.  КъМР-ни культурасыны сыйлы къуллукъчусу деген атны да ол намыслы жюрютгенди.

Къалам къарындашыбыз  ауушханды, жаннетли болсун, алай ол кесини чыгъармалары бла атын ёмюрлюк этгенди.  Мен а бу статьямы Ануарны кесини сёзлери бла бошаргъа сюеме: «Жашау - Аллахны берген къадарыды. Мен ыразыма къадарыма. Хар таулу да къадарына ыразы болурча этсин Аллах».